Brout
Vu Wikipedia, der fräier Enzyklopedie.
Brout ass en traditionellt Liewensmëttel, dat aus engem Deeg vu gemuele Käre (Miel), Waasser, engem Dreifmëttel (meeschtens Hief), Salz an eventuell anere Bestandeeler gebak gëtt.
Dat Haart, Baussenzecht gëtt Kuuscht genannt, dat Mëllt bannendra Bréissem, an déi zwéin Enner bei engem längelzeche Brout, Knaus. Eng Tranche Brout heescht Schmier. Déi meescht Broutdeegzorte kënnen och a méi klengen, ongeféier fauschtgrousse Portioune gebak ginn; dëst sinn da Bréidercher.
[Änneren] Broutzorten
Et ginn zwou Grondzorte vu Brout: deeës aus gesaiertem Deeg an deeës aus ongesaiertem. Bei gesaiertem Brout, deeër zu Lëtzebuerg geleefegster Zort, gëtt en Dreifmëttel (Hief oder Deessem) an d'Brout gemëscht. Dëst geet virun a beim Baken "op", doduerch ass et mëll a lëfteg bannendrann. Ongesaiert Brout, dat net opgeet, gëtt meescht zu Fluede verschafft.
Déi geleefegst Zorte Miel fir Brout si vu Weess a vu Kar, oder aus Mëschunge vun deenen zwee. Karbrout gëtt och alt "schwaarzt Brout" genannt, Weessbrout "wäisst Brout".
Gewéinlech gëtt Brout no de Kären, aus deenen et besteet (Spelzbrout), deem, wat soss derbäikënnt (Kürbiskärebrout), no senger Form (Baguette) oder sengem Gewiicht (Zweepënner) benannt.
[Änneren] Kulturgeschichtleches
An Europa gëtt et mat am meeschte verschidden Zorte Brout. An der orientalescher Kiche si Fluedebrouter beléift, an Indien ginn et déi méi kleng Varianten dovunner wéi Chapati oder Papadam, a Pakistan gëtt Puri gebak. A Südostasien kënnt d'Brout kaum vir, an Nordchina awer schonns, a Form vu gedëmpten Hiefdeegbréidercher. An Australien sinn Damper eng Spezialitéit. Aus Mexiko kommen Tortillaen aus Maismiel, an Afrika gëtt Fluede-Brout aus gemuelenem Maniok, Mill oder Mais gebak.
Nieft senger Roll als Liewensmëttel huet d'Brout och eng grouss symbolesch a spirituell Bedeitung. Bei ville Vëlker, déi Akerbau bedriwwen hunn, huet d'Brout als helleg gegollt, an et goufen eng Rëtsch Ritualer ronderëm d'Baken oder d'Uschneiden. Bei bestëmmte reliéise Feirlechkeete goufen traditionnell Brouter a bestëmmte Forme gebak (de Boxemännchen z.B. ass e Relikt dovunner). Och haut nach gëtt op ville Plaze Brout a Salz gereecht, fir een z'emfänken, oder fir eng Hochzäit oder en neit Haus ze zelebréieren.
An der jiddescher a chrëchtlecher Relioun spillt d'Brout och eng wichteg Roll. Sou gëtt beim jiddesche Pessach-Fest ongesaiert Brout giess, fir un den Auszuch aus Egypten z'erënneren. Am chrëschtleche Eise Papp-Gebiet gëtt als éischt drëm gebieden, "dat deeglecht Brout" ze kréien; an der Lithurgie ass d'Broutbriechen, a Form vun enger Hostie, en zentraalt Thema.
Politesch war d'Fuerderung no (genuch) Brout ëmmer wichteg: Esou ass eng vun den Ursaache vun der Franséischer Revolutioun en Opstand, well et net genuch Brout gouf.
Brout gëtt et an Ausdréck ewéi:
- Brout a(n Zirkus)spiller, eng éischte Kéier vum Dichter Juvenal gebraucht.
- säi Brout/seng Kuuscht verdéngen
- de Mënsch lieft net vum Brout eleng
- bei Waasser a Brout
