Desjima

vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.

Uitsig oor Desjima

Desjima (ook Dejima of Decima; op ou prente word die eiland soms Schisma genoem) was 'n klein kunsmatige eilandjie in die hawe van Nagasaki in Japan. Die eilandjie was van 1641 tot 1859 'n Nederlandse handelspos wat onder leiding van 'n opperhoof van die Verenigde Oos-Indiese Kompanjie gestaan het.

Alhoewel daar al sedert 1600 kontak was tussen die Nederlanders en Japan, het die handelsverhouding teen 1641 gedreig om ten gronde te gaan. Die shogun het nie die opdringerigheid van die Europeërs vertrou nie, waarvan sommige, by name die Portugese, al langer in Japan aanwesig was. Die pogings van die Jesuïete, gesteun deur Spanjaarde en Portugese, om die Japannese te bekeer, was veral vir hom ‘n doring in die vlees, aangesien die bekeerde daimyo's versetgebiede gevorm het. Hy was veral bevrees oor die feit dat hulle ‘n ander (wêreldse) 'leier' as hulle opperhoof beskou het: die hoof van die Vatikaan, die pous.

Hy het daarom aan alle buitelanders die bevel gegee om hulle eie huise aan die brand te steek. Die Nederlanders het dit sonder teëspraak gedoen (die enigstes) en het hom vriendelik by die rokende puinhope ingewag met die vraag hoe hulle dan nou die naderende winter moes deurkom. As gevolg van hierdie optrede was hulle die enigste buitelanders wat hy toegelaat het om te bly. Verder het hulle ook ‘n rol gespeel in die stryd van die shogun teen die Japannese Christene. Daar was wel streng beperkings: Die Nederlanders moes op Desjima gaan woon, en hulle kontak met die Japannese is tot die noodsaaklike minimum beperk.

Nederlanders beoefen astronomie in Desjima (Japannese skildery, 18de-19de eeu)

In die hele tydperk tot 1853 was Desjima die enigste punt van kontak van die keiserryk met die buitewêreld. Daar is altyd slegs ‘n beperkte aantal (20) Nederlanders op die eiland toegelaat en behalwe een jaarlikse besoek aan die shogun in Edo (vandag Tokio) mag hulle nie die eilandjie verlaat het nie. Bowendien het daar ongeveer 200 sogenoemde dwarskijkers op die eiland gewoon, mense wat die die gevaarlike barbare in hulle gate moes hou.

Hoewel die Nederlandse handelspos met sy handelsmonopolie vir die VOC besonder winsgewend was, is Japan ook baie aan Desjima verskuldig. Die Nederlandse skepe het boeke en ander inligting na Japan gebring wat die land in staat gestel het om meer oor die buitewêreld, en in die besonder die ontwikkelende Europese wetenskap, te leer. Die Japanners, waarvan sowat 70% tot 80% geletterd was, het ywerig Rangaku beoefen, ‘n soort 'Nederlandkunde' waarvolgens duisende Nederlandse boeke vertaal en versprei is. Die vertaalde boeke het gretig aftrek in die geïsoleerde Japan gekry.

Die aanwesigheid van die Nederlanders het ook die plaaslike kultuur beïnvloed. In straatfeeste in die stad Nagasaki word afbeeldings van die Nederlandse skepe, kompleet met rooi-wit-blou, rondgedra. Verder het Nagasaki ‘n pretpark, Huis ten Bosch, met Nederland as onderwerp.

Met verloop van tyd het die oorspronklike Desjima byna geheel en al verdwyn; deur drooglegging is dit al lank nie meer ‘n eilandjie nie en die ou geboue is grotendeels gesloop. Na aanleiding van die herdenking van die 400 jaar oue betrekkinge tussen Nederland en Japan in die jaar 2000 is daar egter ‘n projek van stapel gestuur om die eiland weer in geheel na sy ou staat te restoreer. Inmiddels is enkele van die geboue op ware skaal gerekonstrueer en dien tans as museums.