Donder
Van Wikipedia
Donder is het geluid dat tijdens onweer gehoord wordt door de ontlading van de bliksem.
Doordat de voortplantingssnelheid van licht en geluid zeer verschillend zijn, wordt de bliksemflits op grotere afstand eerder gezien dan dat de donder wordt gehoord. Uit de tijd die verstrijkt tussen bliksem en donder kan worden afgeleid of het onweer nabij is. Het geluid legt in drie seconden een afstand van ongeveer één kilometer af. Donder wordt veroorzaakt doordat de lucht die direct grenst aan een bliksemschicht plotseling zeer sterk wordt verwarmd, daardoor zeer snel uitzet en tegen de overige lucht botst die niet wordt verwarmd.
De traditionele manier om onweer te registreren is het bijhouden van het aantal uren of dagen dat donder wordt gehoord. Al eeuwen lang is het gebruikelijk dat weerwaarnemers het horen van donder noteren. Zo is over de hele wereld het jaarlijks aantal onweersdagen bekend. In het donker is de bliksem over grotere afstand te zien dan dat de onweer te horen is, maar overdag hoort men de donder eerder, terwijl de bliksem vaak helemaal niet waar te nemen is met het menselijk oog.
Donder als waarneming voor het optreden voor de sterkte van het onweer is echter geen betrouwbare maat. Sommige bliksems produceren meer geluid dan andere. Sommige waarnemers horen beter dan andere. Storend geluid van de wind kan soms op donder lijken. Een belangrijke factor is tenslotte de geluidsvoortplanting, die afhangt van de verticale temperatuuropbouw en de windsnelheid: men hoort moeilijker tegen de wind in.
Tijdens onweersbuien wordt soms een onregelmatigheid aan regenbogen waargenomen. Bij iedere donderslag lijkt de boog te trillen, hetgeen vooral zichtbaar is aan de voor kleine veranderingen van de druppels gevoelige overtallige bogen. De oorzaak ligt vermoedelijk in trillingen van regendruppels die door de geluidsgolven van de donder worden opgewekt.
[bewerk] Religieuze beleving
De vroegere mens zal ongetwijfeld veel ontzag hebben gehad voor de harde donderslagen die bij onweer optraden, en hij zag donder en bliksem als actie van de goden. Zo heeft de Egyptische god Seth met de donder die hij veroorzaakte in de hemel allerlei kwade vijanden verjaagd. De Griekse oppergod Zeus gooide met donder en bliksem op zijn vijanden. Ook de Germaanse god Donar, waarnaar donderdag is genoemd, had de donderslag als attribuut. Ook de god Thor wordt met donder geassocieerd.
In China werd het geluid van de donder met draken geassocieerd. De zgn 'donderdraken' riepen de bliksem op. Dit is opmerkelijk omdat een bliksemflits altijd aan een donderslag voorafgaat.
| Bronnen en referenties: |
|
