Tycho (Mondkrater)
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
| Tycho | |
|---|---|
 |
|
| Kratereigeschafte | |
| Koordinate | 43.3° S 11.2° W |
| Durmesser | 85 km |
| Diefi | 4.8 km |
| Co-Längi | 12° bi Sunneufgang |
| Nammensgäber | Tycho Brahe |
 |
Dialäkt: Markgräflerisch (Ebringe) |
Tycho isch e uffällige Strahlekrater im südliche Hochland uf dr Vordersite vum Erdmo, wo scho im Fernglas e wunderschöne Ablick bitet un mit sinem Strahlechranz die südlich Mondhemisphäri dominiert. Er isch daift uf dr dänisch Astronom Tycho Brahe (1546-1601), wo dr Lehrer vum Johannes Kepler gsi isch.
Nochberkarter sin im Süde Street; im Oste Pictet un nord-nordöstlich Sasserides. D'Mooberflächi um dr Tycho rum isch yberfüllt mit Krater vu dr unterschidlichste Grösse. Viili dien älderi Krater yberlappe. Einigi vu dr kleinere Krater in dr Umgäbig sin dur grösseri Bruchtstücker ussem Uswurf bi dr Bildig vum Tycho-Krater entstande.
Tycho isch e im Vergliich zum Mondalder relativ junge Krater, mit eme gschätzte Alder vu 108 Millione Johre, wie vu dr Apollo 17-Mission uf d'Erde brochti Gsteisprobe us Kraterstrahle . Dr Karter het scharfi Konture un si Inners het e relativ hochi Albedo wo bi hochem Sunnestand - in dr Regel um dr Vollmo - viristicht. S'usprägt Strahlesystem mit einzelne Strahle wo bis zue 1500 km witt riiche un sogar gsähe werre chänne, wenn dr Tycho numme vum Erdleecht agstrahlt wird.
Die umittelbar Umgäbig jensits vum Kraterrand het uf yber hundert Kilometer e gringeri Albedo wie s'inner un isch fri vu dr Strahle, wo jensits devu liige dien. Sälli dunkler Zone isch möglicherwiis vu Material bedeckt, wo us Uswurfmasse vum Ischlag bestot.
Dr inner Karterwall isch abgsackt un terrassiert un got in rauhe, aber fast ebene Bode mit einzelne Dome yber. Dr Bode zeigt Azeiche vu ehemoligem Vulkanismus, wohrschins dur vum Ischlag ufgschmolzenem Gstei. Detaillierti Bilder vum Bode zeige, dass er vunere Art Gitter us Risse un Hüegel bedeckt isch. Dr Zentralberg ragt 1.6 Kilometer yber dr Bode un e chleinere Gipfel stot nordöstlich devu.
Infrarot-Beobachtige vu dr Mo-Oberflächi während ere Mondfinsternis hän zeigt, dass dr Tycho mit ere langsamere Rate abchüehlt wie anderi Deil vu dr Oberflächi un mache dr Krater dodur zue eme Hot Spot (heiße Fleck). Säller Effekt wird verursacht dur Underschiide zwischem Oberflächematerial vum Krater un vum gröschte deil vu dr restliche Mondoberflächi.
Dr Kraterwall isch als Ziil vu dr Surveyor 7-Mission usgwählt worre. Die ubemannt Sonde isch im Jänner 1968 sicher nördlich vum Krater glandet un het e chemischi Analyse vu Oberflächematerial vorgnu un debi ä gegenyber dr Maria verschiideni Zämmesetzig festgstellt. Dorus het mer abgleitet, dass eine vu dr Hauptkomponente vum Oberflächematerial in dr Hochländer Anorthosit isch, e Aluminium-richs Mineral. Dr Krater isch au dur dr Lunar Orbiter 5 in hocher Uflösig photographiert worre.
Vu dr 1950er bis zue dr 1990et het dr NASA-Aerodynamiker Dean Chapman and mit andere d'Hypothese vum "lunare Ursprung vu dr Tektite verfolgt. Chapman het komplexi Computermodelle un usgiibigi Windchanaltests fer d'Undermurig vu sällere Hypthese gamcht, die understellt. dass die sognennte Australasische Tektite ussem Rosse-Uswurfs-Chranz vu Tycho stamme däte. Wil es aber bsilang vu dert chaini Gsteisprobe git, cha die Hyothese nit yberprüeft werre.
Dr Krater isch scho uf Mondcharte vu 1645 z'sähe, wo Antonius Maria Schyrleus de Rheita s'hell Strahlesystem izaichnet het.
Im Science-Fiction-Roman un -Film 2001: Odyssee im Weltruum vu Arthur C. Clarke isch dr Krater Tycho dr Fundort vu eim vu dr berühmte Monolithe. Im Film Tykho Moon vu Enki Bilal isch im Krater Tycho d'Stadt Paris noochbaut.
[ändere] Satellitekrater
Nooch dr Konvention werre die Krater uf Mondcharte dur Setzig vum Buechstabe uf sälli Site vu dr Kratermiddi gsetzt, wo im Tycho-Krater am nächste isch.
| Tycho | Breiti | Längi | Durmesser |
|---|---|---|---|
| A | 39.9° S | 12.0° W | 31 km |
| B | 43.9° S | 13.9° W | 13 km |
| C | 44.3° S | 13.7° W | 7 km |
| D | 45.6° S | 14.0° W | 27 km |
| E | 42.2° S | 13.5° W | 14 km |
| F | 40.9° S | 13.1° W | 16 km |
| H | 45.2° S | 15.8° W | 8 km |
| J | 42.5° S | 15.3° W | 11 km |
| K | 45.1° S | 14.3° W | 6 km |
| P | 45.3° S | 13.0° W | 8 km |
| Q | 42.5° S | 15.9° W | 21 km |
| R | 41.8° S | 13.6° W | 5 km |
| S | 43.4° S | 16.1° W | 3 km |
| T | 41.2° S | 12.5° W | 14 km |
| U | 41.0° S | 13.8° W | 19 km |
| V | 41.7° S | 15.3° W | 4 km |
| W | 43.2° S | 15.3° W | 19 km |
| X | 43.8° S | 15.2° W | 13 km |
| Y | 44.1° S | 15.8° W | 19 km |
| Z | 43.1° S | 16.2° W | 24 km |
[ändere] Lueg au:
[ändere] Quelle
- L. E. Andersson and Ewen A. Whitaker, NASA Catalogue of Lunar Nomenclature, NASA RP-1097, 1982, no ISBN.
- Ben Bussey and Paul Spudis, The Clementine Atlas of the Moon, Cambridge University Press, 2004, ISBN 0521815282.
- Elijah E. Cocks and Josiah C. Cocks, Who's Who on the Moon: A Biographical Dictionary of Lunar Nomenclature, Tudor Publishers, 1995, ISBN 0936389273.
- Patrick Moore, On the Moon, Sterling Publishing Co., 2001 edition, ISBN 0304354694.
- Fred W. Price, The Moon observer's handbook, Cambridge University Press, 1988.
- Antonín Rükl, Atlas of the Moon, Kalmbach Books, 1990, ISBN 0913135178.
- Rev. T. W. Webb, Celestial Objects for Common Telescopes, rev. 6, Dover, 1962, ISBN 0-486-20917-2.
- Ewen A. Whitaker, Mapping and Naming the Moon, Cambridge University Press, 1999, ISBN 0521622484.
Dr alemannisch Artikel yber dr Krater Tycho isch e uf em Artikel Tycho (crater) basierendi Ybersetzig.
