Daniel Defoe

Oddi ar Wicipedia

Awdur a newyddiadurwr o Sais oedd Daniel Defoe (1659/1661 - 24 Ebrill [?], 1731). Roedd yn un o arloeswyr y nofel yn Saesneg, a daeth yn enwog am ei nofel Robinson Crusoe.

Ganed ef fel Daniel Foe yn Llundain; ychwanegodd y "De" yn ddiweddarach i swnio'n fwy uchelwrol. Presbyteriaid oedd ei rieni, ac mae'n debyg iddo gael ei addysgu yng ngholeg Anghydffurfiol Stoke Newington.

Bu'n farsiandïwr, er mai anaml yr oedd yn rhydd o ddyledion, a phriododd Mary Tuffley yn 1684. Cymerwyd ef i'r ddalfa am ddyled yn 1692. Wedi iddo gael ei ryddhau, bu'n teithio yn Ewrop a'r Alban. Un o'i gyhoeddiadau cynharaf oedd An Essay upon Projects 1697. Cyhoeddodd nifer fawr o bamffledi, a charcharwyd ef yng Ngharchar Newgate am gyhoeddi The Shortest Way with the Dissenters yn 1703, lle roedd yn dychanu'r Torïaid Uchel-Eglwysig. Rhyddhawyd ef gan gytunodd i weithredu fel ysbiwr dros y llywodraeth, ac yn 1706 gyrrwyd ef i Gaeredin i gynorthwyo i sicrhau fod Deddfau Uno 1707 i uno Lloegr a'r Alban yn cael eu pasio.

Rhwng 1719 a 1728, cyhoeddodd nid yn unig Robinson Crusoe (1719) a dau ddilyniant: Farther Adventures (1719) a Serious Reflections (1720), ond hefyd gyfres o lyfrau megis Captain Singleton (1720), Colonel Jack (1722), Moll Flanders (1722), Religious Courtship (1722), A Journal of the Plague Year (1722), Roxana: The Fortunate Mistress (1724), The Complete English Tradesman (1726), a The New Family Instructor (1727). Un o'i weithiau mwyaf nodedig oedd A tour thro' the Whole Island of Great Britain (1724–27), sy'n ffynhonnell werthfawr iawn.

Cyfieithiwyd neu addaswyd Robinson Crusoe i'r Gymraeg sawl gwaith, er enghraifft gan H. Humphreys, Caernarfon, ganol y 19eg ganrif, a bu'n llyfr poblogaidd iawn yn ei ddiwyg Cymraeg.