Бура
Из пројекта Википедија
Bura
Istočna obala Jadrana i severo - zapadna strana Dinarskog planinskog sistema imaju cele godine, a naročito u njenom hladnijem delu, često jak i hladan vetar koji dolazi sa severo - istoka. Ovaj vetar je poznat pod nazivom bura, i po njemu su dobili naziv mnogi slični katabatski vetrovi. Bura duž naše obale najčešće nastaje pri prodoru hladnog vazduha u Panonsku niziju i u druge oblaste severo - istočno od Dinarskog planinskog sistema. Ovaj planinski sistem predstavlja oštru prepreku za prodiranje hladnih vazdušnih masa u basen Jadranskog mora sa toplijom vazdušnom masom i nižim pritiskom. Nagomilavanje hladnog vazduha na istočnoj strani Dinarskih i planina dovodi do porasta pritiska u nižim visinama, i izdizanje hladnog vazduha na sve veću visinu. Kad ovaj dostigne visinu planinskog prevoja hladan vazduh počne da se prebacuja niz jugo - zapadne padine Dinarskih planina. Ovaj tip bure zove se anticiklonska bura. Drugi slučaj nastanka bure imamo kad se iznad kontinentalnog dela naše zemlje nalazi hladna vazdušna masa, a iznad zapadnog Sredozemlja dolazi do razvoja ciklona. Tada zbog uspostavljanja gradijenta pritiska od unutrašnjosti zemlje ka Jadranskom moru dolazi do prebacivanja hladnog vazduha preko planina koje se pružaju duž našeg Primorja. To je tzv. ciklonska ili mračna bura. Treći način pojave bure je vezan za razvijen oblik lokalne cirkulacije kopno - more. Efekat ove cirkulacije se uvek oseća na dnevnom hodu bure, a bura se javlja kao posledica ove cirkulacije samo u situacijama nedovoljne izrazitosti cirkulacije većih razmera u ovom području. Bura je najčešće uslovljena kombinovanim dejstvom ova tri načina i još nekih drugih faktora. Samo u svakom posebnom slučaju jedan od njih je dominantan. Brzina bure znatno varira od mesta do mesta na našem Primorju. Ona je najjača na delovima obale gde su strme planine neposredno uz obalu. Bura je, takođe manje izražena u oblastima gde su planine udaljene od obale prema unutrašnjosti. Međutim bura ponekad može dostići i orkansku brzinu od 50 - 60 m/s. U takvim situacijama ona razara krovove kuća, čupa stabla drveća, valja kamenje, potapa brodove, i svojom silom čini pravu pustoš. Pored jakih mehaničkih efekata, bura ima velikog uticaja i na druge meteorološke elemente kao i na prirodu u celini. Tako npr. bura snižava temperaturu za nekoliko stepeni, a relativnu vlažnost za nekoliko desetina procenata. Zatim prestaju padavine i nastupa razvedravanje. Međutim kod ciklonske ili tzv. mračne bure zadržava se oblačno vrme sa padavinama. Bura takođe utiče i na vegetaciju. Taj uticaj je uglavnom škodljiv zbog preteranog isušivanja, kao i mehaničkog delovaja.
Gavrilović Vladimir
