Portal:Wojsko/ArtykułTygodnia/Archiwum
Z Wikipedii
To jest archiwum z 2007 roku. Archiwa z lat poprzednich znajdują się w sekcji Zobacz też.
[edytuj] "Dryzki" / 2 stycznia
"Dryzki" (bułg. Дръзки) to bułgarski torpedowiec, który odznaczył się podczas I wojny bałkańskiej 1912-1913 i dotrwał w służbie do II wojny światowej. Obecnie torpedowiec tego typu jest zachowany w Warnie jako okręt-muzeum "Dryzki". "Dryzki" był jednym z serii sześciu torpedowców, zamówionych przez bułgarską marynarkę wojenną we francuskich zakładach Schneider et Cie w Chalon-sur-Saône. Pozostałe okręty serii to: "Smeli" (Смели), "Hrabri" (Храбри), "Szumni" (Шумни), "Letiaszti" (Летящи) i "Strogi" (Строги). Okręty te zostały zbudowane we Francji, a następnie przetransportowane w częściach do Bułgarii, gdzie zostały wykończone i zwodowane w Warnie. "Dryzki", "Smeli" i "Hrabri" zostały zamówione 24 lutego 1904 roku, wysłane do Bułgarii w kwietniu 1905 roku, wodowane 23 sierpnia 1907 roku i wcielone do służby 5 stycznia 1908 roku. Pozostałe trzy okręty drugiej serii zostały zamówione 6 stycznia 1906 roku, wodowane w sierpniu 1908 roku i wcielone do służby w sierpniu 1909 roku. Bułgarskie torpedowce były pierwszymi pełnowartościowymi okrętami bułgarskiej marynarki, po kanonierce "Nadeżda" i przez dłuższy czas stanowiły trzon floty Bułgarii.
[edytuj] Dywizjon 308 / 7 stycznia
308 Dywizjon Myśliwski "Krakowski" (Dywizjon 308) - sformowany na początku września 1940 roku na lotnisku Squires Gate w Blackpool z pilotów dywizjonu myśliwskiego 2 Pułku Lotniczego w Krakowie. Lista personelu została zatwierdzona 9 września 1940 roku, a 12 września jednostka licząca 170 osób została przeniesiona na lotnisko Spece koło Liverpoolu. Na lotnisku tym Polacy zapoznali się z samolotami Hawker Hurricane. Dywizjon rozpoczął służbę bojową 1 grudnia 1940 roku, przygotowując się także do lotów nocnych w celu odpierania nocnych nalotów prowadzonych przez niemiecką Luftwaffe. Na początku 1941 roku został wyposażony w samoloty Supermarine Spitfire. Nowy sprzęt został szybko opanowany przez pilotów, czego dowodem był sukces ppor. pil. Wandzilaka, który jako pierwszy spośród pilotów Polskich Sił Powietrznych zestrzelił samolot Focke-Wulf Fw 190 w dniu 21 września 1941 roku. W 1943 roku jednostka została przydzielona do 2nd Tactical Air Force. Jej głównym zadaniem stało się niszczenie celów naziemnych. Piloci Dywizjonu zniszczyli ogółem 536 pojazdów lądowych, 17 lokomotyw, 109 wagonów, 45 statków i 28 budynków. Dywizjon 308 był jedną z najskuteczniejszych jednostek myśliwskich Polskich Sił Powietrznych (69 zestrzeleń pewnych, 13 prawdopodobnych, 21 uszkodzeń).
[edytuj] Proca / 15 stycznia
Proca to historyczna broń miotająca wykorzystująca siłę odśrodkową, składająca się ze sznura lub rzemienia, w środku długości którego znajduje się miseczka na pocisk, wykonana ze skóry lub tkaniny. Strzelano z niej zwykłymi kamieniami lub pociskami z suszonej gliny albo odlewanymi z ołowiu. Aby z niej wystrzelić, należy trzymać końce sznurka w jednej ręce i kręcić nimi coraz szybciej. Gdy sznurek nabierze odpowiedniej prędkości, należy wypuścić z ręki jeden koniec sznura, wypuszczając w ten sposób pocisk. Celne strzelanie z procy wymaga dużego doświadczenia i wyczucia. Popularnie procą nazywana jest broń działająca na innej zasadzie - proca katapulta.
[edytuj] BWP-40 / 22 stycznia
BWP-40 - polski, prototypowy bojowy wóz piechoty. Na początku lat 90. XX wieku podjęto w Polsce próby modernizacji bojowego wozu piechoty BMP-1. Najczęściej polegały one na wymianie wieży BMP-1. Jednym z prototypów był BWP-40 wyposażony w wieżę ze szwedzkiego CV-90. Powstał dzięki współpracy Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Maszyn Ziemnych i Transportowych, Huty Stalowa Wola oraz szwedzkiej firmy Bofors Weapons Systems. Montaż nowej, cięższej wieży spowodował pogorszenie właściwości trakcyjnych i praktycznie pozbawił go możliwości pływania. Prawie o połowę zmniejszył się także zasięg pojazdu w porównaniu z BMP-1. Po testach uznano, że wieża wozu CV-90 jest zbyt ciężka dla BMP-1 i z planów przebudowy BMP-1 do standardu BWP-40 zrezygnowano.
[edytuj] Plan "Peking" / 30 stycznia
Plan "Peking"- operacja wycofania trzech polskich niszczycieli z Morza Bałtyckiego do Wielkiej Brytanii w obliczu grożącego wybuchu II wojny światowej. Operacja ta jest powszechnie nazywana planem "Peking" od brzmienia sygnału do jej wykonania. Kryptonim tego planu, pochodzący od nazwy stolicy Chin, w powojennych publikacjach najczęściej podaje się we współczesnym brzmieniu "Pekin", jednakże w oryginalnym rozkazie występuje on w przedwojennej pisowni: "Peking". Plan obejmował wycofanie dywizjonu kontrtorpedowców w składzie: OORP "Burza", "Błyskawica" i "Grom". Rozwiązanie to było podyktowane wysokim prawdopodobieństwem bezproduktywnego zniszczenia tych okrętów, gdyby w sytuacji spodziewanej wojny z Niemcami pozostały one na Bałtyku.
[edytuj] USS "Wisconsin" / 12 lutego
USS "Wisconsin" - amerykański pancernik typu Iowa, uczestnik II wojny światowej, wojny w Korei oraz I wojny w Zatoce Perskiej. Został zbudowany w Stoczni Marynarki Wojennej w Filadelfii i zwodowany 7 grudnia 1943 roku. Był drugim okrętem Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych noszącym nazwę pochodzącą od stanu Wisconsin. Po wojnie w Korei przeniesiono go do floty rezerwowej, jednak 1 sierpnia 1986 roku został przywrócony do służby, a następnie zmodernizowany w ramach programu "600-ship Navy". USS "Wisconsin" wycofano ostatecznie we wrześniu 1991 roku. Jest odznaczony sześcioma gwiazdami (ang. battle star) za służbę w II wojnie światowej i wojnie koreańskiej. Otrzymał również pochwałę Navy Unit Commendation. Obecnie cumuje jako okręt-muzeum w Narodowym Centrum Morskim w Norfolk.
[edytuj] Grumman F-14 Tomcat / 14 lutego
Grumman F-14 Tomcat (ang. Kocur) - amerykański naddźwiękowy, myśliwiec pokładowy Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych o zmiennej geometrii skrzydeł zaprojektowany przez wytwórnię Grumman. F-14 Tomcat był samolotem obrony floty, przewagi powietrznej i rozpoznania taktycznego, później poprzez dodanie możliwości przenoszenia bomb przystosowany do zadań bliskiego wsparcia. Samolot ten został zaprojektowany po zakończeniu programu myśliwca obrony floty F-111B i był pierwszym myśliwcem nowej generacji opracowanym w oparciu o doświadczenia bojowe w walce z MiGami wyniesione z wojny w Wietnamie. F-14 wszedł do służby w 1972 zastępując samoloty F-4 Phantom II. W 1976 wyeksportowano 79 maszyn do Iranu, jedynego poza Stanami Zjednoczonymi użytkownika F-14. Ze służby w Stanach Zjednoczonych wycofany został we wrześniu 2006 i zastąpiony przez McDonnell Douglas F/A-18E/F Super Hornet. F-14 nadal pozostają jednak (2007) na wyposażeniu lotnictwa Islamskiej Republiki Iranu.
[edytuj] PzKpfw 38(t) / 22 lutego
PzKpfw 38(t) - czechosłowacki czołg używany przez armię niemiecką w czasie drugiej wojny światowej. W armii czechosłowackiej znany był jako LT-38, a według nomenklatury producenta nazywany był Seria TNH, TNHPS, LTP i LTH. Panzer 38(t) był produkowany do połowy drugiej wojny światowej, a jego produkcja została zakończona, gdyż stosunkowo mała wieża czołgu nie mogła pomieścić coraz większych armat, które zaczęto montować w czołgach. Jednak ponieważ sama konstrukcja podwozia, układu napędowego i silnika była bardzo udana i sprawdzona w bojach, na podstawie tego czołgu utworzono wiele innych konstrukcji, nie wymagających wieżyczki, takich jak działa pancerne, niszczyciele czołgów czy samobieżne baterie przeciwlotnicze. Pojazd uznawano za dużo lepszy niż standardowe wtedy niemieckie czołgi PzKpfw I i PzKpfw II. Nieco zmodyfikowane podwozie 38(t) zostało użyte do konstrukcji bardzo udanego niszczyciela czołgów Jagdpanzer 38(t). Szwedzka odmiana tego czołgu Sav m/43 pozostała w służbie do lat 70. XX wieku, co stanowi rekord pod względem długości służby dla czołgu, który powstał jeszcze przez drugą wojną światową.
[edytuj] Niszczyciele rakietowe projektu 61 / 2 marca
Niszczyciele rakietowe projektu 61 (w kodzie NATO typ Kashin) – radzieckie okręty, budowane od lat 60. XX wieku. Określane są też od nazwy pierwszego okrętu jako typ Komsomolec Ukrainy. W rzeczywistości w ZSRR klasyfikowano je jako okręty dozorowe lub duże okręty przeciwpodwodne, jednakże na świecie uważa się je na ogół za niszczyciele rakietowe. Były to pierwsze seryjne okręty na świecie napędzane turbinami gazowymi. Oficjalnie stępkę pierwszego okrętu "Komsomolec Ukrainy" położono 15 września 1959, faktycznie budowę rozpoczęto pod koniec 1958. W sumie zbudowano 20 okrętów dla marynarki ZSRR, z czego 15 w stoczni im. 61 Komunardów w Nikołajewie, a 5 w stoczni im. A. A. Żdanowa w Leningradzie. Budowa serii rozciągnęła się znacznie w czasie: okręty seryjne wchodziły do służby od grudnia 1963 aż do 1973, najwięcej - po 3 w latach 1965 i 1966. Po oddaniu do służby pierwszych okrętów, usuwano na nich jeszcze przez pewien czas usterki. Koszt okrętów malał w miarę budowy serii i wynosił od 30 (pierwszy okręt) do 17,5 milionów rubli. W latach 80. zbudowano jeszcze 5 okrętów według ulepszonego projektu dla Indii.
[edytuj] Kuter torpedowy / 10 marca
Kuter torpedowy, także ścigacz torpedowy – klasa niewielkich okrętów przeznaczonych do wykonywania grupowych ataków torpedowych na zespoły jednostek nawodnych przeciwnika, głównie na wodach przybrzeżnych, po czym szybkiego wycofania się z pola walki. W 1863 roku, w trakcie wojny secesyjnej na potrzeby wojsk Konfederacji skonstruowano prawdopodobnie pierwszą użytą bojowo parową jednostkę torpedową, która nosiła nazwę CSS "David", uzbrojona była w minę wytykową. Dalszym krokiem stało się wyposażenie kutrów w torpedy samobieżne, a następnie zastosowanie silników spalinowych. Podczas II wojny światowej dodatkowym zadaniem kutrów torpedowych było zwalczanie zanurzonych okrętów podwodnych przy pomocy bomb głębinowych. Powstałe później, porównywalnej wielkości okręty, wyposażone w torpedy przeciw okrętom podwodnym zostały określone jako kutry zwalczania okrętów podwodnych. Znaczenie omawianych jednostek pływających gwałtownie zmalało po pojawieniu przeciwokrętowych kierowanych pocisków rakietowych, mogących być przenoszonych przez niewielkie okręty. W ten sposób powstały kutry rakietowe, pomimo że nieco większe i wolniejsze od torpedowych, charakteryzowały się nieporównywalnym wzrostem możliwości bojowych. W związku z tym w latach 70. XX wieku zaczęto rezygnować ze stosowania kutrów torpedowych.
[edytuj] Hawker Siddeley Harrier / 15 marca
Hawker Siddeley Harrier – brytyjski samolot rozpoznawczy i bliskiego wsparcia, posiadający zdolność krótkiego i pionowego startu i lądowania (V/STOL), należący do pierwszej generacji serii Harrier. Początkowo produkowany przez Hawker Siddeley, następnie BAe, w Stanach Zjednoczonych oznaczony jako AV-8A Harrier. Rodzina Harrier obejmuje eksperymentalne i produkowane seryjnie wersje samolotów, włączając najbardziej zmodernizowaną wersję drugiej generacji AV-8B Harrier II. Obecnie znajdują się w użyciu brytyjskie wersje Harrier GR.Mk 7 i GR.Mk 9 produkowane przez BAE Systems i amerykańskie AV-8B produkowane przez Boeing Company. Brytyjskie Harriery są budowanymi na licencji rozwojowymi wersjami amerykańskich AV-8B Harrier II i AV-8B+ Harrier II Plus. Harrier jest najzwrotniejszym samolotem jaki został do tej pory zbudowany, ale do jego pilotowania potrzeba specjalnych umiejętności. Poza sterowaniem maszyny w locie poziomym, które powyżej prędkości przeciągnięcia jest identyczne jak każdego innego samolotu, konieczna jest umiejętność wykorzystania własności VTOL i STOL będących największymi zaletami Harriera, a także manewrowania przy bardzo niskich prędkościach kiedy aerodynamiczne powierzchnie sterowe nie działają. Sposób sterowania w takich warunkach jest bardziej podobny do śmigłowca, dlatego też potencjalni piloci Harrierów są rekrutowani spośród tych, którzy mają duże doświadczenie w prowadzeniu obu typów statków powietrznych lub tylko śmigłowców.
[edytuj] Bitwa pod Albuerą / 21 marca
Bitwa pod Albuerą – bitwa wojny na Półwyspie Iberyjskim (wojen napoleońskich), miała miejsce 16 maja 1811 roku pomiędzy wojskami brytyjsko-hiszpańsko-portugalskimi a francusko-polskimi, niedaleko wioski Albuera znajdującej się w pobliżu Badajoz. Wynik bitwy jest kwestią sporną, gdyż brytyjscy historycy sugerują, iż jej konsekwencją było powstrzymanie planów wojennych marszałka Soulta na zasadzie określania zwycięzców poprzez skutek bitwy (np. bitwa Jutlandzka). Pogląd ten jest podważany, ponieważ faktycznie zakończyła się ona taktycznym remisem, a jeżeli zakwalifikować ją do wygranych kampanii koalicji śmiało można by ją określić mianem pyrrusowego zwycięstwa. Same starcie było bardzo krwawe, polska kawaleria Księstwa Warszawskiego wybiła w pień całą brytyjską brygadę, w czasie kiedy Hiszpanie odparli jeden z najbardziej masywnych ataków francuskiej piechoty w czasie całej wojny na Półwyspie Iberyjskim. Najpoważniejszym skutkiem bitwy było zauważenie na scenie międzynarodowej oddziału polskich ułanów (lancerów) i stworzenie takich samych jednostek w innych armiach europejskich np. w brytyjskiej gdzie odziały te są corocznie opiewane w legendzie Szarży Lekkiej Brygady.
[edytuj] Samolot myśliwski / 2 kwietnia
Samolot myśliwski, myśliwiec – samolot bojowy, przeznaczony do zwalczania innych statków powietrznych i uzyskania przewagi powietrznej. Pierwsze myśliwce zostały opracowane podczas I wojny światowej w odpowiedzi na pojawienie się sterowców i samolotów rozpoznawczych wroga wypełniających misje rozpoznawcze i bombowe. Były one przeważnie konstruowanymi z drewna dwupłatowcami, uzbrojonymi w lekkie karabiny maszynowe zainstalowane na płatach, obrotnicy lub na kadłubie, a podniebne potyczki w celu zapewnienia kontroli nad własnym obszarem powietrznym stawały się coraz ważniejszą dziedziną walki. W trakcie II wojny światowej myśliwce były już głównie metalowymi jednopłatami uzbrojonymi w zainstalowane w skrzydłach działka. W końcowej fazie wojny silniki tłokowe zaczęły być zastępowane przez turboodrzutowe, a po wojnie głównym uzbrojeniem stały się działka i pociski rakietowe uzupełniające lub zastępujące broń strzelecką. Nowoczesne samoloty myśliwskie są najczęściej napędzane jednym lub dwoma silnikami turbowentylatorowymi i uzbrojone w pociski rakietowe różnych typów. W XXI wieku stopniowo odchodzi się od klasycznych samolotów myśliwskich na rzecz samolotów wielozadaniowych, łączących wszystkie cechy myśliwca, jednak z możliwością taktycznego ataku na cele naziemne wroga.
[edytuj] Bitwa pod Adrianopolem / 8 kwietnia
Bitwa pod Adrianopolem miała miejsce 9 sierpnia 378 roku, na północ od rzymskiego miasta Adrianopol (obecnie Edirne w europejskiej części Turcji). Spotkały się w niej siły wodza wizygockiego Fritigerna i cesarza wschodniorzymskiego Walensa, który zginął w czasie bitwy, zaś jego wojska zostały w niej rozgromione. Starcie to było największą klęską Rzymu od czasu bitwy pod Kannami i ostatnią bitwą, w której Rzymianie zastosowali swoją klasyczną taktykę walki legionami. Od tego czasu bowiem większy nacisk położono na wykorzystanie jazdy i niewielkich mobilnych oddziałów zwanych comitatenses.
[edytuj] Myśliwiec przechwytujący / 14 kwietnia
Myśliwiec przechwytujący – rodzaj samolotu myśliwskiego przystosowany przede wszystkim do przechwytywania i zwalczania innych samolotów, głównie bombowców, nad własnym terytorium lub przed jego osiągnięciem. Klasa ta podlegała zasadniczym zmianom w toku swojego rozwoju, lecz zazwyczaj różniła się od innych myśliwców bogatszym wyposażeniem i słabym przystosowaniem do zwalczania celów naziemnych lub jego brakiem. W XXI wieku klasa myśliwców przechwytujących w dużym stopniu zanikła, wraz z rozwojem wielozadaniowych samolotów myśliwskich.
