Asterix

Van Wikipedia

Asterix in het stripmuseum in Brussel.

Asterix is de hoofdpersoon van een serie stripverhalen gemaakt door de Franse tekenaar Albert Uderzo en scenarioschrijver René Goscinny, die elkaar in Brussel leerden kennen.

Het origineel van het eerste verhaal, Astérix le Gaulois, werd gepubliceerd op 29 oktober 1959 in het Franse stripblad Pilote. Het gelijknamige album kwam uit in 1961, in een oplage van 6000 exemplaren. Daarna volgden er nog vele.
In Nederland werden de verhalen gepubliceerd in het stripweekblad Pep.

Naast de originele taal, Frans, werden de albums vertaald naar vele andere talen en dialecten waaronder Nederlands, Fries, Limburgs, Twents en het Latijn. Vanaf 2002 verschijnen de Nederlandse albums in een nieuwe vertaling, waardoor een aantal onvertaalde Franse namen alsnog een Nederlandstalige versie krijgen.

De strips werden uitgebracht in meer dan 70 landen (waaronder China, Groenland, India, Rusland en Vietnam).

Na het overlijden van Goscinny in 1977 ging Uderzo alleen door met het uitbrengen van nieuwe verhalen. Uit respect wordt de naam van Goscinny hier nog steeds op vermeld. Het laatste album met Goscinny, 'Asterix en de Belgen', verscheen in 1979, twee jaar na zijn dood.

De strips verhalen van een dorpje in Gallië (Bretagne), dat er in is geslaagd om de invasie door de Romeinen onder aanvoering van Julius Caesar te weerstaan met behulp van een toverdrank die de Galliërs oersterk en daardoor onoverwinnelijk maakt.

Het succes van de verhalen is terug te voeren op een aantal zaken: de hilarische gevechten met de Romeinen, terugkerende elementen (running gags) zoals de zeerovers, anachronismen waarbij hedendaagse personen en situaties in de Oudheid worden geplaatst en de vele woordgrappen. Vooral deze laatste zijn ook in de vertaling overgenomen hoewel het origineel erg op Frankrijk is georiënteerd.

Er zijn wel enkele historische onjuistheden terug te vinden in de strips, zoals de kleding van de soldaten die niet overeenstemt met de tijd waarin Caesar leefde, maar met de keizertijd.

Inhoud

1 Belangrijke personages
2 Andere personages
3 Lijst van stripalbums
4 Films
5 Voorkomen van bestaande personen
6 Trivia
- 6.1 Gezegdes in het Latijn
- 6.2 Verwijzingen naar de werkelijkheid
7 Externe links

[bewerk] Belangrijke personages

Asterix, de hoofdfiguur, klein maar slim. De naam van Asterix komt van het teken *, de asterisk.
Obelix, die als kind in de ketel met toverdrank gevallen is en daarom voor zijn leven al genoeg toverdrank heeft gehad. Af en toe, bij verschillende avonturen, krijgt hij nog wel eens een slokje. Dat dit maar zo weinig gebeurt verdriet hem zeer. De naam Obelix komt van het Franse woord Obèle; het kruisvormige leesteken †. Ze heten dus eigenlijk kruis en ster. Obelix verwijst tevens naar obelisk. Een bekende uitspraak van Obelix is: Rare jongens die... waarna een nationaliteit volgt.(deze uitspraak is zo bekend dat hij in het VanDale woordenboek staat)
Idefix, het hondje van Obelix (van het Franse idée fixe). Is altijd zeer verdrietig wanneer er een boom ontworteld wordt.
Panoramix, de druïde, van belang omdat hij de enige is die de toverdrank kan brouwen. Daarnaast weet hij ook veel andere recepten. Hij is eigenlijk de verstandigste in het dorp en de enige die nimmer meedoet aan scheld- en vechtpartijen. Saai is hij echter niet - hij kan best lachen om een goede grap. En hij heeft er geen bezwaar tegen dat de dorpsgenoten de Romeinen afranselen.
Heroïx, de hoofdman van het dorp. In het Frans en in de oudere Nederlandse vertalingen heet hij Abraracourcix. Dit is een woordspeling: à bras raccourcis betekent letterlijk met verkorte armen maar figuurlijk altijd klaar om erop te slaan. Hoewel Heroïx meestal de beslissingen neemt, wordt Panoramix gezien als de wijze man van het dorp.
Kakofonix, de bard van het dorp, wiens gezang echter door de rest van de dorpelingen niet gewaardeerd wordt. In 'Asterix in Indus land' begint het spontaan te regenen als hij zingt. Daarmee wordt hij de held van een volk waarbij de moesson niet wil vallen. Als zijn stamgenoten hem de mond snoeren, is hij beledigd. Stelletje barbaren is dan ook een uitspraak die steevast terugkomt. In het Frans en in de oudere Nederlandse vertalingen heet hij Assurancetourix. Die naam is een Franse woordspeling: Assurance à tous risques hetgeen letterlijk betekent verzekering tegen alle risico's (in Nederland wordt dat meestal "allrisk verzekering" genoemd), en dat figuurlijk wil zeggen dat hij degene is die overal voor moet boeten (net als die verzekering altijd alles betaalt). Kakofonix is in sommige albums ook leraar. In de jaren '50 van de vorige eeuw waren veel Franse leraren na hun uren ook verzekeringsagent. Klassiek was bij de Galliërs een bard ook een boodschapper tussen de goden en de mensen. Het gebrek aan respect dat de Galliërs hebben in Kakofonix, is dus luchtig op te nemen.
Julius Caesar, de Romeinse dictator die het niet kan verkroppen dat hij niet heel Gallië kan veroveren. In verscheidene delen is hij getrouwd met Cleopatra. Vaak is hij de vijand van de Galliërs, soms doet hij normaal tegen ze.

[bewerk] Andere personages

Zie voor een volledige lijst van de personages uit de albums waaraan Goscinny nog heeft meegewerkt: Personen in Asterix.

Kostunrix, hij is de visboer van het dorp. In het Frans heet hij Ordralfabétix. Er is in Nederland eens een parodie uitgegeven waarin hij Vistix heet. Zijn vissen zijn (vanaf De Ziener) altijd bedorven, en deze zijn dan ook altijd weer dé aanleiding om een dorpsruzie te laten uitbarsten. Zelf is hij rond en dik, hij heeft een vrouw (Forentientje, in de Franse edities Ielosubmarine) en een zoontje.
Hoefnix, hij is de smid. In het Frans heet hij Cetautomatix, en in oudere Nederlandse veries van het eerste deel komt hij onder deze naam even voor. Hij is het die vooral de ruzies uitlokt met Kostunrix, door opmerkingen over de vis te maken. Ook is het zijn taak Assurancetourix van het zingen af te houden. Meestal doet hij dat door hem een subtiele dreun te geven met zijn smidshamer. Meestal wordt Assurancetourix dan tot zijn middel in de grond geslagen.
Nestorix, hij is de oudste en waarschijnlijk ook de hitsigste van het dorp. In het Frans heet hij Agécanonix. Hij is getrouwd met een jonge bloedmooie vrouw (die minstens 4 koppen groter is dan hijzelf) en die hem zwaar onder de pantoffel heeft. Hij loopt met een kruk maar hij kan ook rennen als een kievit. Daarnaast heeft hij altijd een uitgesproken mening. Thuis zit hij meestal aan de afwas. Hij kan het niet verkroppen dat mensen hem te oud vinden voor dingen. In verschillende delen gedraagt hij zich als een jongen van 17. Als de inwoners van het dorpje het alweer niet eens kunnen worden over een beslissing, vragen ze aan Nestorix om te beslissen.
Bellefleur, zij is de vrouw van Abraracourcix. In het Frans heet ze Bonemine, een verbastering van 'bonne mine', goedgehumeurd. Ze is altijd bezig met het huishouden, en zo niet dan is ze aan het roddelen met de andere vrouwen uit het dorp. Altijd als het misloopt zit ze te klagen dat ze liever in Lutetia (Parijs) zou wonen, net als haar broer. Ze klaagt ook vaak over haar man, dat hij een voorbeeld moet nemen aan haar broer. Die is tenminste geslaagd in het leven. Ze noemt Abraracourcix 'm'n zwijntje'.

De Piraten, een groep zeerovers die Asterix en Obelix steeds weer tegenkomen. Bestaande uit: Roodbaard (de kapitein), Triplix (hulpje), Erix (zoon van Roodbaard), Baba (voormalig slaaf die nu het kraaiennest bemant en die de R niet kan uitspreken, B''''''''''het wate' is koud) en nog een heel ander stel bijfiguren. Als de Galliërs een zeereis maken (en zelfs als ze even oversteken naar een eilandje in de buurt) komen ze steevast de piraten tegen, en steeds heeft dat tot gevolg dat het piratenschip ten onder gaat. Alleen in 'De koperen ketel' komen de piraten ongeschonden (en zelfs rijker) uit de strijd. En tijdens de reis van Nicae naar Massilia (per roeiboot) in 'De ronde van Gallië' komen de piraten bij uitzondering niet ter sprake.

Walhalla (betekenis: hemel), zij is zogezegd de mooiste vrouw uit de strip. In het Frans heet ze Falbala. Ze komt van oorsprong uit het dorp en is later in Condatum gaan studeren. Obelix - en later ook Asterix - hebben een oogje op haar, hoewel ze tijdens een verhaal trouwt met Tragicomix. Met hem woont ze in Condatum. Obelix heeft het daar nogal moeilijk mee. Zodra hij Walhalla tegenkomt is hij op slag het hele alfabet vergeten. (mwjgsrf)
Tragicomix, hij is de minnaar van Walhalla. Een lange, knappe man, die ook sterk en slim is. In Asterix in het eerste legioen werd hij gedwongen naar Afrika te gaan om daar als soldaat voor Caesar te vechten. Daar wordt hij bevrijd door Asterix en Obelix.
Cleopatra, zij wordt in Asterix en Cleopatra de vrouw van Julius Caesar. Historisch gezien is dit waarschijnlijk incorrect. Ze woont in opvolgende albums samen met Caesar in Rome, en later in Alexandrië. Ze komt enkele keren in de strips voor, en krijgt samen met Caesar een zoon. Van die zoon (in De zoon van Asterix) wordt gezegd dat hij later als Ptolemaeus over Egypte zal regeren, wat historisch niet klopt.
Pompeius, hij komt enkele keren in de strip als de gezworen vijand van Caesar voor die het hem zo moeilijk mogelijk wil maken.(zie:Asterix en Latraviata)

[bewerk] Lijst van stripalbums

Zie Lijst van albums van Asterix voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

[bewerk] Films

Er werden al acht tekenfilms over Asterix gemaakt. De nieuwste is in 2006 uitgekomen: Asterix en de Vikingen (en, Astérix et les Vikings) gebaseerd op het album Asterix en de Noormannen (Astérix et les Normands).

Er zijn twee speelfilms uitgebracht:

Astérix & Obélix contre César (1999, regie Claude Zidi)
Astérix & Obélix: Mission Cléopatre (2002, regie Alain Chabat)

In beide werden de rollen van Asterix en Obelix gespeeld door respectievelijk Christian Clavier en Gérard Depardieu.

Een derde speelfilm, getiteld Astérix Aux Jeux Olympiques, met onder andere Benoît Poelvoorde en Jean-Claude Van Damme, zou in 2008 in de zalen spelen.

[bewerk] Voorkomen van bestaande personen

Zoals in veel strips zijn in Asterix strips karakters getekend aan de hand van bestaande personen. Deze spelen geen hoofdrol zoals Julius Caesar en Cleopatra. Ook worden veel bekende kunstwerken verwerkt in de albums, zoals De Anatomische Les van Rembrandt

Voorkomende personen en kunstwerken zijn:

Albert Uderzo en René Goscinny in de albums Obelix & Co, Asterix en de Olympische Spelen, Goscinny alleen in de Odyssee van Asterix
Alerme in het album Het geschenk van Caesar
The Beatles in het album Asterix en de Britten
Bernard Blier in het album De Odyssee
Gérard Calvi in het album Asterix in Hispania
Jacques Chirac in het album Obelix & Co
Sean Connery in het album De Odyssee
Annie Cordy in het album Asterix en de Belgen
Kirk Douglas in het album De beproeving van Obelix
Dullac in het album De ronde van Gallia
Frankenstein in de albums De Broedertwist en Asterix in Indusland
Jean Gabin in het album De Odyssee
Jean Graton in het album Het gouden snoeimes
Oliver Hardy in het album Obelix & Co
Jansen & Janssen in het album Asterix en de Belgen
Kuifje (als de Belgische soldaat Vlamix) in het album Asterix en het 1ste legioen
President Lyndon B. Johnson in het album De lauwerkrans van Caesar
Stan Laurel in het album Obelix & Co
Charles Laughton in het album Het gouden snoeimes
Guy Lux in het album Het Romeinse lusthof
Aldo Maccione in het album De roos en het zwaard
Jean Marais in het album Het 1ste legioen
Eddy Merckx in het album Asterix en de Belgen
Benito Mussolini in het album De Kampioen
Manneken Pis in het album Asterix en de Belgen
Don Quichote de la Mancha in het album Asterix in Hispania
De Monkeys in Asterix en de Noormannen als de Monkix
Raimu in het album De ronde van Gallia
Jean Richard in het album De lauwerkrans van Caesar
Jean-Paul Roulard in het album De beproeving van Obelix
Pierre Tchernia in het album Het geschenk van Caesar
Willem Tell in het album Asterix bij de Helvetiërs
Lino Ventura in het album De intrigant
Pieter Bruegel in het album De Belgen
Le discobole de Miron in het album De Lauwerkrans van Caesar
Het Vlot Van Méduse in het album Het Eerste Legioen
Victor Hugo in het album De Belgen
Laocoon in het album De Lauwerkrans van Caesar
Vrijheidsbeeld in het album De Grote Oversteek
Lodewijk XIV in het album De Broedertwist
Manneke Pis in het album De Belgen
Napoleon Bonaparte in het album De Kampioen
Anatomische les van Dr. Nicolaes Tulp (Rembrandt) in het album De Ziener.
Auguste Rodin in het album De Lauwerkrans van Caesar
Winston Churchill in het album Asterix en de Britten
Descartes in het album het 1e legioen
Cassius Clay in het album Cleopatra en De Kampioen
Al Capone in het album Cleopatra
Richard Nixon in het album Het Geschenk Van Caesar

[bewerk] Trivia

De eerste Franse satelliet (gelanceerd op 26 november 1965), officieel A1 genoemd, kreeg van ruimtevaartdeskundigen het koosnaampje Astérix mee.
In Parijs is er sinds de jaren '80 een Asterix en Obelix-pretpark, genaamd Parc Astérix.
De lancering van het 33ste Asterix-album (Het Geheime Wapen) ging gepaard met een nooit geziene reclamecampagne. Zo droegen twee vliegtuigen van SN Brussels Airlines afbeeldingen van Astérix & Obelix en werd op 23 augustus het volledige Astérix-dorp nagebouwd op de Grote Markt van Brussel. Manneken Pis zal als Obelix verkleed zijn. In de Washuisstraat werd een muurschildering en in de hal van het Brusselse Stripmuseum een standbeeld van Astérix ingehuldigd. In het museum kon men ook als enige door de Belgische Post uitgebrachte Astérix postzegels voorverkopen.
Het Gallische dorpje is gebaseerd op het Franse vissersdorpje Erquy (Bretagne), dat de titel De geboorteplaats van Asterix draagt.
In de jaren 1990 maakte een Britse krant melding van een opgraving in Bretagne, waar een Keltisch dorp was opgegraven, waarvan de ruïnes nog zo goed intact waren dat er geen twijfel bestond: dit was precies het dorp van Asterix! Die editie verscheen echter wel op 1 april.

[bewerk] Gezegdes in het Latijn

In de regelmatige confrontaties van de Galliers met de Romeinen worden vaak Latijnse uitdrukkingen gebezigd van vooraanstaande Romeinse personen. Enkelen zijn uit het Nieuwe Testament afkomstig.

Ave Caesar morituri te salutant! = Gegroet Casesar!, zij die gaan sterven groeten u. Of van (Suetonius Paulinus, de legeraanvoerder) of van Gaius Suetonius Tranquillus, de geschiedschrijver)
Ave Caesar lucratori te salutant! = Gegroet Caesar, zij die zich gaan verrijken groeten u.
Maior e longinquo reverentia = Van verre is de eerbied groter.
Mens sana in corpore sano = Een gezonde ziel in een gezond lichaam. (Juvenalis)
Non licet omnibus adire Corinthum: Niet iedereen valt het ten deel naar Korinthe te gaan. (Horatius)
Non omnia possumus omnes = Ieder kan niet alles. (Virgilius)
Nunc est bibendum = Nu is het tijd om te drinken. (Horatius)
O tempora! o mores! = O tijden! O zeden! (Cicero)
Panem et circenses = Brood en spelen. (Juvenalis)
Quis, quid, ubi, quibus, auxiliis, cur, quomodo, quando? = Wie, wat, waar, op welke wijze, waarom, hoe en wanneer?
Quo vadis? = Waar gaat gij heen? (Petrus)
Veritas odium parit = De waarheid maakt vijanden.

[bewerk] Verwijzingen naar de werkelijkheid

In de boeken van Asterix wordt regelmatig een verwijzing gemaakt naar een werkelijke gebeurtenis. Sommige zijn heel subtiel verstopt, anderen zijn weer duidelijk te lezen. Hier volgt een aantal van deze verwijzingen.

In Asterix en Cleopatra, beklimt Obelix de Sfinx. Wanneer hij bijna boven is, breekt de neus af, omdat hij erop staat. Daarom heeft de Sfinx in Egypte geen neus meer. In hetzelfde boek, zegt Asterix tegen Cleopatra, dat wanneer ze weer eens hulp nodig heeft om iets te bouwen, ze dan gerust nog een beroep op de Galliërs mag doen. Dit verwijst naar de bouw van het Suez-Kanaal, door een Frans bedrijf in 1869
In Asterix in Hispania, is Asterix de eerste stierenvechter. In de arena raapt hij een rode cape op die van de tribune is gevallen. De stier die achter hem aan zit reageert erop, en Asterix verslaat de stier. In ditzelfde boek, vraagt Kostunrix aan Obelix een aantal menhirs om een stukje geërfd land aan te kleden. Dit stukje land is het huidige Carnac.
In Asterix en de Ronde van Gallia, reist Obelix met een grote gele zak op zijn rug, alsof hij de Gele Trui van de Tour de France draagt. Ook zit er op de achterkant van de zak een vierkant vlak, waar het nummer van de renner op zou staan.
In Asterix en de Britten spreekt Notax over een tunnel die ze van Gallia naar Britannia willen leggen. Ze zijn er al mee bezig, maar het zal nog wel even duren. Op het moment dat het boek geschreven werd, was de huidige Kanaaltunnel nog niet in aanbouw, maar lag wel op de tekentafel. Ook krijgt Asterix van Panoramix een kruid mee. Later in het verhaal, wanneer Asterix en Obelix bij de Britten zijn, legt hij de kruiden in een ketel water. Het geeft de Britten kracht en hun stamhoofd zegt er een nationale drank van te maken. Later hoort Asterix dat het kruid thee heet.
In De Grote Oversteek, waar Asterix en Obelix Amerika ontdekken, staat Asterix te seinen naar een schip. Hij doet dit door op een stapel stenen te staan. Hij heeft in zijn ene hand een fakkel en houdt onder zijn andere een boek. Het Vrijheidsbeeld dat hij uitbeeldt, was in 1885 door de Fransen aan de Amerikanen gegeven. Eerder in dit album is er een situatie waarin de ossenkarren uit Lutetia een stiptheidsactie houden, als protest tegen de hoge hooiprijzen. Dit is een verwijzing van de oliecrisis van 1974
Er worden ook verwijzingen gemaakt naar de moord op Caesar. In Asterix en de Gladiatoren en De Zoon van Asterix spreekt Caesar Brutus aan met 'Ook gij, Brutus' de woorden die Caesar gesproken schijnt te hebben toen Brutus hem neer stak. In De Odysee van Asterix, zegt Caesar tegen Brutus dat hij zijn mes weg moet doen, voordat hij er iemand mee verwondt.
In Asterix en het 1e Legioen wordt, middels de samenstelling, een verwijzing gemaakt naar het Franse Vreemdelingenlegioen.
In Asterix en de Gladiatoren, verwijst de wagenmennersrace, overduidelijk naar de beroemde scéne uit de film Ben Hur uit 1959.
In Asterix en Cleopatra, spreekt Panoramix de woorden 'twintig eeuwen zien op je neer'. Dit komt van Napoleon Bonaparte, die zijn leger toesprak met: 'veertig eeuwen zien op u neer'.
In De Helvetiërs, wordt een verwijzing gemaakt naar een VN vergadering in Genéve. In hetzelfde boek, komt ook nog een Zurix Bank voor. In Zürich hebben alle beroemde Zwitserse banken een vestiging. Waar Zwitserland ook beroemd om is, is de oprichting van het Rode Kruis en hun medische hulp aan oorlogsslachtoffers. Dat komt naar voren wanneer een Helvetiër een Romein neerslaat en hem vervolgens verbindt.
In De Odysee van Asterix is de geheim agent Nulnulnix een verwijzing naar de Schotse acteur Sean Connery die de rol 007 vertolkte. Ook aan de bondgadgets is gedacht, alsmede het drankje dat hij drinkt.
In "Asterix en de Belgen" suggereert een Belg aan zijn vrouw dat ze eens moest proberen om wortels in reepjes te snijden en in en pot hete olie te gooien. Frieten bakken dus.

De Belgen hebben er ook een "querelle de langues" (taalstrijd), maar de Franse versie hanteert de woordspeling "langue" als tong: is het een varkenstong of een rundstong?