Rudolf Agricola
Van Wikipedia
Rudolf Agricola (ook Rodolphus Agricola Phrisius), eigenlijk Roelof Huesman [met variaties]. (Baflo nabij Groningen, 17 februari 1444 (of 23 augustus 1443) — Heidelberg, 27 oktober 1485), was een van de belangrijkste vroeg-humanistische geleerden van de noordelijke Lage Landen. Agricola beheerste een soepel (neo)Latijn, hij kende uitstekend Grieks, en hij leerde tegen het einde van zijn leven Hebreeuws om de Bijbel - met name de Psalmen - in zijn oorspronkelijke taal te kunnen lezen; hij tekende, maakte muziek (fluit) en speelde orgel; hij was zeer geïnteresseerd in zang (van de liederen op Nederlandse tekst die hij heeft gecomponeerd en waarvan onder meer de briefwisseling met componist Jacobus Barbireau en opmerkingen van latere auteurs getuigenis afleggen, is echter niets bewaard gebleven); hij was eveneens ontwerper van orgels (in ieder geval van het orgel van de Martinikerk te Groningen); hij stond, ook in Italië, bekend als een uitnemend redenaar; hierbij was hij een fervente beoefenaar van sport, met name het boksen. Hij nam deel aan de zogenaamde Aduarder kring van humanistisch ingestelde geleerden die onder de aegis van abt Hendrik van Rees samenkwamen in het cisterziënzer St Bernardusklooster te Aduard, ca. 5 km buiten Groningen.
Roelof Huesman werd geboren nabij Baflo. Zijn vader was abt van het Klooster Selwerd. Hij studeerde te Erfurt, Keulen, Leuven, Pavia en te Ferrara. Daarna verbleef hij in Ferrara aan het hof van hertog Ercole d' Este. Zijn opleiding werd betaald door het klooster van Selwerd.
In 1479 keerde Agricola terug naar de stad Groningen, waar hij secretaris van de stad werd. Toch bleef hij veel reizen. In 1482 was hij de vertegenwoordiger van de stad Groningen aan het hof van keizer Maximiliaan I. Ergens in deze jaren heeft Erasmus in Deventer een lezing van hem bijgewoond, die hij later als een van de hoogtepunten uit zijn leven omschreef.
In 1484 haalde Johann von Dalberg, bisschop van Worms en kanselier van de Keurpalts, Agricola naar Heidelberg. Daar gaf hij ook les. De latere “poeta laureatus" Conrad Celtis behoorde tot zijn leerlingen. Na een reis naar Rome overleed hij in 1485 in Heidelberg.
Agricola vertaalde talrijke Griekse werken in het Latijn. Hij was een van de eersten benoorden de Alpen die het antieke Grieks beheerste (kennis van die taal was beperkt tot een handje vol geleerden: o.a. Cusanus, Wessel Gansfort, Regiomontanus, Adolphus Occo, Alexander Hegius van Deventer, Reuchlin, Konrad Celtis, Willibald Pirckheimer, Erasmus). Hij zette zich in voor de studie van de antieke Hebreeuwse, Griekse en Latijnse cultuur. Zijn magnum opus, de De inventione dialectica (1479) ("Over de dialectische denkmethode") werd in 1539 in drie delen gedrukt. In hetzelfde jaar bezorgde Alardus van Amsterdam een bloemlezing uit zijn geschriften onder de titel Rudolphi Agricolae lucubrationes ("Rudolph Agricola's overpeinzingen").
Inhoud |
[bewerk] Bijnaam
Agricola werd in zijn tijd Frisii soli spes decusque (Latijn: hoop en sieraad van de Friese bodem) genoemd. De aanduiding Fries sloeg in die periode niet alleen op de huidige provincie Friesland.
[bewerk] Werk
- G.C. Huisman, Rudolph Agricola. A Bibliography of Printed Works and Translations, Nieuwkoop: De Graaf, 1985.
- Rodolphus Agricola, De inventione dialectica. Lucubrationes, (fascimile of the edition Cologne: Gymnich, 1539) Nieuwkoop: De Graaf, 1967.
- Rudolf Agricola, De inventione dialectica libri tres / Drei Bücher über die Inventio dialectica, Kritisch herausgegeben von Lothar Mundt, Tübingen: Niemeyer, 1992.
- Rodolphe Agricola, Ecrits sur la dialectique et l'humanisme. Choix de textes, introduction, édition, traduction et notes par Marc van der Poel, Paris: Champion, 1997.
- Rudolph Agricola, Letters, ed. and transl. Adrie van der Laan, Fokke Akkerman, Assen: Van Gorcum, 2002.
[bewerk] Literatuur
- G. Ihm, Der Humanist Rudolph Agricola, sein Leben und seine Schriften, Paderborn, 1893.
- H.E.J.M. van der Velden, Rodolphus Agricola (Roelof Huusman). Een nederlandsch humanist der vijftiende eeuw, Leiden: Sijthoff, 1911.
- F. Akkerman, A.J. Vanderjagt, (ed.), Rodolphus Agricola Phrisius (1444-1485). Proceedings of the International Conference at the University of Groningen 28-30 October 1985, Leiden: E.J. Brill, 1988.
- Marc van der Poel, Over dialectica en humanisme: Rudolf Agricola, Baarn: Ambo, 1991
- F. Akkerman, G.C. Huisman, A.J. Vanderjagt, (ed.), Wessel Gansfort (1419-1489) and Northern Humanism, Leiden: E.J. Brill, 1993.
- P. Mack, Renaissance Argument. Valla and Agricola in the Traditions of Rhetoric and Dialectic, Leiden: E.J. Brill, 1993.
- W. Kühlmann, (ed.), Rudolf Agricola: 1444 – 1485, Protagonist des nordeuropäischen Humanismus, zum 550. Geburtstag, Bern 1994.
- F. Akkerman, A.J. Vanderjagt, A.H. van der Laan, (ed.), Northern Humanism in European Context, 1469-1625. From the 'Adwert Academy' to Ubbo Emmius, Leiden: E.J. Brill, 1999.
