Bitwa o Teruel
Z Wikipedii
| Bitwa o Teruel Hiszpańska wojna domowa |
|||||||||||||||||
| Data | 15 grudnia 1937 – 22 lutego 1938 | ||||||||||||||||
| Miejsce | Teruel, Hiszpania | ||||||||||||||||
| Wynik | zwycięstwo frankistów | ||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
Bitwa o Teruel – całość operacji militarnych mających miejsce podczas Hiszpańskiej Wojny Domowej w mieście Teruel i okolicach między 15 grudnia 1937 i 20 lutego 1938.
Spis treści |
[edytuj] Okoliczności poprzedzające
Nacjonaliści zdobyli kontrolę nad północą Hiszpanii i wiele dywizji przygotowywało atak końcowy na Madryt. Na początku grudnia 1937 dowództwo frankistów planowało ofensywę w centrum i chroniła swój północno-wschodni front systematycznymi bombardowaniami z lotnisk Aragonii. Zapewniły one pełną kontrolę nad niebem prowincji Guadalajara. Z drugiej strony dowództwo republikańskie zdobyło wiarygodną informację o planowanym na 18 grudnia ataku na stolicę. Po przegranych w bitwach o Belchite i Brunete, brak odpowiedzi na to zagrożenie doprowadziłby do niechybnej klęski na wszystkich frontach i Katalonia pozostałaby bez ochrony. Przez pierwsze dwa tygodnie grudnia, wojska republikańskie zgromadziło ludzi i wyposażenie w okolicach Teruel, główni na południu i rzece Alfambra. Front w formie klina miał ok. 60 km. Wcześniej jednostki były zebrane w prowincji Saragossa, wbrew planowi nie udało się jedną szybką ofensywą na Estremadurę przeciąć strefy zajmowanej przez nacjonalistów na dwie części.
[edytuj] Walczące siły
Wojska rebuplikańskie liczyły ok. 90.000 ludzi podzielonych na trzy główne korpusy, XVIII, XX i XXII (także włączony jako część XXVII). Wcześniej samoloty typu "Mosca" y "Chato" (I-15), w liczbie ok. 120, zostały przeniesione na lotniska Lewantu hiszpańskiego (Villafranca del Penedés i Sabadell) w celu wsparcia ofensywy i ucieczki przed bombardowaniami nacjonalistów w Aragonii. Generał Juan Hernández Saravia, dowódca Wojsk Lewantyńskich, przygotował operacje podobnie do tych z późniejsze bitwy nad Ebro.
Siły Nacjonalistów w samym mieście liczyły 3.900 uzbrojonych ludzi z 52. Dywizji, prawie 40% z nich nie było żołnierzami. Ich dowódcą był pułkownik Domingo Rey d´Harcourt. Przyłączyła się do nich część ludności nieprzeszkolonej wojskowo, źródła wskazują na ogólną liczbę 10.000 ludzi.
Teruel bronione przez przygotowane wcześniej linie okopów i zasieków, było uważane za przyczółek bardzo zagrożony przez siły republikańskie.
[edytuj] Początek ofensywy rebuplikańskiej
Siły republikańskie, pewne zwycięstwa ze względu na ogromną różnicę w liczbie żołnierzy i sprzętu, 15 grudnia o godzinie 15:00 rozpoczynają ofensywę, prawie nie korzystająć z artylerii i samolotów.
Początkowy plan Vicenta Rojo Llucha polegał na okrążeniu miasta sześcioma dywizjami, jednocześnie zabezpieczając się się siłami dwóch dywizji przeciw spodziewanej kontrofensywie Nacjonalistów. Enrique Líster zdobywa Concud siłami 11. Dywizjii, podczas gdy 25. Dywizja zajmuje San Blas. Dwa korpusy szybko otaczają miasto i odcinają je od zaopatrzenia i posiłków. Atakujący spotykają się z XVIII Korpusem 20 grudnia. Zaskoczenie pozwala Lísterowi dojść do granic miasta i wziąć jeńców. Mróz był silny (podczas walk sięgnął nawet -20ºC) a żołnierze republikańscy szli do ataku lepiej wyposażeni. 17 grudnia obficie włączają lotnictwo do walk, powodując ciężkie straty wśród okolicznych wojsk Nacjonalistów, które przybyły z pomocą oblężonym. Rajdy powietrzne tworzą samoloty Fiat CR.32 i Messerschmitt Bf 109 nacjonalistów oraz Polikarpowy I-15 i I-16 Republikanów. Zestrzeliwują one wiele bombowców Heinkel He 111. 18 grudnia rozlokowują główne siły na południe od Teruel, nad rzeką Muela i atakują stary Cmentarz.
Lotnictwo Nacjonalistów w temperaturach sięgających na lotniskach Kastylii do -10ºC, prawie nie może stawić oporu postępom Rebublikanów. Dywizje pierwszych prawie nawet nie są przygotowane na uwolnienie oblężonych. 19 grudnia niektóre wojska generała Arandy przybywają na front, ale ich liczba jest bardzo mała i prawie nie mogą nic zrobić. Tego dnia zaczynają się pierwsze walki wewnątrz miasta, na cmentarzu i na stadionie piłkarskim. 22 grudnia wiele jednostek republikańskich wchodzi do miasta pod wsparciem artylerii, na ulicach pojawiają się ich pierwsze wozy bojowe na symbolicznej Plaza del Torico. Łatwe zwycięstwo powoduje szybki rozwój ruchów wojsk republikańskich, które ponoszą duże straty z powodu zamkniętego systemu obrony, stosowanego przez Nacjonalistów, wiedzących, że tylko obrona każdego domu z osobna może zatrzymać ofensywę.
Operacje wojskowe wewnątrz miasta zamieniają się w powolne zdobywanie osobno każdego budynku, niebezpieczne dla obu stron. Powodują ogromne straty wśród ludności cywilnej, pomimo rozkazów Indalecio Priety, mówiących o jak jak największej ochronie cywilów, umieszczając kobiety i dzieci w najbezpieczniejszych miejscach. Artyleria republikańska równa z ziemią każdy budynek, w którym napotkany jest opór Nacjonalistów: Banco de España, Klasztor Św. Klary i Hotel Aragón są miejscami, gdzie toczą się najkrwawsze walki, sprowadzające się nawet do użycia bagnetów.
24 grudnia wielu oficerów republikańskich zostaje odznaczonych i awansowanych za swoje nadchodzące zwycięstwo, mimo że pozostają do zdobycie jeszcze dwa szańce: seminarium i garnizon. W końcu zostaje zaminowanych kilka punktów i mostów, w celu zwiększenia presji na punkty oporu. W ogniu ciężkich walk miasto poddaje się 8 stycznia.
[edytuj] Kontrofensywa nacjonalistów
Straty Republikanów są liczne. Walki i mróz utworzyły wyłom w wojskach. Przez pierwsze dni stycznia ich wojska straciły wiele myśliwców, podczas gdy 140 samolotów Nacjonalistów jest w powietrzu. Istnieje równowaga sił, która zmusza do myślenia nad umocnieniem pozycji, siłami piechoty, samochodów opancerzonych i czołgów.
Dowódcy Nacjonalistów, generał José Enrique Varela na południu i generał Aranda na północy otrzymali zadanie odbicia miasta. 31 grudnia generał Rafael García Valiño zajmuje kilka okolicznych stef. Poruszają się w stronę Korupusu Galicji i Kastylii ze wsparciem lotnictwa, dwóch dywizji nawarskich i artylerii włoskiej.
Bombardowania pozycji republikańskich są najsilniejszymi od początku wojny, współtworzone przez wspaniały sukces Legionu Condor, który jednak musi wstrzymać ataki w dniach 31 grudnia i 1 stycznia z powodu śnieżycy, która uniemożliwiła loty.
XXII Korpus republikański zostaje wezwany do obrony miasta, podczas gdy reszta jednostek wycofuje się na pozycje strategiczne. 2 stycznia siły nacjonalistów próbują wejść do Teruel, ale generał Saravia, przy pomocy lotnictwa, rozbija ofensywę. Dowodząc różnymi korpusami, liczącymi w sumie ok. 100.000 ludzi, rozpoczynają kontrofensywę lepiej przygotowani i bez pośpiechu spowodowanego obroną garnizonu, który już upadł. 17 stycznia zajmują pozycje w okolicach miasta, gdzie Republikanie nie stworzyli większych instalacji obronnych. Pół tysiąca dział i pięćdziesąt samolotów atakuje pozycje w okolicach miasta. Prawy brzeg rzeki Alfambra 22 stycznia zostaje zajęty przez Nacjonalistów. Teraz to Republikanie są oblężeni. Jednakże, obrona miasta jest silna i przez tydzień walk pozycje prawie się nie zmieniają. 25 stycznia atakują w celu przełamania oblężenia. Obie strony cierpią poważne problemy z utrzymaniem aktywności swoich wojsk z powodu silnego mrozu i ciężkimi warunkami walk. W ciągu trzech dni, po obu stronach, straty znacznie wzrosły. Ponad sto czołgów T-26 należący do Republikanów prezentuje sobą duże zdolności bojowe, ale lotnictwo i artyleria Nacjonalistów są bardziej efektywne. 29 stycznia trwają walki wręcz, z nałożym bagentem.
7 lutego siły Nacjonalistów decydują się na operację okrążającą, mającą przywrócić stan ze stycznia, na północy łamią republikański front i przechodzą rzekę Alfambra. 19 lutego przybywa V Korpus republikański, ale jest już za późno. 20 lutego front zostaje zamknięty, a siły republikańskie otoczone i pozbawione zaopatrzenia. Nacjonaliści wchodzą do Teruel przy bardzo słabym oporze. Rebublikanie otrzymują rozkaz wycowania się w stronę oddziałów Valentína Gonzáleza, ale jest prawie niemożliwe wyjść z oblężenia i prawie 14.000 żołnierzy republikańskich zostaje wziętych do niewoli. 22 lutego ostanie walczące siły wychodzą z Teruel. Wchodzącym do miasta Nacjonalistom ukazał się ogrom zniszczenia miasta: dziesiątki zniszczonych budynków, 35% zniszczonych republikańskich czołgów i samochodów i setki poległych.
[edytuj] Konsekwencje
Bitwa o Teruel była próbą możliwości wojska republikańskiego w organizacji, prowadzenia operacji militarnych z przeciwnikiem lepiej uzbrojonym i wyszkolonym. Ale była także dowodem na to, że droga do Aragonii Katalonii była otwarta dla sił nacjonalistów, i że różnice między generałami bardziej profesjonalnymi jak Saravia czy Rojo, a Lísterem i Gonzálezem były kluczem do poprowadzenia bardziej dopracowanych operacji, jak okazało się to także później. Wiosną roku 1938 możliwa była ofensywa Nacjonalistów na północnym wschodzie półwyspu.
[edytuj] Bibliografia
- Casanova, J. (1985): Anarquismo y revolución en la sociedad rural aragonesa, 1936-1938. Ed.: Siglo XXI de España (Madrid). ISBN 84-323-0512-X
- Martínez Bande, J. La batalla de Teruel. Ed.: San Martín (Madrid). ISBN 84-7140-088-X
- Thomas, Hugh. La Guerra Civil Española. Ed.: Grijalbo (Barcelona), 1976. ISBN 84-253-2767-9
- Tuñón de Lara, Manuel. La batalla de Teruel. Instituto de Estudios Turolenses. (Zaragoza), 1986. ISBN 84-505-5073-4
