Ontdekkingsreizen

Van Wikipedia

Met ontdekkingsreizen of expedities worden reizen bedoeld waarmee niet of weinig bekende gebieden verkend worden.

Inhoud

1 Oudheid
2 Middeleeuwen
3 15e eeuw
4 16e eeuw
5 Noord-Amerika
6 19e eeuw
7 20e eeuw
8 Lijst met belangrijkste ontdekkingen
9 Zie ook

[bewerk] Oudheid

Zie Ontdekkingsreizen in de oudheid voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Al vroeg begonnen ontdekkingsreizen diverse delen van de aarde met elkaar te verbinden. Zo waren er al rond 3000 v. Chr. contacten tussen de Soemeriërs en de Indusbeschaving. Het land Dilmun (het huidige Bahrein) speelde hierin een belangrijke rol.

Een belangrijk handelsvolk werd gevormd door de Phoeniciërs. Zij voeren over de gehele Middellandse Zee, en stichtten kolonies zoals Gades (Cádiz). Na verloop van tijd werden de Phoenicische stadstaten overvleugeld door de voormalige kolonie Carthago. De Carthagers breidden hun handelsnetwerk uit tot aan Engeland (Himilco) en langs de Atlantische kust van Afrika (Hanno). Ook zijn er aanwijzingen dat ze de Azoren hebben bezocht.

Ook de Grieken bezochten vele nieuwe gebieden. Scylax voer rond Arabië van Perzië naar Egypte, Pytheas onderzocht noordwest-Europa, en sprak over een 'verste land' dat hij Thule noemde en Alexander de Grote veroverde het toen in Europa nog grotendeels onbekende Midden-Oosten en India (325-280 v.Chr.).

Ook in de Romeinse tijd waren het vooral de Grieken die verre reizen maakten. Met behulp van de passaatwinden werd over de Indische Oceaan naar India en Zuidoost-Azië gevaren, misschien zelfs tot China. Vanuit China zelf werd, vooral door de reizen van Zhang Qian, de zijderoute geopend, die het Chinese en het Romeinse wereldrijk met elkaar verbond.

[bewerk] Middeleeuwen

Gedurende de vroege Middeleeuwen werden vanuit christelijk Europa weinig verre reizen gemaakt. Verder dan pelgrimages naar Rome en Palestina kwam men meestal niet. De enige belangrijke West-Europese ontdekkingen in deze tijd werden gedaan door de Ierse monniken. Zij voeren in hun boten de Atlantische Oceaan op, op zoek naar plaatsen voor eenzame contemplatie, en ontdekten de Shetland eilanden, Faeröer en IJsland. De verhalen van Sint Brandaan vormen een neerslag van de Ierse ontdekkingen.

De Ieren werden gevolgd door de Vikingen, die ook Groenland en Noord-Amerika (zie L'Anse aux Meadows) ontdekten, en daar kolonies stichtten. Ook in Rusland bevoeren Viking-handelaren de diverse rivieren, en stichtten steden als Novgorod en Kiev en het Kievse Rijk.

Twee ontwikkelingen brachten in de Hoge Middeleeuwen de Europese contacten met Azië tot een nieuw hoogtepunt. Allereerst waren er de Kruistochten, die niet alleen de West-Europeanen een steunpunt in het Midden-Oosten gaven, maar ze ook kennis deed maken met specerijen en andere oosterse goederen. Italiaanse stadstaten als Venetië en Genua werden rijk van de handel met Egypte en Syrië, maar Europeanen reisden ook zelf naar Perzië en India.

Ten tweede was er de opkomst van het Mongoolse Rijk. Aanvankelijk trokken reizigers als Giovanni de Piano Carpini en Willem van Ruysbroeck naar Centraal-Azië in een poging de Mongolen te bewegen Europa voor hun rooftochten te sparen, maar later werd de 'Pax mongolica' gebruikt door handelaren als Marco Polo en missionarissen als Jan van Montecorvino om veilig te kunnen reizen tot aan China toe.

[bewerk] 15e eeuw

In de 14e eeuw leidde het verval van het Mongoolse Rijk tot een verlies van de reismogelijkheden in Azië, en werd het door Europeanen bereisde gebied weer ingeperkt tot Europa en het Middellandse-Zeegebied. Begin 15e eeuw begon echter een nieuwe fase in de ontdekkingsgeschiedenis met de reizen van Hendrik de Zeevaarder. Deze Portugese prins zond schepen zuidwaarts langs de kust van Afrika. Ook na Hendriks dood gingen de Portugese ontdekkingsreizen door. In 1482 bereikte Diogo Cão de Kongo, in 1488 rondde Bartolomeus Diaz Kaap de Goede Hoop, en in 1497 voltooide Vasco da Gama de reis rond Afrika met de eerste zeereis van Europa naar India.

Ook andere landen werden tegen het einde van de eeuw actief: De Genuees Christoffel Columbus ontdekte in dienst van Spanje Amerika (meer precies het Caraïbisch gebied), en de Venetiaan Giovanni Caboto in Engelse dienst Noord-Amerika (waarschijnlijk Newfoundland).

[bewerk] 16e eeuw

De Portugezen vestigden een handelsrijk in Azië. Vanuit India werden de Molukken, China en Japan bereikt, en door handelaren en missionarissen aangedaan.

Ook Spanje wenste een deel van van de rijkdommen van het Verre Oosten, wat leidde tot de eerste reis rond de wereld, in Spaanse dienst uitgevoerd door de Portugees Ferdinand Magelhaan.

Grote delen van Amerika werden veroverd door Spaanse conquistadores als Hernán Cortés (Mexico, 1519-1524) en Francisco Pizarro (Peru, 1531-1534). Andere conquistadores waren minder gelukkig, maar waren wel de eerste bezoekers van grote delen van Amerika. Zo verkenden Hernando de Soto en Francisco de Coronado de huidige Verenigde Staten, en voer Francisco de Orellana als eerste de Amazone af.

Ook andere landen zochten routes naar de nieuwe landen, in het bijzonder de Engelsen en later de Nederlanders. Op zoek naar een doorvaart naar Indië werden de noordelijke regionen verkend. Mannen als Giovanni da Verrazzano, Martin Frobisher en John Davis zochten een route om of door Noord-Amerika, terwijl Willem Barentsz de zeeën ten noorden van Europa verkende, waarbij Spitsbergen werd ontdekt en een beroemde overwintering op Nova Zembla plaatsvond.

[bewerk] Noord-Amerika

Noord-Amerika werd, als we de indianen en de Vikingen en andere, meer hypothetische, reizen niet meerekenen, ontdekt door Giovanni Caboto in 1497. De eerste Spanjaard die het continent zag was Juan Ponce de Leon, die in 1513 Florida ontdekte. Spaanse conquistadores reisden door het gebied op zoek naar goud, waarbij Hernando de Soto de zuidoostelijke Verenigde Staten exploreerde (1539-1542), en Francisco Vásquez de Coronado vrijwel gelijktijdig de zuidwestelijke (1540-1542). De Spanjaarden hielden zich ook bezig met kolonisatie: St. Augustine in Florida is de oudste nog bestaande Europese nederzetting in Noord-Amerika (1565), en in 1598 stichtte Juan de Oñate New Mexico.

De meeste andere 16e eeuwse ontdekkingsreizen hadden als doel een vaarroute door of om Noord-Amerika naar de Orient te vinden. Giovanni da Verrazano onderzocht de kust van de Verenigde Staten in dienst van Frankrijk in 1524 (hetzelfde gebied werd het volgende jaar bezocht door Estevao Gomes, een Portugees in Spaanse dienst). In 1533 ontdekte Jacques Cartier de Straat van Belle Isle tussen Newfoundland en Labrador. Hij voer eindweegs de Sint-Laurensrivier op, en deed ook een mislukte poging om een kolonie in Canada te stichten.

Nog verder noordelijk waren de Engelsen actief. Martin Frobisher ontdekte Frobisher Bay en mijnde daar waardeloos pyriet, menende dat het gouderts was. Henry Hudson, die eerder al voor de Nederlanders de Hudson was opgevaren, ontdekte in 1610 Hudsonstraat en Hudsonbaai. Diverse ontdekkingsreizigers (zoals Thomas James, William Baffin en Jens Munk) hoopten vanuit de baai een doorgang naar het westen te vinden, maar toen dat niet lukte werd de hoop op een Noordwestelijke Doorvaart voorlopig opgegeven.

De Engelsen hadden onder leiding van Walter Raleigh in 1585-1590 geprobeerd een kolonie te stichten op Roanoke Island, maar deze was verdwenen. In 1607 werd een kolonie gesticht die nog tot op de dag van vandaag bestaat: Jamestown. Ook andere Europese kolonieën werden rond deze tijd gesticht: Montréal (Frans) in 1611, Nieuw Amsterdam (Nederlands) in 1613, en Plymouth Colony (onafhankelijk-Engels) in 1620. De Fransen onder Samuel de Champlain hadden de beste uitgangspositie, en Franse missionarissen en bonthandelaren verkenden spoedig het gebied rond de Grote Meren. Waarschijnlijk de belangrijkste Franse ontdekkingsreiziger na Champlain was René-Robert Cavelier, Sieur de La Salle, die de Ohio afvoer, forten stichtte bij het Michiganmeer, de Mississippi afvoer tot aan de mond en een poging deed Texas te koloniseren.

Twee andere Franse ontdekkingsreizigers, Médard des Groseilliers en Pierre-Esprit Radisson, ontevreden met de beperkingen die in Canada aan de bonthandelaren werden opgelegd, liepen over naar de Engelsen, en hielpen bij de oprichting van de Hudson Bay Company, die vanuit de Hudsonbaai bonthandel voerde. Het zou echter enige tijd duren voor er vanuit de handelspost ook reizen naar het binnenland werden ondernomen, met uitzondering van een reis naar het binnenland in 1690-2 van Henry Kelsey. Zijn eerste opvolger was pas Anthony Henday in 1754. In 1769-1772 ontdekte Samuel Hearne de Coppermine-rivier, en in 1774 stichtte hij een binnenlandse handelspost, Cumberland House.

Canada werd door de Engelsen op de Fransen veroverd en in Montréal richtten handelaren de Northwest Company op, die in de bonthandel een geduchte concurrent van de Hudson Bay Company werd. Een van hen, Alexander Mackenzie deed 2 pogingen de Grote Oceaan te bereiken. Op de eerste, waarin hij de naar hem genoemde Mackenzie afvoer, bereikte hij in plaats daarvan de Noordelijke IJszee, maar in 1792 trok hij de Rocky Mountains over en werd hij de eerste blanke die Noord-Amerika van oost naar west was overgestoken. Een latere belangrijke ontdekkingsreiziger was David Thompson, die voor beide maatschappijen heeft gewerkt.

Zuidelijker in Noord-Amerika waren de Spanjaarden bang dat het Verenigd Koninkrijk of Frankrijk de door hen geclaimde gebieden zouden koloniseren, en werd daarom besloten zelf op te treden. Texas werd een Spaanse kolonie en onder monnik Juan Bautista de Anza en officier Gaspar de Portola werden missieposten en nederzettingen opgericht in Californië. De kolonisatie van Alaska begon eind 18e eeuw met Russische bonthandelaren onder Grigorii Shelikhov en Alexandr Baranov. Steunpunten waren Kodiak en Sitka.

Aan de oostkust was inmiddels een nieuwe staat ontstaan, de Verenigde Staten, en al van begin af aan voelde men daar de drang naar het westen, later Manifest Destiny genaamd. Een bekende naam is die van Daniel Boone, die de kolonisatie van Kentucky begon, waarmee het door de Amerikanen bewoonde gebied over de Appalachen werd uitgebreid. In 1803 werden de Verenigde Staten sterk uitgebreid door de Louisiana Purchase, en president Thomas Jefferson stuurde een expeditie onder Meriwether Lewis en William Clark uit om het gebied te verkennen. Langs de Missouri en de Columbia bereikten zij in 1805 de Grote Oceaan. Meer zuidelijk onderzocht Zebulon Pike het midden-westen, maar werd in New Mexico door de Spanjaarden gevangen genomen.

Ook de Amerikanen gingen zich in het westen met bonthandel bezighouden, maar daarnaast trokken vanaf 1842 ook kolonisten en gelukzoekers naar Californië en Oregon, op zoek naar weidegronden en/of goud (goudkoorts van 1849). Bekende namen zijn onder meer Jedediah Smith, bonthandelaar en gids, en John Charles Frémont, soldaat en ontdekkingsreiziger, die actief was in de Amerikaanse verovering van Californië. Een heel andere reden om naar het westen te trekken had Brigham Young. Hij leidde de Mormonen naar Utah om zo aan de onvriendelijke bejegening in het oosten te ontsnappen. In de jaren '60 werd het gebied nog nauwkeuriger onderzocht om een route voor een transcontinentale spoorweg te vinden. Rond 1869 was de Central Pacific/Union Pacific een feit, en in de volgende decennia volgden meer spoorwegen.

[bewerk] 19e eeuw

De binnenlanden van Zuid-Amerika, Azië en Afrika worden pas in de 19e eeuw in kaart gebracht.

[bewerk] 20e eeuw

In het begin van de 20e eeuw werden de laatste 'witte vlekken' op de wereldkaart gevuld. Dit waren de binnenlanden van Australië en Nieuw-Guinea, enkele gebieden in Centraal-Afrika, de noordkust van Canada en uiteraard Antarctica.

[bewerk] Lijst met belangrijkste ontdekkingen

15e eeuw

1424 Het eiland Madeira wordt door de Portugezen ontdekt
1432 Portugese zeelieden ontdekken de Azoren in de Atlantische Oceaan
1434 De Portugezen varen voor het eerst voorbij Kaap Bojador
1435 Op de westkust van de Sahara word de Rio de Oro ontdekt door Baldoya
1436 De Portugese kapitein Baldaya rondt Kaap Blanco
1443 Portugezen zeilen voorbij de Sahara en ontdekken vruchtbare kusten
1444 Dinis Dias ontdekt Kaap Verde. Eerste handelsposten gesticht
1450 Alvise Cademosto ontdekt de onbewoonde Kaapverdische eilanden
1456 Cadomosto vaart als eerste de Gambiarivier in West-Afrika op
1458 Gomez vaart de golf van Guinee binnen en ontdekt de kust van Guinee
1469 Diogo Cao ontdekt de kust van het huidige Ghana
1469 Fernando Poo ontdekt zijn gelijknamige eiland voor de kust van Midden-Afrika
1471 Fernao Gomes is de eerste Europeaan die de evenaar passeert
1475 Sao Tome en Principe worden ontdekt door de Portugezen
1482 Diogo Cao ontdekt de monding van de Kongo rivier
1485 De kust van het huidige Angola wordt ontdekt door Diogo Cao
1490 Bartolomeas Diaz rondt Kaap de Goede Hoop, Afrika’s zuidelijkste punt!
1492 Christoforus Columbus ontdekt Amerika! Hij landt op de Bahama eilanden
1492 Columbus ontdekt de grote eilanden Cuba en Hispaniola
1493 Op zijn tweede reis ontdekt Columbus de kleine Antillen
1494 De Genuaan Columbus ontdekt de eilanden Portorico en Jamaica
1497 John Cabot ontdekt Newfoundland, een deel van Noord-Amerika
1498 Columbus ontdekt het eiland Trinidad en Orinoco-monding
1498 Vasco da Gama ontdekt de zeeweg naar Indië via de Indische Oceaan!
1498 Trinidad en Tobago worden ontdekt door Columbus
1499 Amerigo Vespucci verkent de Venezolaanse kust en het eiland Curaçao

16e eeuw

1500 Vespucci ontdekt de wilde kust en de monding van de Amazone rivier
1500 Brazilië wordt door de Portugees Juan de Cabral ontdekt
1500 Gasper Corte-Real ontdekt de zuidpunt van het reusachtige eiland Groenland
1501 Amerigo Vespucci verkent de zuidkust van Argentinië tot 50° zuiderbreedte
1502 Columbus ontdekt het vasteland van Midden-Amerika, het huidige Costa Rica
1502 Vasco da Gama ontdekt op zijn tweede reis de Seychellen
1503 Juan de Bermudez ontdekt de Bermuda eilanden
1505 De Portugezen ontdekken het eiland Ceylon (Sri Lanka) ten zuiden van Indië
1505 Mascarenhas ontdekt de eilanden Réunion en Mauritius in de Indische Oceaan
1508 De Spanjaarden ontdekken dat Cuba een eiland is
1509 Eerste Portugese expeditie naar het schiereiland Malakka
1510 Cabot ontdekt de oostkust van Noord-Amerika
1512 De Portugezen ontdekken de belangrijke Specerijeilanden, (Molukken)
1513 Vasco de Balboa bereikt als eerste Europeaan de Stille Oceaan!
1513 Juan de Leon ontdekt het Noord-Amerikaanse schiereiland Florida
1516 De Rio de la Plata baai in Zuid-Amerika wordt ontdekt door Juan Diaz
1517 Juan Hernandez verkent de kust van het eiland Yucatán
1519 Spaanse Conquistadores ontdekken het eilandje Barbados
1519 Pinedo verkent de noordkust van de Golf van Mexico
1519 Hernan Cortes ontdekt de hoofdstad van het Azteeks rijk, Tenach Titlan
1520 Fernao Magelhaes ontdekt zijn zeestraat naar de Stille Oceaan!
1522 Een deel van Magelhaes’ vloot bereikt Spanje. Eerste reis om de wereld
1522 d’Avila verkent het huidige Nicaragua in Midden Amerika
1524 Het eiland Manhattan word ontdekt door Verrezano
1526 De Portugezen ontdekken het enorme eiland Nieuw-Guinea
1527 Het huidige Paraguay wordt verkent door Spaanse ontdekkingsreizigers
1529 Spaanse avonturiers ontdekken de Marshall eilanden in de Stille oceaan
1532 Pizarro ontdekt het uitgestrekte Incarijk in het westen van Zuid-Amerika
1534 Jacques Cartier ontdekt de Saint Lawrence zeestraat
1535 Thomas de Gerlange ontdekt bij toeval de Galapagos-eilanden
1537 De Spanjaard Corrodo ontdekt de Grand Canyon in Noord-Amerika
1540 Orellano vaart de enorme Amazonerivier af en steekt Zuid-Amerika over!
1541 De monding van de Missisippi-rivier word ontdekt door Hernan de Soto
1543 Lopez de Villalopos ontdekt de Bonineilanden ten zuidwesten van Japan
1566 Willem Barentz ontdekt de Nova Zembla eilanden in de IJszee
1567 Mendana ontdekt de Solomons en de Tuvalu eilanden in de Stille Oceaan
1574 Ten westen van Chili worden de Juan Fernandez eilanden ontdekt
1576 Martin Frobisher herontdekt de zuidkust van Groenland
1578 Francis Drake komt tot de conclusie dat Vuurland een eiland is
1592 John Davis ontdekt de Falkland eilanden
1594 Willem Barentz herontdekt Spitsbergen in de Noordelijke IJszee
1595 De Spanjaard De Quiros ontdekt de Santa-Cruz eilanden, de Nieuwe Hebriden
1596 Op zoek naar de Noordoostelijke doorvaart ontdekt Barentz Nova Zembla

17e eeuw

1602 De kust van Californië wordt door Spaanse missionarissen ontdekt
1606 De Torres vaart door de zeestraat tussen Australië en Nieuw-Guinea!
1606 Nederlandse ontdekkingsreizigers ontdekken de Carpatia Golf
1609 Keeling ontdekt de Cocos eilanden ten noordwesten van Australië
1610 Henry Hudson ontdekt de enorme baai die naar hem genoemd is
1614 Jan Jacobsz Mayen ontdekt Jan Mayen eiland ten noorden van IJsland
1614 Adriaan Block vaart de Connecticut rivier op
1615 De Fransman Champlain ontdekt het Huronmeer
1615 William Bafin komt tot de conclusie dat de Baffinbaai geen doorvaart is
1616 De Nederlanders Schouten en Le Maire rondden voor het eerst Kaap Hoorn!
1616 De Portugese Casper Boccaro ontdekt het enorme Malawimeer in Oost-Afrika
1616 Schouten ontdekt de Admiraliteitseilanden ten westen van Nieuw-Guinea
1616 De eilanden New Britain en New Ireland bij Nieuw Guinea worden ontdekt
1622 Een Nederlands schip ontdekt Kaap Leeuwin, de zuidwestpunt van Australië
1623 Jan Carstenz ontdekt Arnhemland, een deel van Noord-Australië
1627 De Hollandse kapitein Thyssen ontdekt de zuidkust van Terra Australis
1642 Abel Tasman ontdekt Van Diemens Land, Tasmanië
1643 Nieuw Zeeland wordt ontdekt. Tasman denkt aan het onbekende zuidland
1643 Martin de Vries ontdekt de Koerillen ten noorden van Japan
1643 De Nederlander Tasman ontdekt het grote Zuidzee-eiland Fiji
1644 Nederlandse koopvaarders ontdekken het grote eiland [[Sachalin boven Japan
1675 Antonio de la Roche ontdekt South Georgia
1678 La Salle ontdekt de Niagara watervallen in Noord-Amerika
1690 Henry Kesley ontdekt de Sasketchewan rivier in Canada

18e eeuw

1712 Ten noorden van Rusland worden de Nieuw-Siberische eilanden ontdekt
1722 De Nederlander Jacob Roggeveen ontdekt West-Samoa en Paaseiland in de Pacific
1728 Vitus Bering ontdekt de zeestraat tussen Azië en Noord Amerika!
1739 Bouvet eiland in de zuidelijke oceaan ontdekt door een Noor
1741 De Aleoeten ten zuiden van Alaska worden door Vitus Bering ontdekt
1741 De Russische ontdekkingsreiziger Vitus Bering ontdekt het vasteland van Alaska
1743 Christmas eiland ten noordoosten van Australië ontdekt door de Brit Mynors
1762 Tahiti wordt ontdekt door de Franse zeevaarder Bougainville
1767 Britse ontdekkingsreizigers ontdekken het eiland Pitcairn
1768 De Fransman Bougainville ontdekt het gelijknamige eiland in de Tasmanzee
1769 De Brit James Cook ontdekt dat Nieuw Zeeland wel degelijk een eiland is
1770 Cook ontdekt Botany Bay op de vruchtbare zuidoostkust van Australië
1772 James Bruce ontdekt het Tanameer in het binnenland van het huidige Ethiopië
1772 De Fransman Yves Kerguelen ontdekt het gelijknamige eiland in de oceaan
1773 James Cook passeert als eerste mens de Zuidpoolcirkel!
1773 Furneaux ontdekt zijn gelijknamige eilandengroep ten noorden van Tasmanië
1774 Cook ontdekt de South Sandwich en de South Georgia eilanden in de IJszee
1775 Cook ontdekt eveneens het eiland Nieuw-Caledonië in de Tasmanzee
1779 De Genootschapseilanden in de Stille Oceaan worden door Cook ontdekt, Hawaï
1780 Iven Ljachov verkent de Nieuwsiberische eilanden
1789 De Schot David Mackenzie ontdekt de enorme Mackenzie-rivier in Noord-Canada
1792 George Vancouver verkent de zuidwestkust van het huidige Canada
1792 De monding van de Columbia rivier in Noord-Amerika wordt ontdekt
1792 Franse ontdekkingsreizigers ontdekken de Loyaliteitseilanden
1796 David Thomson ontdekt het Athabascameer in Noord-Amerika
1798 De zeestraat tussen Australië en Tasmanië wordt ontdekt door de Brit Flinders
1798 Britse zeevaarders ontdekken het eilandje Nauru ten noorden van Fiji

19e eeuw

1800 Alexander von Humboldt verkent de Orinoco-rivier
1800 De Antipoden eilanden ten zuiden van Nieuw-Zeeland worden ontdekt
1802 De gehele Australische kust wordt in kaart gebracht. Veel nieuwe ontdekkingen
1806 De Auckland eilanden ten westen van Nieuw-Zeeland worden ontdekt door Bristol
1806 De Schot Mungo Park verkent de loop van de Niger rivier
1807 David Thomson trekt de Rocky Mountains over
1810 Het onbewoonde Macquarie eiland ten zuiden van Tasmanië wordt ontdekt
1810 Campbell eiland ten westen van Nieuw-Zeeland wordt ontdekt
1812 Johann Burckhardt ontdekt de verloren stad Petra in de Arabische woestijn
1819 Tijdens het ronden van Kaap Hoorn wordt William Smith naar het zuiden geblazen en ontdekt zo de South Shetland Islands
1820 Thaddeus von Bellinghausen ziet als eerste mens het continent Antarctica
1821 De South-Orkney eilanden in de zuidelijke ijszee worden ontdekt
1821 John Davis gaat aan land op het antarctische schiereiland
1823 Het uitgestrekte Tsjaadmeer in de zuidelijke Sahara wordt op de kaart gezet
1823 James Weddell ontdekt de Weddellzee
1824 Hume en Hovell verkennen de Australische Alpen
1825 Fremont ontdekt het Great Salt Lake in het westen van Noord-Amerika
1825 Peter Ogden verkent de woestijnen van het huidige Nevada
1826 Robert Laing betreed als eerste Europeaan het legendarische Timboektoe
1826 Smith bereikt als eerste Californië over land
1829 John Ross ontdekt Boothia-schiereiland, het noordelijkste deel van Amerika
1829 De Australische rivieren Murray en Darling worden in kaart gebracht door Sturt
1829 William Moorcroft bezoekt als eerste Europeaan Boekhara in Centraal-Azië
1831 John Ross ontdekt de plaats van het magnetische noorden
1831 Joe Biscoe ontdekt Enderby Land, Adelaïde Island, Graham Land, de Pitts Islands en de Biscoe Islands
1832 Henry Schoolcraft ontdekt het Itascameer, de oorsprong van de Missisippi
1833 Joe Walker ontdekt de Yosemite Valley
1833 Peter Kemp ontdekt Kemp Land
1839 Jules-Sébastien-César Dumont d'Urville ontdekt Terre Adélie
1840 Charles Wilkes ontdekt Wilkesland op Antarctica. Hij brengt meer dan 2000 km kust in kaart.
1841 James Clark Ross ontdekt Victorialand, Mt Erebus en het Ross Ice Plateau
1841 Het Eyremeer in Australië wordt ontdekt
1844 Joseph Gaset doorkruist China en Tibet
1848 In het oerwoud van Guatamala worden de indiaanse ruïne’s van Tikal ontdekt
1848 Johann Rebmann ontdekt de Kilimanjaro, Afrika’s hoogste berg
1849 Johann Krupf ontdekt de Mount Kenya, de op een na hoogste berg van Afrika
1849 De Schot David Livingstone ontdekt de Okavangorivier die niet in zee uitmondt
1850 David Livingstone verkent de loop van de Zambezi rivier
1851 Sir Robert McClure ontdekt Banks eiland ten noorden van Canada
1853 Richard Burton bezoekt de verboden steden Mekka en Medina
1855 David Livingstone ontdekt de Victoria Falls in het zuiden van Afrika
1856 Livingstone steekt als eerste Europeaan Afrika in de breedte over
1856 De Britten ontdekken de hoogste berg van de wereld in de Himalaya
1858 Burton en Speke ontdekken het grote Tanganyikameer
1858 De Brit Speke ontdekt het enorme Victoriameer!
1859 De Amerikaan Brooks ontdekt de Midway-eilanden ten noordwesten van Hawaï
1860 Franse ontdekkingreizigers ontdekken de ruïnes van de tempels van Angkor Vat
1861 De loop van de Ashburton rivier in West-Australië wordt verkent
1862 Stuart steekt Australië van over van de oceaan tot aan de Arafurazee
1863 Samuel Baker ontdekt het Albertmeer in het Afrikaanse binnenland
1865 Karl Klaus von der Decken verkent delen van het huidige Somalië
1866 De Fransman Garnier verkent de Mekong in Zuid-Oost Azië
1870 Schweinfurt ontdekt de Oubangi-rivier in Afrika, een zijrivier van de Kongo
1871 Livingstone ontdekt het Bangweulu-meer in het Afrikaanse oerwoud
1873 William Gosse ontdekt de enorme Ayers Rock in het binnenland van Australië
1876 Henry Morton Stanley ontdekt de bronnen van de Nijl!
1877 Stanley verkent de loop van de enorme Kongo-rivier!
1878 Stanley ontdekt het Edwardmeer en de Stanley-Falls in het Afrikaanse binnenland
1879 De eilandengroep Frans-Jozefland wordt ontdekt door de Oostenrijkers
1879 De Zweed Otto Nordenskjold vaart als eerste door de Noordoost doorvaart
1881 De Brit Long ontdekt het eiland Wrangel ten noorden van Siberië
1883 De Sturt woestijn in het hart van Australië wordt in kaart gebracht
1886 Robert Peary trekt als eerste het binnenland van Groenland in
1888 De legendarische Ruwenzori bergketen word door Stanley ontdekt, 5190 m
1888 Fridtjof Nansen steekt als eerste Groenland over van oost naar west
1888 Het Turkanameer in de hoorn van Afrika ontdekt door de Oostenrijker Hohnel
1891 De Brit Younghusband verkent het Pamir gebied in Centraal Azië
1893 Max Kingsley brengt het regenwoud van Gabon in kaart
1894 Het grote Kivumeer in het Afrikaanse Hoogland wordt ontdekt
1895 De eerste mens zet voet op Antarctica, Henry Bull
1897 Sven Anders Hedin ontdekt de moerassen van Lop Nur in Tibet
1898 William Rudall verkent de eenzame woestijnen van Noordwest Australië
1899 Adrien de Gerlache ontdekt de Gerlachestraat en overwintert met de Belgica op het pakijs, de eerst overwintering op Antarctica

20e eeuw

1902 Sverdrup ontdekt Axel Heiberg eiland in het uiterste noorden van Canada
1902 Robert Scott verkent het Ross Plateau op Antarctica
1903 Lenfant toont aan dat het Tsjaadmeer in verbinding staat met de Niger
1905 Roald Amundsen ontdekt de Noordwestelijke doorvaart.
1906 De Savoia verkent de Ruwenzori keten, de legendarische Maanbergen (5100 m)
1906 Percy Fawcett verkent het grensgebied tussen Bolivia en Brazilië
1907 Jacques Bacot verkent de stroomgebieden van de Mekong en de Jangstekiang
1908 Sven Anders Hedin ontdekt de bronnen van de Indus en de Brahmaputra
1908 Fawcett brengt de onbekende Rio Verde in Bolivia in kaart
1908 De Brit David ontdekt de geografische positie van de magnetische zuidpool
1909 De Amerikaan Peary bereikt de Noordpool, voor zijn landgenoot Cook!
1909 Rondon verkent de oerwouden van Mato Grosso en ontdekt een onbekende rivier
1909 De Brit Ernest Shackleton bereikt de magnetische Zuidpool
1910 Fawcett brengt de grens tussen Peru en Brazilië in kaaart
1911 Hiram Bingham ontdekt de inka-stad Machu Pichu in het Peruaanse oerwoud
1911 De Noor Amundsen bereikt de Zuidpool in december van dit jaar!
1912 De Duitser Flichner ontdekt het Flichner Ice Plateau en de Luitpoldcoast
1912 De Fransman Tilho bengt het Tibestigebergte in de Sahara in kaart
1915 Stefansson ontdekt de Canadese Borden-, Brock, Meighen en Lockheed eilanden
1919 De Hudsonbaai wordt voor het eerst grondig onderzocht en in kaart gebracht
1920 Forbes reist door de Libische woestijn naar de verboden stad Kufura
1922 Howard Carter ontdekt in het dal van de koningen het graf van Toetanchamon
1923 Ahmed Bey verkent nooit gekarteerde gebieden in de Noordwestelijke Sahara
1926 Kingdon ontdekt de onbekende bovenloop van de Tsangpo in de Himalaya
1931 Lhote verkent het onherbergzaamste deel van de Sahara, het “land van de angst”
1932 Het onbekende Arabische binnenland wordt voor het eerst doorkruist door Philby
1933 Jimmy Angel ontdekt in Venezuela de hoogste waterval ter wereld
1934 Een Britse expeditie ontdekt dat Grahamland deel uitmaakt van Antarctica
1935 De Amerikaan Ellsworth ontdekt het Vinson Massief, Antarctica’s hoogste berg
1936 Ted Colson steekt als eerste de Australische Simpson-woestijn in het geheel over
1938 Leahy ontdekt het dichtbevolkte hoogland van Papua, dat nog in de steentijd leeft
1939 Lincomn Ellsworth verkent een groot gedeelte van oostelijk Antarctica
1954 De eerste Europeanen betreden de Dali-vallei in het binnenland van Nieuw-Guinea
1958 De Britten Fuchs en Hillary steken als eerste over land Antarctica over
1958 Edward Thiel ontdekt in Antarctica een grote bergketen, het Dufekmassief
1969 Wally Herbert steekt als eerste mens de Noordelijke IJszee over
1980 Op Noord-Borneo wordt de grootste grot ter wereld gevonden
1986 In Namibië wordt het grootste onderaardse meer ter wereld gevonden

[bewerk] Zie ook