John Rhŷs

Oddi ar Wicipedia

Ysgolhaig Cymraeg a Cheltaidd oedd John Rhŷs (ei orgraff arferol ei hun) neu John Rhys (21 Mehefin, 1840 - 17 Rhagfyr, 1915), a aned ger Ponterwyd, Ceredigion. Roedd yn un o'r ysgolheigion Celtaidd a golygyddion testunau Cymraeg Canol gorau ei ddydd.

Taflen Cynnwys 1 Hanes 2 Ysgolheictod 3 Llyfryddiaeth 3.1 Gwaith Rhŷs 3.2 Darllen pellach

[golygu] Hanes

Graddiodd Rhŷs yn Mhrifysgol Rhydychen gydag anrhydedd yn y Clasuron yn 1869. Ar ôl treulio cyfnod o astudio tramor a gweithio fel arolygydd ysgol yn yr hen Sir y Fflint fe'i penodwyd yn Athro Celteg cyntaf ei hen brifysgol yn 1877. Yn 1895 daeth yn brifathro Coleg Iesu yno. Chwaraeodd ran bwysig ym mywyd Cymreig y brifysgol gan gynnwys bod yn llywydd cyntaf Cymdeithas Dafydd ap Gwilym (1886).

[golygu] Ysgolheictod

Daeth i adnabod Syr John Morris-Jones yn Rhydychen a gweithiasant gyda'i gilydd ar olygiad o Lyfr yr Ancr. Roedd yn ieithydd penigamp; ei gyfrol Lectures on Welsh Philology (1877) oedd y gwaith cyntaf i ddefnyddio dulliau newydd ieithyddiaeth gymharol i astudio hanes yr iaith Gymraeg. Gweithiodd ar y cyd â John Gwenogvryn Evans i olygu cyfres bwysig o destunau Cymraeg Canol, gan gynnwys Llyfr Coch Hergest a Llyfr Llandaf.

Ysgrifennodd nifer o lyfrau ar hanes traddodiadol, llên gwerin a mytholeg Geltaidd yn ogystal, gan gynnwys y cyfrolau pwysig Celtic Britain (1882) a Celtic Folkore, Welsh and Manx (1901). Er gwaethaf eu gwendidau - beiau'r oes yn bennaf - mae'r cyfrolau hyn yn gerrig milltir pwysig yn hanes ysgolheictod Celtaidd.

[golygu] Llyfryddiaeth

[golygu] Gwaith Rhŷs

• Lectures on Welsh Philology (1877)
• Celtic Britain (1882)
• Lectures on the Origin and Growth of Religion as illustrated by Celtic Heathendom (1888)
• Studies in the Arthurian Legend (1891)
• The Outlines of the Phonology of Manx Gaelic (1894)
• The Welsh People (1900). Gyda D. Brynmor Jones.
• Celtic Folkore, Welsh and Manx (1901)

Gyda John Morris-Jones:

• The Elucidarium... from Llyvyr Agkyr Llanddewivrevi (1894)

Gyda J. Gwenogvryn Evans:

• The Text of the Mabinogion... from the Red Book of Hergest (1887)
• The Test of the Bruts... from the Red Book of Hergest (1890)
• The Text of the Book of Llandâv (1893)

[golygu] Darllen pellach

• T.H. Parry-Williams, John Rhŷs (Caerdydd, 1953)