Zimbabwe
Oddi ar Wicipedia
|
|||||
| Arwyddair: Unity, freedom, work (Saesneg: Undod, rhyddid, gwaith) |
|||||
| Anthem: Simudzai Mureza Wedu Simudzai Mureza Wedu weZimbabwe (Shona) neu Kalibusiswe Ilizwe leZimbabwe (Ndebele) | |||||
 |
|||||
| Prifddinas | Harare | ||||
| Dinas fwyaf | Harare | ||||
| Iaith / Ieithoedd swyddogol | Saesneg | ||||
| Llywodraeth | Unbennaeth | ||||
| - Arlywydd | Robert Mugabe |
||||
| Annibyniaeth - Datganwyd - Cydnabuwyd |
o'r Deyrnas Unedig (fel Rhodesia) 11 Tachwedd 1965 (fel Zimbabwe) 18 Ebrill 1980 |
||||
| Arwynebedd - Cyfanswm - Dŵr (%) |
390,757 km² (60fed) 1% |
||||
| Poblogaeth - Amcangyfrif 2005 - Dwysedd |
13,010,000 (68ain) 33/km² (85ain) |
||||
| CMC (PGP) - Cyfanswm - Y pen |
Amcangyfrif 2005 $30.58 biliwn (94ain) $2,607 (129ain) |
||||
| Indecs Datblygiad Dynol (2003) | 0.505 (145ain) – canolig | ||||
| Arian cyfred | Doler Zimbabwe (ZDD) |
||||
| Cylchfa amser - Haf |
CAT (UTC+2) CAT (UTC+2) |
||||
| Côd ISO y wlad | .zw | ||||
| Côd ffôn | +263 |
||||
Gwlad yn Affrica Ddeheuol yw Gweriniaeth Zimbabwe neu Zimbabwe (hefyd Simbabwe). Lleolir y wlad rhwng afonydd Zambezi a Limpopo. Mae'n ffinio â De Affrica i'r de, â Botswana i'r gorllewin, â Zambia i'r gogledd ac â Moçambique i'r dwyrain ac nid oes ganddi fynediad i'r môr. Harare yw prifddinas y wlad. Cyn annibyniaeth roedd Zimbabwe (Rhodesia) yn wladfa Brydeinig.
Taflen Cynnwys |
[golygu] Hanes
Roedd Zimbabwe yn ganolfan i ymerodraeth frodorol yn ne Affrica a'i phrifddinas yn Zimbabwe Fawr. Mashona oedd y trigolion. Cawsant eu gorchfygu gan y Matabele. Cipiwyd tir y Matabele a'r Mashona gan yr anturiaethwr imperialaidd o Sais Cecil Rhodes a'r Cwmni Prydeinig De Affrica yn 1895 a chafodd ei henwi'n Rhodesia ar ei ôl.
Datganodd Ian Smith, prif weinidog gwyn y wlad, annibyniaeth unochrog (UDI) oddi ar Brydain yn 1965 a datganwyd gweriniaeth yno yn 1970.
Ar ôl rhyfel herwfilwrol hir daeth Robert Mugabe, arweinydd ZANU (PF), yn arlywydd y wlad (gweler isod), yn 1980.
[golygu] Daearyddiaeth
Mae'r rhan fwyaf o'r wlad yn gorwedd ar wastatir uchel, dros 3,300' (1000m) i fyny ar gyfartaledd. Mae llawer o'r tir yn safana.
[golygu] Rhaniadau gweinyddol
Rhennir Zimbabwe yn wyth talaith a dwy ddinas â statws taleithiol. Is-rennir y taleithiau hynny yn 59 ardal a 1,200 ardal ddinesig.
Mae'r taleithiau'n cynnwys:
- Bulawayo (dinas)
- Harare (dinas)
- Manicaland
- Canolbarth Mashonaland
- Dwyrain Mashonaland
- Gorllewin Mashonaland
- Masvingo
- Gogledd Matabeleland
- De Matabeleland
- Y Canolbarth
Ardaloedd: gweler Ardaloedd Zimbabwe
Ardaloedd dinesig: gweler Ardaloedd dinesig Zimbabwe
[golygu] Iaith a diwylliant
Mae mwyafrif helaeth y bologaeth yn bobl Bantŵ. Ceir yn ogystal lleiafrif o bobl o dras Ewropeaidd ac Asiaidd, ond mae eu nifer wedi gostwng yn sylweddol mewn canlyniad i'r sefyllfa gwleidyddol diweddar.
Saesneg yw'r iaith swyddogol. Siaredir yn ogystal sawl iaith Affricanaidd; y pwysicaf ohonynt yw Ndebele a Shona.
