Koncepcja zmiennych wzorcowych Parsonsa
Z Wikipedii
Koncepcja zmiennych wzorcowych Parsonsa - forma analizy systemów działania człowieka zaproponowana przez Talcotta Parsonsa. Według tej koncepcji każda jednostka wchodząc w interakcje z innymi, dokonuje wyboru spośrów pięciu par tzw. zmiennych wzorcowych:
- afektywne zaangażowanie - afektywna neutralność;
- całościowość - aspektowość;
- partykularyzm - uniwersalizm;
- przypisanie - osiąganie;
- orientacja na kolektyw - orientacja na własną osobę.
W podejściu Parsonsa zmienne wzorcowe 3 i 4 są szczególnie istotne, gdyż na ich podstawie można wyróżnić cztery typy społeczeństw, niejednakowo zaawansowanych w procesie modernizacji społecznej. Są to:
- społeczeństwo przypisaniowo-partykularne (społeczeństwo tradycyjne);
- społeczeństwo uniwersalistyczno-osiągnięciowe (społeczeństwo nowoczesne, np. USA);
- społeczeństwo uniwersalistyczno-przypisaniowe (społeczeństwo radzieckie czasów stalinowskich);
- społeczeństwo partykularno-osiągnięciowe (społeczeństwa azjatyckie- np. chińskie).
