Geschiedenis van IJsland
Van Wikipedia
Inhoud |
[bewerk] Vroege geschiedenis
Het eiland IJsland is geologisch zo'n 20 miljoen jaar geleden ontstaan door vulkanische uitbarstingen in de centrale Atlantische Oceaan. IJsland is lang een onbewoond eiland gebleven. De eerste (vermoedelijke) verwijzing ernaar deed de Griekse koopman Pytheas, die het Thule noemde, hoewel hij ook best Noorwegen bedoeld kan hebben.
[bewerk] Kolonisatie (874-930)
De eerste Scandinaviër die op IJsland terechtkwamen was Naddoddr, die van Noorwegen naar de Faeröer voer, maar verdwaalde en naar de oostkust van het eiland dreef. Hij noemde het Snœland (Sneeuwland). Ook de Zweedse zeeman Garðar Svavarsson stuitte, na door een storm afgedreven te zijn, onverwachts op het land. Hij was de eerste die het hele land omzeilde en zo in het jaar 875 vaststelde dat het om een eiland ging. Hij ging bij Skjálfandi in het noorden aan land, bouwde zich een onderkomen en verbleef daar slechts één winter. Sindsdien wordt deze plaats Húsavík (huizenbaai) genoemd. Bij zijn vertrek zegende hij het nieuwe eiland en noemde het Garðarshólmur (Garðar's eiland). De eerste die het eiland zijn huidige naam gaf was Flóki Vilgerðarson, die met opzet naar het pas ontdekte Garðarsholmur zeilde. Flóki Vilgerðarson (ook wel Hrafna Flóki of raven-Flóki genoemd, omdat hij drie raven bij zich had die hem hielpen het onbekende eiland te vinden) besloot zijn geluk in dat nieuwe eiland te beproeven. Hij vestigde zich aan een grote baai in het westen (bij Flókatóftir aan het huidige Breiðafjörður). Tijdens de eerste strenge winter verhongerde al zijn vee, en berooid vertrok hij weer, maar niet alvorens het land zijn naam gegeven te hebben: IJsland.
Als eerste permantente bewoner van IJsland wordt het Noorse stamhoofd Ingólfur Arnarson beschouwd. Hij kwam met zijn schip aan land op Zuid-IJsland, en noemde de plaats waar hij een paar jaar later definitief met zijn stam ging wonen Reykjavik (Rookbaai). Dit is dus de plek van de hedendaagse hoofdstad van IJsland. Hoewel veel van deze informatie op verhalen rust, hebben archeologen bevestigd dat er rond 870 een nederzetting was op de plaats van het huidige Reykjavik.
Veel andere Noorse stamhoofden volgden het voorbeeld van Ingólfur, en al snel waren veel van de cultiveerbare gebieden van IJsland bewoond. De meesten van hen verlieten hun thuisland om aan het regime van jarl Harald Schoonhaar (of Fijnhaar) te ontkomen. Naast deze noren waren er ook mensen van Ierse afkomst; veelal slaven van de Noorse stamhoofden.
[bewerk] Centralisatie (930-1262)
Vanaf 930 verzamelden de stamhoofden zich in een Althing bij Þingvellir. Dit parlement kwam iedere zomer bijeen, waar de stamhoofden wetten maakten, onenigheden oplosten en recht spraken. De wetten werden niet vastgelegd op papier, maar er was een gekozen wetspreker (IJslands: lögsögumaður), die alle wetten moest onthouden. Het Althing wordt wel gezien als 's werelds oudste parlement. Er is namelijk geen absolute macht, zodat de macht bij het volk ligt.
In deze periode bloeide IJsland op. Veel IJslanders probeerden om de verre zeeën te verkennen, en veel sagen, zoals die over Erik, stammen uit deze tijd.
De kolonisten van IJsland waren hoofdzakelijk heidenen die de Scandinavische goden zoals Odin, Thor en Freia aanbaden. Toch werd vanuit het christelijke Europa langzaamaan druk uitgeoefend. Aan het einde van het millennium waren veel van de gezaghebbers op IJsland dan ook christen.
In de 11e en 12e eeuw nam de macht van het Althing af, en kregen enkele families, waaronder de Sturlungs, steeds meer macht. Deze Sturlungs zijn genoemd naar Sturla Thordarson, en diens zoons, Thordr, Sighvatr en Snorri. Langzaamaan namen de clans van deze familie de anderen over, en in 1235 werden zij vazallen van Noorwegen.
[bewerk] IJsland als Noorse en Deense vazal
Tot 1262 bleef IJsland onafhankelijk. In dat jaar tekende het een unie met de Noorse monarch. Hiermee eindigde de bloedigste periode van de IJslandse geschiedenis. Het bezit van IJsland ging over naar Denemarken toen Noorwegen en Denemarken in de 14e eeuw verenigd werden. Toen de beide koninkrijken weer onafhankelijk werden in 1814 behield Denemarken IJsland.
Alhoewel IJsland geografisch ver weg ligt van Europa, is het nooit geïsoleerd geweest. Er is altijd veel handel tussen IJsland en Europese landen geweest.
[bewerk] De 19e en vroege 20e eeuw
In het begin van de 19e eeuw groeide het nationaal bewustzijn van IJsland, en er ontwikkelde zich een onafhankelijkheidsbeweging onder Jón Sigurdsson. Het Althing bleef nog eeuwen bestaan als een juridisch orgaan, maar werd in 1800 officieel afgeschaft. In 1843 werd een adviesorgaan met dezelfde naam opgericht.
In 1874, duizend jaar na het ontstaan van de eerste nederzetting, gaf Denemarken IJsland zelfbeschikking in de vorm van een eigen grondwet. In 1918 werd in een overeenkomst met Denemarken gesteld dat IJsland een volledig soevereine staat werd, verbonden met Denemarken onder dezelfde koning.
[bewerk] De Tweede Wereldoorlog
Door de bezetting van Denemarken door Duitsland op 9 april 1940 werden de communicaties met het Deense bestuur verbroken. Het IJslandse parlement nam de touwtjes zelf in handen en koos een tijdelijke gouverneur, Svein Björnsson, die later de eerste president van IJsland werd. In de eerste jaren bleef IJsland neutraal. Op 10 mei 1940 braken de Engelsen echter de internationale wetten door IJsland binnen te vallen en het op te eisen als geallieerd terrein. Het bestuur van IJsland protesteerde wel, maar van een verdediging is nooit sprake geweest. Veel IJslanders waren opgelucht dat het Engelsen waren, en geen Duitsers.
Op 17 juni 1944 werd IJsland een onafhankelijke republiek. Omdat Denemarken nog steeds door Duitsland was bezet, waren de Denen verontwaardigd over deze stap. Toch zond de Deense koning, Christiaan X een felicitatie naar het IJslandse volk.
| {{{afb_links}}} | Geschiedenis van Europa | {{{afb_rechts}}} | {{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
Geschiedenis van: Albanië - Andorra - België - Bosnië en Herzegovina - Bulgarije - Cyprus - Denemarken - Duitsland - Estland - Finland - Frankrijk - Georgië - Griekenland - Hongarije - Ierland - IJsland - Italië - Kroatië - Letland - Liechtenstein - Litouwen - Luxemburg - Macedonië - Malta - Moldavië - Monaco - Montenegro - Nederland - Noorwegen - Oekraïne - Polen - Portugal - Roemenië - Rusland - San Marino - Servië - Slovenië - Slowakije - Spanje - Tsjechië - Turkije - Vaticaanstad - Verenigd Koninkrijk - Wit-Rusland - Zweden - Zwitserland |
