Friedrich Schleiermacher
Van Wikipedia
Friedrich Daniel Ernst Schleiermacher (21 november 1768 in Breslau - 12 februari 1834 in Berlijn) was een Duitse protestantse theoloog en filosoof.
Inhoud |
[bewerk] Leven
Schleiermacher werd geboren in een Duits piëtistisch milieu. Hij groeide op onder de Hernhutters. Hij studeerde in Halle; daar kwam hij onder de invloed van het verlichtingsdenken en van Kant. Vervolgens werd hij in 1796 ziekenhuispredikant in Berlijn, en begaf zich daar onder de Berlijnse intelligentsia. Hij maakte enkele jaren deel uit van de zogenaamde Romantische Kring. In 1802 werd hij hofpredikant. Schleiermacher was betrokken bij de oprichting van de universiteit van Berlijn.
[bewerk] Werk
In 1799 publiceerde Schleiermacher zijn beroemdste werk, de Reden über die Religion. Dit werk is opgedragen an die Gebildeten unter ihren Verächtern. In een vijftal voordrachten probeert hij hierin zijn lezers bewust te maken van de waarde van het christelijk geloof.
[bewerk] Hermeneutiek
Schleiermachers is vooral bekend vanwegze zijn hermeneutiek - het interpreteren van teksten. Volgens Schleiermacher kan de interpretatie uit de tekst de innerlijke creatieve bedoeling van de schrijver reconstrueren, denken wordt zo gelijk gesteld aan taal. Door deze publicatie gaf hij een belangrijke impuls aan de ontwikkeling van de tekstkritiek als onderdeel van de filologie.
Schleiermacher onderscheidt taal en denken, grammatica en psychologie, objectief en subjectief verstaan, maar laat deze aspecten uiteindelijk samenvallen.
De grammaticale interpretatie is het afgrenzende moment, het analyseert het taalsysteem dat aan de tekst ten grondslag ligt. De psychologische interpretatie is er vervolgens op gericht tegen deze achtergrond de individualiteit van de gedachtegang inhoudelijk te begrijpen en deze als de uitdrukking van een individueel leven te verstaan. Het verstaan van de stijl (de technische interpretatie) kan nooit opgevat worden als een mechanisch toepassen van algemene regels.
De individuele stijl kan niet uit bij voorbaat bekende regels worden afgeleid, maar vereist een congenialiteit (geestverwantschap) van de zijde van de interpreet. De reconstructie is in die zin een creatieve herschepping.
[bewerk] Theologie
Volgens Schleiermacher bestaat de ware vroomheid niet uit weten, noch uit doen, maar uit intuïtie en gevoel. Dit gevoel is een onmiddellijk bewustzijn dat de mens van zichzelf heeft dat hij geheel afhankelijk is van God. Dit is het meest fundamentele kenmerk van ons bestaan. Hij definiëert religie als 'zin en smaak voor het Oneindige'. Hij probeert aan te tonen dat dit Oneindige niemand anders kan zijn dan de God van het christelijk geloof. Geloof staat naar zijn wezen geheel los van alle metafysica. Schleiermacher probeerde onder andere door taalgebruik dat aansloot bij zijn romantisch-pantheïstische tijdgenoten, te bemiddelen tussen geloof en cultuur. Deze poging mislukte, maar later vond zijn nieuwe inzet meer waardering in de theologie zelf. Schleiermacher is zeer invloedrijk geworden als de vader van de zogenoemde ervaringstheologie. Hij leerde immers dat we alleen maar God leren kennen door een analyse van onze religieuze ervaring. We kunnen ook alleen maar over God spreken vanuit ons menselijk bewustzijn.
| Bronnen en referenties: |
|
