Stężenie (chemia)
Z Wikipedii
Stężenie to miara ilości jednego pierwiastka, związku chemicznego lub jonu w:
- jednostce objętości układu,
- jednostce masy roztworu lub jednostce masy rozpuszczalnika
- w jednym molu mieszaniny lub w przeliczeniu na 1 mol rozpuszczalnika.
Stężenie może odnosić się do:
- fazy stałej (roztwory stałe, związki chemiczne, mieszaniny, żele)
- fazy ciekłej - w przypadku roztworów zawierających jeden ze składników dużym nadmiarze
- fazy gazowej (mieszaniny gazowe, aerozole itp.).
Stężenie bywa podawane w różnych jednostkach. Do najbardziej znanych należą:
- Stężenie molowe - liczba moli substancji "s" w jednostce objętości roztworu "V"
- (jednostka [mol/dm3])
- Aby przeliczyć stężenie molowe na dowolne inne jednostki konieczna jest znajomość gęstości roztworu, gdyż stężenie molowe nie zależy od tego czy i jaka substancja znajduje się w tej samej objętości co substancja rozpuszczona; 1 mol CO2 rozpuszczony w 1 dm3 wody lub zajmujący taką samą objętość w fazie gazowej ma to samo stężenie, 1 mol/dm3).
- Stężenie molarne (molalne) - liczba moli substancji rozpuszczonej "s" w 1 kg rozpuszczalnika "r"
- (jednostka [mol/kg])
- Rozpuszczalności związków chemicznych w wodzie są często podawane w podobny sposób, t.j. [g/100g wody] lub [g/100 cm3 wody]; dla rozcieńczonych roztworów wodnych liczbowo prawie równe stężeniu molowemu).
- Stężenia określone poprzez ułamek ilości substancji obecnych w układzie, gdzie suma ułamków jest równa jedności, dzięki czemu wystarczy znać stężenia (k-1) składników dla k-składnikowej mieszaniny:
- oraz
-
- ułamek molowy podaje jaką część liczby cząsteczek danego układu k-składnikowego stanowią cząsteczki danej substancji "s" (n - liczby moli składników):
-
- ułamek wagowy - stosunek masy rozpuszczonej substancji "s" do masy całego roztworu (m - masy składników),
-
- ułamek objętościowy, (xv) - stosunek objętości rozpuszczonej substancji do objętości całego roztworu
- gdzie
- Stężenie procentowe Cp jest to właściwie ułamek (najczęściej wagowy) wyrażony w %, Cp[%] = x·100. Stężenie procentowe wagowe często oznacza się symbolem %w/w a stężenie procentowe objętościowe %v/v (np. alkohole). W praktyce wykorzystuje się również promile.
Szczególnie niskie stężenia podaje w jednostkach zwanych ppb, ppm i ppt, które również z formalnego punktu widzenia są rodzajem ułamków (molowych, wagowych lub objętościowych).
Objętość nie jest wielkością addytywną przy mieszaniu substancji. Z reguły objętość roztworu jest mniejsza niż suma objętości składników. Z tego powodu dla wielu mieszanin objętość roztworu jest jedynie w przybliżeniu równa sumie objętości składników. Np. dla mieszaniny alkohol etylowy/woda na skutek tzw. kontrakcji ta różnica sięga 2% objętości. Zjawisko kontrakcji powoduje, że nie można prosto przeliczać stężeń masowych na molowe.