Sumeria
Na Galipedia, a wikipedia en galego.
| Mesopotamia |
| Éufrates – Tigris |
| Cidades / Imperios |
| Sumeria: Uruk – Ur – Eridu |
| Kish – Lagash – Nippur |
| Imperio Acadio: Agadé |
| Babilonia – Isín – Larsa – Susa |
| Asiria: Assur – Nínive |
| Nuzi – Nimrud |
| Imperio Babilónico – Caldea – |
| Elam – Amorreos |
| Mitanni – Casitas |
| Cronoloxía |
| Reis sumerios |
| Reis de Asiria |
| Reis de Babilonia |
| Lingua |
| Escritura cuneiforme |
| Lingua sumeria – Acadio |
| Elamita |
| Mitoloxía |
| Gilgamesh – Marduk |
A Sumeria (ou Shumeria, Shinar, ki-en-xir na lingua nativa), considerada a civilización máis antiga da humanidade, localizábase na parte sur da Mesopotamia (o Iraq da actualidade), posicionada en terreos coñecidos pola súa fertilidade, entre os ríos Tigris e Éufrates. Evidencias arqueolóxicas datan o inicio da civilización sumeria cerca do ano 5000 a.C. Entre 3500 e 3000 a.C. houbo un florecemento cultural, e a Sumeria exerceu influencia sobre as áreas circunveciñas, culminando na dinastía de Agade, fundada en aproximadamente 2340 a.C. por Sargón I. Este, ao parecer, sería de etnia e lingua semitas. Despois de 2000 a.C. a Sumeria entrou en declinio, sendo absorbida pola Babilonia e pola Asiria.
Dúas importantes creacións acreditadas aos sumerios son:
- A escrita cuneiforme, que antecede probabelmente todas as outras formas de escrita, sendo orixinalmente usada por volta de 3500 a.C.;
- As cidades-estados -sendo, probabelmente, a máis coñecida a cidade de Ur, construída por Ur-Nammu, o fundador da terceira dinastía Ur, por volta de 2000 a.C.-
Índice |
[editar] Historia
O termo "sumerio" é na verdade un exónimo aplicado (e, probabelmente, cuñado) polos acadios. Os sumerios autodescribíronse como sag-xi-ga (o pobo de cabezas negras) e chamaron a súa terra Ki-en-xi, o lugar dos señores civilizados. A palabra acadiana Shumer posibelmente representa ese nome nun dialecto diferente. A respecto dos sumerios, donos de lingua, cultura (e, probabelmente, aparencia) diferentes da dos seus veciños semíticos e sucesores, crese que foron invasores ou inmigrantes, a pesar de que sexa difícil determinar exactamente cando eses eventos ocorreron ou mesmo as súas orixes xeográficas. Algúns arqueólogos afirman que os sumerios procedían, de feito, das planicies mesopotámicas. Outros suxiren que o termo 'sumeria' deberíase restrinxir á lingua sumeriana, colocándose na posición de que non había grupos étnicos 'sumerios' avulsos. O propio termo 'sumerio' é xeralmente usado para se referir a unha lingua illada no campo da Lingüística, xa que ela non pertence a ningunha familia lingüística coñecida, en comparación, por exemplo, ao acadio, que pertence ao hamito-semítico, ou ás chamadas linguas afro-asiáticas.
A orixe e a historia antiga dos sumerios aínda son pouco coñecidas. Sábese que no final do período neolítico, os pobos sumerianos, vidos do meseta do Irán, fixáronse na Caldea e fundaron diversas cidades autónomas, verdadeiros Estados independentes, como Ur, Uruk, Nipur e Lagash. A primeira cidade que conseguiu estabelecer control sobre a totalidade da Sumeria foi Kish. Máis tarde, Kish, Ur e Erech trabaron reñida loita pola hexemonía na rexión de Súmer.
Despois dun período de dominio dos reis elamitas (vivían no suroeste do actual Irán), os sumerianos voltaron a gozar de independencia. As cidades de Lagash, Umma, Eridu, Uruk e principalmente Ur tiveron os seus momentos de gloria.
Ben cedo, grupos de nómades, vidos do deserto da Siria, comezaron a penetrar nos territorios ao norte das rexións sumerianas. Coñecidos como acadianos, dominaron as cidades-estados da Sumeria por volta de 2550 a.C. Mesmo antes da conquista, xa estaba ocorrendo unha síntese entre as culturas sumeria e acadiana, que aumentou acentuadamente coa unificación dos dous pobos. Os ocupantes asimilaron a cultura dos vencidos, aínda que en moitos aspectos as dúas culturas mantivesen diferenzas entre si, máis evidente, sobre todo, no campo da relixión.
[editar] Civilización Acadiana
Ver artigo principal: Acadianos e Civilización Acadiana
Máis tarde, por volta de 2369 a.C., Sargón, o Vello, patesi da cidade de Acad, unificou a maioría das cidades-templos. O gran rei acadio, guerreiro e conquistador, tornouse coñecido como “soberano dos catro cantos da terra”. A pesar da unificación, as estruturas políticas da Sumeria continuaron existindo. Os reis das cidades-estados sumerianas foron mantidos no poder e recoñecíanse como tributarios dos conquistadores acadianos.
O imperio criado por Sargón desmoronou despois dun século de existencia, en consecuencia de revoltas internas e dos ataques dos guti, nómades orixinarios dos montes Zagros, no Alto do Tigris, que investían contra as rexións urbanizadas, porque a sedentarización das poboacións do Oriente Medio lles dificultaba a caza e o pastoreo. Por volta de 2150 a.C., os guti conquistaron a civilización sumerio-acadiana. Despois diso, a historia da Mesopotamia parecía repetirse. A unidade política dos sumerio-acadianos era destruída polos guti, que, pola súa vez, eran vencidos por revoltas internas dos sumerio-acadianos.
[editar] Renacemento Sumeriano
O dominio intermitente dos guti durou un século, sendo substituído no século seguinte (cerca de 2100 a.C.–1950 a.C.) por unha dinastía proveniente da cidade-estado de Ur. Expulsos os guti, Ur-Nammur reunificou a rexión sobre o control dos sumerios. Foi un rei enerxético, que construíu os famosos zigurats e promoveu a compilación das leis do dereito sumeriano. Os reis de Ur non soamente restabeleceron a soberanía sumeria, mais tamén conquistaron a Acadia. Nese período, chamado de renacenza sumeriana, a civilización sumeriana atinxiu o apoxeo, mais ese foi o último acto de manifestación do poder político da Sumeria.
[editar] Declinio
Unha vez que os estados lugares creceron en forza bruta, os sumerios comezaron a perder a súa hexemonía política sobre a maioría das partes da Mesopotamia.
Atormentados polos ataques de tribos elamitas e amoritas, o imperio desmoronouse. Nesta época, os sumerios desapareceron da historia, mais a influencia da súa cultura nas civilizacións subsecuentes da Mesopotamia tivo longo alcance. Os amoritas fundaron a Babilonia. Os hurrianos da Armenia estabeleceron o imperio de Mitanni na parte norte da Mesopotamia por volta de 2000 a.C., en canto os babilonios controlaban o sur. Ambos os grupos defendíanse dos exipcios e dos hititas. Eses últimos derrotaron Mitani, mais foron expulsados polos babilonios. Os casitas, entrementres , venceron os babilonios en 1400 a.C.. Os casitas foron despois vencidos polos elamitas por volta de 1150 a.C..
[editar] Administracción e Política
Os sumerios habitaron varias cidades-estado, cada unha erixida en torno dos seus respectivos templos, dedicados ao deus a cuxa proteción a cidade competía. Estas cidades, grandes centros mercantís, eran gobernadas por déspotas lugares denominados patesis, supremos-sacerdotes e xefes militares absolutos, auxiliados por unha aristocracia, constituída por burócratas e sacerdotes. O patesi controlaba a construción de diques, canais de irrigación, templos e celeiros, impondo e administrando os tributos aos que toda a poboación estaba suxeita. As cidades-estados sumerianas, tradicionalmente, eran cidades-templos. Isto porque os sumerios consideraban que os deuses fundaran as cidades para que fosen centros de cultos. Máis tarde, segundo a relixión, os deuses limitábanse a comunicar os soberanos as plantas das cidades e dos santuarios. A ligazón dos patesis aos ritos da cidade era extremadamente íntima.
Os templos estaban ligados ao poder estatal e as súas riquezas eran usufrutuadas polos soberanos, considerados intermediarios entre os deuses e os homes. Xunto cos tempos das cidades, homenaxeando o seu deus patrono, non raramente eran erguidos cigurats, pirámides de macizos tixolos cocidos ao Sol, que servían de santuarios e acceso aos deuses cando descendían até o seu pobo.
De entre as cidades máis importantes do territorio sumerio estaban Eridu, Kish, Lagash, Uruk, Ur e Nippur. Co desenvolvemento desas cidades, a tentativa de supremacía dunha sobre a outra tornouse inevitábel. O resultado foi un milenio de embates case incesantes sobre o dereito de uso de auga, rotas de comercio e tributos a tribos nómades.
[editar] Agricultura e Caza
Os sumerios mantiñan unha produción de cebada, garavanzo, lentellas, millo miúdo, trigo, nabo, támara, cebola, allo, leituga, allo-porro e mostaza. Eles tamén criaban gado, carneiro, cabra e porco. Alén diso usaban bois como opción principal no traballo de carga e burros como animal de transporte. Os sumerios pescaban peixes e cazaban aves galináceas.
A agricultura sumeria dependía moito da irrigación, efectuándose a través do uso de canais, encoros, diques e depósitos de auga. Os canais requerían reparación frecuentes e a remoción continua de lodo. O goberno ordenaba a determinados cidadáns a tarefa de traballar nos canais, a pesar dos ricos poderen dispensarse.
Co uso de canais os facendeiros irrigaban os seus campos e entón drenaban a auga. Despois deixaban que os bois macerasen a terra e matasen as herbas daniñas. O paso seguinte era dragar os campos con aixadas. Despois de secar, eles os araban, gradaban e varrían tres veces, pulverizándoos despois cunha aixada.
Os sumerios ceifaban durante a fase seca do outono en equipos de tres persoas, consistindo dun segador, un enfardador e un enfeixador. Os facendeiros usaban un tipo de colleitadeira arcaica para separar a cabeza dos cereais dos seus respectivos talos, para entón usar unha especie de trineo de escolla, que separaba o gran dos cereais. En seguida peneiraban a mestura de grans e debullos.
[editar] Arquitectura
Artigo Principal: Arte da Sumeria
A planicie Tigris-Éufrates carecía de minerais e árbores. As edificacións sumerias comprendían estruturas planoconvexas feitas de tixolos de barro, desprovistas de argamasa ou cemento. Unha vez que os tixolos planoconvexos son de composición relativamente instábel, os pedreiros sumerianos adicionaban unha man extra de tixolos, postos perpendicularmente a cada poucas fileiras. Aí entón preenchían os ocos con betume, cana e xoio. As construcións feitas con tixolos de barro acábabanse deteriorando, de forma que eran periodicamente destruídas, niveladas e reconstruídas no mesmo lugar. Esa constante reconstrución gradualmente elevou o nivel das cidades, de modo que se ergueron por riba da planicie á súa volta. As construcións resultantes (chamados en inglés de tell) encóntranse a través do antigo Oriente Próximo. O tipo máis famoso e impresionante de entre as edificacións sumerias chámase cigurat, unha construción de largas, amplas plataformas sobrepostas en cuxo cumio había templos. Ese macizo edificio de elevada estatura pode ter sido a inspiración para a Torre de Babel bíblica. Selos cilíndricos sumerianos tamén describen casas construídas con cana, similares a aquelas construídas polos árabes das terras baixas da parte sur do Iraq até anos recentes.
Por outro lado, os templos sumerios e palacios fixeron uso de materiais e técnicas máis avanzadas como reforzos (soporte para os tixolos), recantos (esquinas), pilastras e pregos de arxila.
[editar] Cultura
O historiador Alan Marcus comenta que os "sumerios ostentaban unha perspectiva circunspecta sobre a vida."
Un sumerio escribiu: "Lágrimas, lamento, angustia e depresión residen dentro de min. O sufrimento tólleme. O perverso destino aprisióname e fai que cese a vida miña. Son bañado por unha doenza maligna."
Un outro escribiu: "Por que me contan entre os ignorantes? A comida encóntrase en todo lugar, e aínda así a fame proporciona a miña comida. Durante o día a partilla era orzada; e o orzamento de miña partilla, prexudicada."
A pesar de que as mulleres poderían alcanzar un status máis elevado na Sumeria que noutras civilizacións, a cultura era predominantemente masculina.
[editar] Economía e Comercio
Emprendedores e creativos, os sumerios estabeleceron relacións comerciais con varios pobos da costa do Mediterráneo e do val do Indo.
Descubertas de obsidiana en lugares alongados da Anatolia e no Afganistán remontan a Dilmun (hoxe Bahrain, un principado no Golfo Pérsico), e varios selos inscritos na grafía dos pobos do Val do Indo suxiren unha rede considerabelmente extensa de comercio antigo, centrado nos limites do Golfo Pérsico.
A Epopea de Gilgamesh refírese ao comercio con terras alongadas de mercadorías como madeira, xa que ese iten representaba un material escaso na Mesopotamia. O cedro do Líbano era especialmente apreciado.
Os sumerios usaban escravos, aínda que eses non representasen a maior parte da economía. Mulleres escravas traballaban como tecelás, prensadoras, muiñeiras e cargadoras.
A cerámica sumeria decoraba vasos con pinturas en aceite de cedro. Os ceramistas utilizaban furadeiras arqueadas para producir o lume necesario ao cocemento da cerámica. Os pedreiros e ourives sumerios non só coñecían como facían uso de marfil, ouro, prata, galena e lapis-lazuli.
[editar] Medicina
Como en calquera sociedade premoderna, os sumerios posuían un coñecemento limitado de diagnose e tratamento médicos. Laxantes, purgantes e diuréticos formaban a maioría dos remedios daquel pobo. Determinadas cirurxías tamén eran postas en práctica.
Os sumerios manufacturaban salitre, conseguido a partir da urina, do cal, de cinzas e do sal. Eles combinaban eses materiais con leite, pel de cobra, casco de tartaruga, canela silvestre, mirto, tomiño, salgueiro, figo, pera, abeto e/ou támara. A partir de aí, mesturaban eses axentes con viño, usando o resultado obtido de dúas formas: ou pasando o produto como se fose unha pasta, ou entón mesturábano con cervexa, consumindo o remedio por vía oral.
Os sumerios explicaban a doenza como unha consecuencia do aprisionamento, e consecuente tentativa de escape, dun demo dentro do corpo humano. O obxectivo do remedio era persuadir o demo considerando na idea de que de continuar residindo naquel corpo sería unha experiencia desagradábel. Comunmente os sumerios colocaban un carneiro ou cabra próximo ao doente, esperando atraer o demo para dentro do corpo do animal, que, entón, sería morto. No caso de non haber ovellas á disposición, tentaban a sorte cunha estatua, que se se conseguise transferir o demo para dentro dela, sería cuberta de betume.
[editar] Características Militares
As cidades sumerias estaban defendidas por murallas. Os sumerios aliábanse en guerras de sitio entre as súas cidades, e as murallas de tixolos de barro obviamente non podían deter os inimigos, que xa coñecían o material.
O exército sumerio consistía na súa maior parte da infantaría. A infantaría leve carregaba machados de guerra, dagas e lanzas. A infantaría de liña de frente tamén usaba capacetes de cobre, capas de feltro e saias (kilts) de coiro.
Os sumerios inventaron a carruaxe, á cal ataban onagros (asnos bravos). Esas carrozas antigas non funcionaban tan ben en combate canto os modelos construídos a posteriori, e algúns suxeriron que as carrozas servían primeiramente como medio de transporte, aínda que o time de guerra sumerio cargase machados de guerra e lanzas. A carroza ou carruaxe sumeria constituíase dun dispositivo de catro rodas manexado por un equipo de dúas persoas e ligado a catro onagros. A carroza estaba composta por cestas entretecidas, e as rodas posuían un sólido deseño triplo.
Os sumerios usaban fundas e arcos simples (só máis tarde a humanidade inventaría o arco composto.)
[editar] Relixión
Artigo Principal: Mitoloxía Sumeria
Tratar dun asunto tal como a "Relixión Sumeria" pode complicarse, unha vez que as prácticas e crenzas adoptadas por aquel pobo variaron largamente a través do tempo e distancia, en que cada cidade posuía súa propia visión de mitoloxía e/ou teoloxía.
Entre as principais figuras mitolóxicas adoradas polos sumerios, é posíbel citar An (ou Anu), deus do ceo; Nammu, a deusa-mai; Inanna, a deusa do amor e da guerra (equivalente á deusa Ishtar dos acadios); e Enlil, o deus do vento. Cada un dos deuses sumerios (na súa propia lingua, dinxir - no plural, dinxir-dinxir ou dinxira-ne-ne) era asociado a cidades diferentes, e a importancia relixiosa a eles atribuída intensificábase ou esmorecía dependendo do poder político da cidade asociada. Segundo a tradición sumeria, os deuses criaron o ser humano a partir do barro co propósito de seren servidos polas súas novas criaturas. Cando estaban amolados ou frustrados, os deuses expresaban os seus sentimentos a través de terremotos ou catástrofes naturais: a esencia primordial da relixión sumeria baseábase, pois, na crenza de que toda a humanidade estaba á mercé dos deuses.
Os sumerios consideraban que o universo consistía nun disco plano fechado por unha cúpula de latón. Xa a vida despois da morte envolvía un descenso ao vil submundo, onde se pasaba á eternidade nunha existencia deplorábel, nunha especie de inferno, chamado Sheol.
Os templos sumerios consistían dunha nave central con corredores en ambos os lados, flanqueados por aposentos para os sacerdotes. Nunha das puntas do corredor achábanse un púlpito e unha plataforma construída con tixolos de barro, usada para sacrificios animais e vexetais.
Graneis e depósitos xeralmente se localizaban na proximidade dos templos. Máis tarde, os sumerios comezaron a construír os seus templos no cumio de outeiros artificiais, terraplanadas e multifacetadas: eses templos especiais chamábanse zigurats.
[editar] Tecnoloxía
Exemplos da tecnoloxía sumeria inclúen: serras, coiro, cinceis, martelos, braceiras, brocas, pregos, alfinetes, aneis, aixadas, machados, navallas, lanzas, flechas, espadas, colas, dagas, odres de auga, caixas, arreos, barcos, armaduras, baíñas, botas, sandalias e arpóns.
Os sumerios posuían tres tipos de barco:
- os barcos de pel eran feitos a partir de cana e peles de animais.
- os barcos a vela caracterizábanse por seren feitos con betume, sendo á proba de auga.
- os barcos a remo (con remos feitos de madeira) eran ás veces usados para subir a corrente, puxándose a partir de ambas as marxes do río por persoas e animais.
[editar] Astronomía
Os sumerios foron os inventores da astronomía, o estudo da observación dos astros. Nas ruinas das cidades sumerias escavadas polos arqueólogos desde o principío do século pasado, encontráronse moitas centenas de inscricións e textos deste pobo sobre as súas observacións celestes.
Entre estas inscricións existen listas específicas de constelacións e posicionamento de planetas no espazo ben como información e manuais de observación.
Existen textos específicos sobre o sistema solar e o movemento dos planetas en torno do sol, na súa orde correcta. Moitas destas inscricións con máis de 4500 anos están agora conservadas na sección do Oriente Proximo no museo Estatal de Berlín Oriental.
[editar] Legado
Os sumerios talvez sexan máis lembrados debido ás súas moitas invencións. Moitas autoridades danlles crédito polas invencións da roda e do torno de oleiro. O seu sistema de escrita cuneiforme foi o primeiro sistema de escrita de que se ten evidencia, predatando os xeroglifos exipcios en polo menos cincuenta anos. Os sumerios estaban entre os primeiros astrónomos. Inventaron a carroza e posibelmente as formacións militares. Inventaron a cervexa. O máis importante de todo, talvez, sexa o feito de que, de acordo con moitos académicos, os sumerios foron os primeiros a domesticar tanto plantas como animais. No caso do primeiro termo, a través de plantacións sistemáticas e da colleita dunha descendencia de grama mutante, coñecida actualmente como einkorn, e de sementes de millo e de trigo. Con relación ao segundo termo, os animais, domesticáronnos a través do confinamento e da procriación de carneiros ancestrais (similares á cabra montesa e ao gado salvaxe (búfalos)). Esas invencións e innovacións facilmente colocan os sumerios entre unha das culturas máis criativas de toda a prehistoria, e mesmo da historia.
[editar] Lingua e Escrita
A lingua sumeria é unha lingua illada, o que significa que non está directamente relacionada con ningunha outra lingua coñecida, a pesar das varias tentativas equivocadas de probar ligazóns con outros idiomas. A lingua sumeria é aglutinante, ou sexa, os morfemas (as menores unidades con sentido da lingua) xustapóñense para formar palabras.
Atribúese aos sumerios a invención do sistema cuneiforme de escrita (caracteres en forma de cuña), que foi utilizada por toda a Mesopotamia e pobos veciños. Era unha escrita pictográfica, onde o obxecto representado expresaba unha idea. Un barco marcado por determinados sinais, por exemplo, podería significar que el estaba cargado ou vacío.
Un corpo extremadamente vasto (moitas centenas de millares) de textos na lingua sumeria sobreviviu, sendo que a maioría está gravada en taboíñas de arxila. A escrita sumeria está grafada en cuneiforme e é a máis antiga lingua humana escrita coñecida. Os tipos de textos sumerios coñecidos inclúen cartas persoais e de negocios e/ou transaccións comerciais, receitas, vocabularios, leis, himnos e rezos, encantamentos de maxia e textos científicos incluíndo matemática, astronomía e medicina. Inscricións monumentais e textos sobre diversos obxectos, como estatuas ou tixolos, tamén son bastante comúns. Moitos textos sobreviven en múltiplas copias polo feito de teren sido transcritos repetidamente por escribas "estaxiarios".
A comprensión dos textos sumerios hoxe en día pode ser problemática até mesmo para especialistas. Os textos máis antigos son os máis difíciles, pois non mostran a estrutura gramatical da lingua de forma sólida.
[editar] Cronoloxía
- 5000 - Desenvolvemento primitivo da Sumeria
- 4000 - Desenvolvemento da alta civilización
- 3500 - Sumerios estabelécense na Mesopotamia. Construción do templo en Tell Uqaír, que durou de 3.500 a 1.900 a.C.
- 3300 - Escrita sumeria en taboíñas de arxila (escrita pictórica ou pictorial)
- 3250 - A escrita sumeria evoluciona para a cuneiforme; a roda xa se usa na Mesopotamia
- 3000 - Rivalidades políticas e militares. Construción do Templo Branco en Uruk (de pé até 2.750 a.C.)
- 2750 - O lendario Gilgamesh reina sobre Uruk; Enmebaraxesi e Agga reinan sobre Kish
- 2600 - A raíña Shudu-ad entérrase nos Túmulo Reais de Ur
- 2500 - Rei de Ur, primeiro rei en posuír rexistros escritos na Sumeria; Lugalannemudu de Abab unifica cidades-estados
- 2550 - Mesalín reina sobre Kish
- 2475 - Ur-Nanshe reina sobre Lagash, Meskalamdug reina sobre Ur. Conflitos militares entre Lagash e Umma perduran por un longo tempo
- 2375 - Lugalzagxisi (ou Lugalzaxesi) de Umma unifica a Sumeria por un curto período de tempo
- 2350 a 2340 - Sargón, o Acadio derrota Umma e Lugalzagxisi, conquistando a Sumeria e a Acadia, creando un imperio de superioridade política e económica
- 2250 - Revivificación de cidades-estados; invéntase o arco composto, cuxas flechas son capaces de penetrar armaduras de coiro e posúen o dobre do alcance concedido por arcos comúns.
- 2230 - Invasión gutia quebra a unidade acadio-sumeriana.
- 2217 - Shar-kali-sharri, rei da Acadia, perde o Elan, invade Gutio e asasínase
- 2200 - A Acadia entra en colapso debido ás invasións do norte. Dátase de aquí o máis antigo documento do Exipto escrito en papiro
- 2175 - Gudea reina sobre Lagash
- 2148 - La'arab, rei de Gutio, conquista a Acadia vido do leste e invade a Sumeria
- 2133 - Utu-hegal reina en Uruk
- 2120 - Utu-hegal, rei de Uruk, expulsa os Gutios; Abraham deixa a cidade de Ur (hai discordancias. Conf. 2000)
- 2112 - Nova unificación da Sumeria e Acadia, desta vez por Ur-Nammu de Ur. O novo gobernante deixa textos legais á posteridade, coñecidos por As Leis de Ur-Nammu
- 2100 - Construción do cigurate en Ur
- 2047 - No Exipto, Mentuhotep II completa a reunificación, dando inicio ao Reino, ou Imperio Medio
- 2030 - Nova quebra da unidade acadio-sumeriana, desta vez polos elamitas
- 2020 - Ishbi-Erra, gobernante amorita de Isin, tenta unificar novamente o territorio
- 2000 - Os indoeuropeos deixan a área do Mar Negro en dirección ao Oriente Medio nunha das maiores correntes migratorias da historia da humanidade. Desenvolvemento da civilización minoica en Creta, na Grecia. Os citios veñen da Asia Central e invaden a Asia Occidental a cabalo. Amoritas nómades invaden a Mesopotamia polo norte e oeste e estabelécense nun vilarexo chamado Babilonia. A poboación mundial xira en torno de 27 millóns. Os hititas migran do val do Danubio para a península da Anatolia. O Exipto conquista a Baixa Nubia. Dise que Abraham deixa a cidade de Ur e marcha á Palestina (algúns datan o acontecemento en 2120). Período patriarcal de Israel. A civilización de Harappa na India desfalece. Desenvolvemento dos primeiros centros de cerimonia no Perú. Era Micénica na Grecia. Marduk adórase como o deus capital da Babilonia. Creta comeza a usar navíos con quillas e costeletas.
- 1934 - Leis de Lipit-Ishtar
- 1900 - Leis de Eshnuna da Babilonia; Antigo Período Asirio; Imperio Babilónico
- 1860 - Desenvolvemento do alfabeto semítico primitivo
- 1850 - Armas de cobre son endurecidas co uso de martelos
- 1800 - Os hititas expulsan os asirios da Anatolia; migración ariana da parte sur da Rusia en dirección ao Oriente Próximo
- 1795 - Rin-Sin de Larsa derrota Isin, obtendo control sobre a Sumeria e a Acadia
- 1792 - Hamurabi sobre ao trono da Babilonia
- 1770 - Faise o Código de Hamurabi, un dos máis antigos conxuntos de leis da humanidade
- 1760 - Hamurabi derrota Larsa, obtendo control sobre toda a Sumeria e a Acadia
- 1720 - Invasores hicsos expulsan habitantes exipcios do Baixo Exito; mudanza no río Éufrates, e consecuente colapso da vida en Nippur, alén doutras cidades sumerias
- 1700 - Xosé lidera o pobo hebreu Exipto adentro; popularización da arte minoana en Creta. Máis tarde, os palacios de Cnosos e Faistos son destruídos polo lume. Os gregos usan armaduras de bronce, espadas cortantes e lanzas
- 1600 a 1595 - Invasións e razias hititas quebran a unidade acadio-sumeriana. A sumeria como se coñecía extínguese
[editar] Ver tamén
- Lingua sumeria
- Epopea de Gilgamesh
- Lista de reis sumerios
- Arquitectura sumeria
[editar] Links Externos
- The History of the Ancient Near East (en inglés)
- Textos sumerios con traducións completas de máis de 300 textos literarios. (en inglés)
- Pennsylvania Sumerian Dictionary Project - Proxecto en etapa inicial. (en inglés)
