Grasland
Van Wikipedia
Graslanden zijn gronden met vegetaties die gedomineerd worden door grassen. Grote natuurlijke graslanden zijn de steppen en de savannen. Het vrij droge klimaat en (op de savannen) het begrazen door grote zoogdieren zorgen ervoor dat bomen niet de overhand krijgen en deze graslanden niet veranderen in bossen.
[bewerk] West-Europa
In West-Europa zijn graslanden bijna altijd verbonden met menselijk beheer. Zonder dit beheer zou vrijwel elk grasland op den duur veranderen in bos. In hoeverre en in welke mate graslanden op natuurlijke wijze ontstonden door toedoen van grote grazers als het oeros, herten, wisenten en wilde paarden is onderwerp van discussie. Langs de kust ontstaan door bevloeiing van zeewater op natuurlijke wijze graslanden op de kwelders. Rietlanden worden over het algemeen niet tot de graslanden gerekend, maar gronden waar biezen en russen domineren juist wel.
Het menselijke beheer bestaat uit het maaien, het beweiden, het scheuren, het inzaaien, het bevloeien en het ontwateren van de graslanden. Omdat in het verleden het beheer van een grasland heel constant is geweest en veel graslanden nooit werden omgeploegd, ontstond er in West-Europa een rijke schakering aan graslanden, waarin veel plantensoorten voorkwamen. Dit komt tot uitdrukking in de naam van een boek van Jac. P. Thijsse: De bonte wei. De natste graslanden werden bijna uitsluitend gehooid, andere vochtige, wat voedselrijkere graslanden werden beweid met koeien, weer drogere en armere graslanden werden met schapen beweid.
Dat het niet omploegen of anderszins verstoren van de grasmat belangrijk is, komt duidelijk naar voren uit het onderzoek dat Ger Londo in zijn natuurtuin heeft gedaan. Hij heeft daar een grasland aangelegd dat hij een of twee keer per jaar maaide en waarvan hij het maaisel afvoerde. Na drie jaar waren soorten als wit struisgras (fioringras) en ruw beemdgras dominant, maar na negen jaar waren deze soorten gemarginaliseerd en was hun positie overgenomen door gewoon struisgras en reukgras. Ook graslandsoorten als gewone ereprijs en smalle weegbree treden pas in de loop der jaren op in een grasland. Londo schrijft dit effect toe aan het feit dat de open grond aanvankelijk door de regen dichtslaat en dat de begroeiing dit pas na verloop van tijd teniet doet. Een andere oorzaak is de verschraling die optreedt door het afvoeren van het maaisel en het achterwege laten van bemesting.
Sommige grassen verdragen geen beweiding. Een voorbeeld hiervan is glanshaver (Arrhenatheretum elatioris). Op voedselrijke gronden op matig vochtige bodem krijgt deze soort bij uitsluitend maaibeheer de overhand. Vegetatiekundigen spreken dan van glanshavergraslanden. Deze zijn veel te vinden in bermen die twee keer per jaar gemaaid worden. Worden deze gronden wel beweid dan verdwijnt de glanshaver en verschijnt het kamgras (Cynosurus cristatus), dat juist beweiding nodig heeft. Deze graslanden worden kamgraslanden genoemd.
Op droge, voedselarme en zure zandgronden komen heischrale graslanden (Nardetea) voor. De vegetatie wordt niet hoog en blijft open. Het is in feite een overgangstype naar heide, die vaak dezelfde abiotische omstandigheden kent. Voorbeelden van grassen uit deze graslanden zijn tandjesgras, gewoon struisgras en vroege haver. Andere planten zijn tormentil en mannetjesereprijs.
Daarnaast zijn er graslanden op droge voedselarme en kalkrijkere gronden, de kalkgraslanden. In Nederland zijn ze vooral te vinden in de Duinen beneden Egmond, langs de Rijn, Waal en de Gelderse IJssel en in Zuid-Limburg. Kenmerkend voor deze graslanden is bijvoorbeeld fakkelgras, maar ook tijm en bremraapsoorten.
Ook zijn er graslanden op natte gronden. Sommige staan 's winters onder water, andere komen dan alleen plas-dras te staan. Een voorbeeld van een schraal nat hooiland is het blauwgrasland. De belangrijkste grassoort is hier pijpenstrootje. Maar ook blauwe zegge komt hier voor. In het begin waren er in Nederland grote oppervlakten blauwgrasland, tegenwoordig is er nog maar een zeer klein deel bewaard gebleven in reservaten. In blauwgraslanden kunnen soorten voorkomen als parnassia, blauwe knoop en gevlekte orchis.
Een ander nat graslandtype is het dotterbloemgrasland. Soorten die hier groeien zijn dotterbloemen en echte koekoeksbloemen die in het voorjaar bloeien.
Een grasland dat veel voorkomt is het gazon. Kenmerkend hiervoor is het intensieve maaien dat in de lente en de zomer vaak wekelijks gebeurt. Het wordt voor veel doeleinden gebruikt zoals diverse sporten. Vaak bestaat het uit slechts enkele grassoorten die speciaal voor de toepassing in gazons gekweekt worden, zoals gewoon struisgras, roodzwenkgras en Engels raaigras. Deze laatste soort wordt vooral voor speelgazons en sportvelden gebruikt. Een onkruid is straatgras, dat veel in grasland voorkomt. Bij minder intensief beheer kan er zich na verloop van tijd toch een gevarieerdere begroeiing ontwikkelen, met bijvoorbeeld madeliefjes, paardenbloemen en draadereprijs. Het optreden van deze planten wordt vaak zeer verschillende beoordeeld. Ook kan in weinig betreden stukken haakmos als plaag optreden. In een gazon met een gevarieerdere begroeiing kunnen diverse soorten uit de kamgrasweide voorkomen die door het intensieve maaien niet tot bloei komen, zoals veldzuring en pinksterbloemen.
Door de intensivering van de landbouw vanaf het eind van de negentiende eeuw zijn de verschillen in graslanden in het boerenbedrijf verdwenen en worden de boerengraslanden voor een groot deel raaigrasweiden, zonder veel andere soorten. Alleen in natuurreservaten is nog iets van de vroegere variatie te vinden. In Nederland heeft vooral de Klassieke Natuurbeschermingsvisie het belang van deze half-natuurlijke graslanden beklemtoond.
[bewerk] Zie ook
| Bronnen en referenties: |
|
