Geschiedenis van Spanje
Van Wikipedia
Inhoud |
[bewerk] Prehistorie
Ten tijde van de beroemde grotschilderingen in Lascaux, Frankrijk, leefden er gelijkaardige "kunstenaars" in de omgeving van de havenstad Santander. Zij schiepen de al even beroemde schilderingen in de grotten van Altamira (een replica ervan is nog steeds te bezichtigen), die enkele kleinere broertjes hebben in Puente Viesgo, en eveneens in Cantabrië.
In Atapuerca, in de buurt van de hoofdstad Burgos, werden de oudste fossielen van de mens in Europa ontdekt. "Kannibalen" van ongeveer 1.000.000 jaar terug en "el hombre antecessor" van zo'n 300.000 jaar terug (bron: Casa de Flandes).
Galicië is de regio van de cultuur der "castreños". Er zijn in dit land ook grote dolmen te vinden en resten van Keltische druïdencultussen.
De Basken kwamen opzetten en verspreidden zich over het gebied van het huidige Baskenland tot aan Guadalajara in Zuid-Spanje. Er waren handelsgroepen van hen die in Europa uitwaaierden en namen gaven aan vele rivieren, te herkennen aan hun namen waarin "ur" (Baskisch: water) voorkomt.
Er ontstond een mengvorm van Kelten en Iberiërs: "los celtíberos". In het Parque Natural Internacional Arribes del Duero van zowel Zamora, Salamanca als Portugal zijn vele resten van "verracos", "castros", "estelas", bruggen, bronnen en dolmen van deze bevolkingsgroep te zien.
[bewerk] Romeinen
Hierna ving de allesoverheersende en indringende bezetting en verrijking door de Romeinen aan. Spanje zou drie keizers leveren. Het totale Iberische schiereiland kende drie provincies: Bética met Sevilla (huidige naam), Hispania met Tarragona (huidige naam) en Lusitania met Mérida (huidige naam) als hoofdplaatsen.
[bewerk] Visigoten
Door de Volksverhuizing en de dooropvolgende instorting van het Romeinse rijk kwamen de Visigoten in Spanje aan de macht. Hun hoofdstad was Toledo. Hier is een prachtig Visigotisch museum te vinden in een museumkerk in Mérida. Van die tijd zijn weinig sporen meer te zien: wat resten in Toledo, een half kerkje in Burgos (Quintanilla de las Viñas), een icoon van een kerkje in Palencia (Baños de Cerrato, het kerkje van San Juan Bautista uit 661) en een pracht van een heropgebouwde iglesia uit Almendra in Zamora (San Pedro de la Nave in Campillo).
De visigoten vormden een dunne bovenlaag. Hun positie was dan ook uiterst wankel.
[bewerk] Moren
De historische inval van de Moren (Spaans: "Moros") in 711 via Tarifa en Gibraltar, op verzoek van enkele twistzieke Visigotische heersers nota bene, konden de Visigoten dan ook niet weerstaan. Zij waren te verdeeld en hadden geen steun bij de bevolking. Ze werden zelf nog teveel als vreemde overheersers beschouwd.
Zeven jaar later, toen het schiereiland al voor een groot deel onder de voet gelopen was, starten de christenvorsten een tegenoffensief - de reconquista - waarmee aanvankelijke successen werden geboekt in Covadonga, Asturië. De strijd zou duren tot in 1492. In die strijd zouden de partijen jarenlang in gewapende en betaalde vrede (taksen) met elkaar leven en wisselende bondgenoodschappen sloten. Zo zouden er Moren aan de zijde van de legendarische El Cid Campeador (geboren in Vivar bij Burgos) strijden tegen Moren en christenen.
In het noorden ontstonden verscheidene christelijke staten: Aragón, Navarra, León, en later ook Castilië en Portugal. Door huwelijken werden deze staten verenigd, tot tenslotte de overgebleven twee, Castilië en Aragón, door het huwelijk van Ferdinand van Aragon met Isabella van Castilië samengingen in het koninkrijk Spanje.
De bezetting door de Moren duurde bijna 7 eeuwen. Zij voerden de islam in en er ontwikkelde zich een Moors-Spaanse cultuur van het allerhoogste wereldniveau. Sevilla, Córdoba en Granada groeiden uit tot wereldsteden. Door een uitgekiend bewateringssysteem bloeide de landbouw. De bloeitijd van de Moren lag tussen 926 en 1030 onder heersers als kalief Abd Er Rahman en Al-Mansoer, die als regent optrad voor kalief Hisham II.
De reconquista door de christenen was een langdurig proces. In 1212 werden de Moren verslagen in de Slag bij Las Navas de Tolosa. Ferdinand III van Kastilië wist in 1236 Sevilla en in 1248 Córdoba te veroveren. Na die tijd was het met de bloeiperiode van het Moorse rijk gedaan en waren de Moren in het defensief. Maar door onderlinge verdeeldheid aan christelijke kant eindigde de reconquista pas met de val van Granada op 2 januari 1492 t.g.v. de belegering door de Reyes Católicos. Deze datum wordt vaak beschouwd als de eigenlijke vereniging van Spanje. Kort hierna tekenden Ferdinand II van Aragón en Isabella het zogenoemde Verdrijvingsedict, waarin alle Joden werden gedwongen zich te bekeren tot het christendom of het land, met achterlating van hun goud, zilver en geld, te verlaten. In 1499 werden de moslims eveneens tot bekering of vertrek gedwongen.
Middeleeuwse Spaanse krijgers: De Spaanse middeleeuwse krijgers waren in het algemeen beter dan elders, ten minste na de reconquista. Daarvoor waren ze minder goed, omdat malienkolder weinig in gebruik was en ze nog primitieve strijdtactieken gebruikten. De Spanjaarden waren onverslaanbaar op gebied van zwaardvechten van man tot man.
Inmiddels had Spanje zich, in navolging tot Portugal, op de ontdekkingsreizen gestort. Christoffel Columbus ontdekte in Spaanse dienst Amerika. Door de vrede waren er talloze werkloze soldaten achtergebleven, die nu geen middel van bestaan meer hadden. Velen besloten zeevaarder of conquistador te worden. De ontdekkingsreizigers en zeevaarders hadden dan ook geen moeite manschappen te vinden. De succesvolle expedities van Cortés en Pizarro mondden uit in de verovering van het Azteekse en het Incarijk, en de stichting van een wereldrijk.
[bewerk] Het Habsburgse imperium na Karel V
Spanje werd een wereldmacht onder de Habsburgers (1504-1700) en de Bourbons (1700-1868). Het Spaanse rijk strekte zich over de hele wereld uit. Karel V heerste over Duitsland, Bourgondië, de Nederlanden, Oostenrijk, Hongarije, Bohemen, Moravië, delen van Italië, de Filipijnen en het grootste deel van Midden- en Zuid-Amerika. Na Karels dood in 1558 werd het rijk verdeeld tussen Filips (Spanje plus koloniën en de Nederlanden) en Ferdinand (het Duitse keizerrijk).
Nu begon een periode van verval. De Nederlanden maakten zich los wegens godsdiensttwisten en de centralisatie waar zij het niet mee eens waren. De Turken bleven het de Spanjaarden lastig maken. De Fransen bestreden de Habsburgers omdat ze zich omsingeld voelden. De Republiek was vanaf 1588 de facto onafhankelijk, en ontwikkelde zich op handels-, zeevaart- en koloniaal gebied al snel tot een concurrent. Een andere mededinger was Engeland. Uiteindelijk namen deze landen de leidende positie van Spanje over.
Van 1701 tot 1714 woedde de Spaanse successieoorlog. Deze resulteerde in een gecentraliseerde staat met aan het hoofd het huis van Bourbon.
Aan het begin van de 19e eeuw, toen Napoleon Bonaparte keizer van Frankrijk was en een groot deel van Europa domineerde, zette hij de Bourbons af, wat resulteerde in een jarenlange guerrillaoorlog, die in Spanje nog steeds bekend staat als de Guerra de Independencia (Spaanse Onafhankelijkheidsoorlog). Het begon allemaal toen maarschalk Junot 27000 onervaren soldaten kreeg om de regering van Lissabon aan te pakken. Portugal voerde namelijk handel met Engeland, een overtreding van Napoleons Continentale Stelsel.
Terwijl Junot zich op Portugal concentreerde, richtte Napoleon zich op de oorlog in Spanje die was ontstaan na de opstand in Madrid op 2 mei 1808. Deze volksopstand kon hij echter niet onderdrukken.
De Napoleontische regering in Spanje kwam ten val. Napoleon verloor 17000 soldaten. Voor de oorlog met Rusland moest hij troepen uit Spanje weghalen, terwijl de problemen in Spanje niet waren opgelost. Onder generaal Wellington werden de Spanjaarden geholpen en de Fransen werden in 1814 uit Spanje verjaagd. Heel Midden- en Zuid-Amerika kwam echter in opstand, en uiteindelijk raakte Spanje vrijwel zijn hele koloniale rijk kwijt.
In de tweede helft van de 19e eeuw leidde de Spaans-Amerikaanse Oorlog tot het verlies in 1898 van de laatste Spaanse koloniën op het westelijk halfrond: Cuba en Puerto Rico. Ook verloor het land de Filipijnen.
[bewerk] Franco
In 1931 werd Spanje een republiek (tweede Spaanse Republiek), nadat koning Alfonso XIII gedwongen werd af te treden. Voortdurende politieke instabiliteit leidde uiteindelijk tot de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939). Die begon als een nationalistische opstand tegen de wettige republikeinse regering, maar was, met alle buitenlandse bemoeienissen, feitelijk een conflict tussen de democratie en het franquisme, een variant op het Italiaanse fascisme. Generaal Francisco Franco, leider van de nationalisten, kreeg steun van Duitsland en Italië, terwijl de regering werd geholpen door de toenmalige Sovjet-Unie en de vele buitenlandse internationale brigades (Fransen, Belgen, ...). De nationalisten overwonnen, en generaal Franco bleef als dictator aan de macht tot zijn dood in 1975. Hij werd de "caudillo" genoemd en weigerde president te worden. Hij bepaalde dat na zijn dood de monarchie hersteld moest worden. In tegenstelling tot wat velen verwachtten, en de Asmogendheden zelfs hoopten, weigerde Franco zijn land bij de Tweede Wereldoorlog te betrekken. In de beginfase steunde hij de As verbaal, verklaarde zich "non-belligerent", maar stuurde wel een "vrijwilligersdivisie" naar het Oostfront om Nazi-Duitsland bij te staan tegen de Sovjet-Unie. Later trok hij deze terug en verklaarde zich neutraal.
Franco gaf opdracht tot de bouw van het enorme net stuwdammen dat Spanje én groene elektriciteit (avant la lettre) bezorgde én de watervoorziening voor mens en land regelde.
[bewerk] Huidige monarchie
Al in de nadagen van Franco bloeide de Spaanse economie op, onder andere door het massatoerisme. Het bedrijfsleven verlangde naar hervormingen om aansluiting bij Europa te krijgen. Het vond een bondgenoot in Juan Carlos, de aangewezen opvolger van Franco.
Na de dood van Franco werd Juan Carlos I, de kleinzoon van Alfonso XIII, de nieuwe koning. Mede door zijn toedoen kwam in 1978 een democratische grondwet tot stand. Op 23 februari 1981 mislukte een staatsgreep van Antonio Tejero. In 1982 werd de sterk gecentraliseerde eenheidsstaat getransformeerd in een gedecentraliseerde staat met autonome regio's. In 1986 trad Spanje toe tot de Europese Gemeenschap, zodat het vanaf 1993 van de vrije markt kon profiteren.
Op 11 maart 2004 werd Spanje opgeschrikt door een aantal aanslagen op forensentreinen in Madrid. Er vielen 191 slachtoffers. De aanslagen waren vermoedelijk gepleegd door Al Qaida, vanwege de Spaanse militaire aanwezigheid in Irak. Premier Aznar legde de schuld in eerste instantie bij de Baskische terreurbeweging ETA. Dit werd hem niet in dank afgenomen, en zijn partij werd weggestemd ten gunste van de sociaaldemocraat Zapatero. Deze kondigde een verandering van beleid aan, en trok de troepen terug uit Irak.
| {{{afb_links}}} | Geschiedenis van Europa | {{{afb_rechts}}} | {{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
Geschiedenis van: Albanië - Andorra - België - Bosnië en Herzegovina - Bulgarije - Cyprus - Denemarken - Duitsland - Estland - Finland - Frankrijk - Georgië - Griekenland - Hongarije - Ierland - IJsland - Italië - Kroatië - Letland - Liechtenstein - Litouwen - Luxemburg - Macedonië - Malta - Moldavië - Monaco - Montenegro - Nederland - Noorwegen - Oekraïne - Polen - Portugal - Roemenië - Rusland - San Marino - Servië - Slovenië - Slowakije - Spanje - Tsjechië - Turkije - Vaticaanstad - Verenigd Koninkrijk - Wit-Rusland - Zweden - Zwitserland |
