Vrouwenschoentje

Van Wikipedia

Vrouwenschoentje

Rijk:	Plantae (Planten)
Stam:	Embryophyta (Landplanten)
Klasse:	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade:	Bedektzadigen
Clade:	Eenzaadlobbigen
Orde:	Asparagales
Familie:	Orchidaceae (Orchideeën)
Geslacht:	Cypripedium

Soort

Cypripedium calceolus

Het Vrouwenschoentje of Venusschoentje (Cypripedium calceolus) is de grootste in Europa voorkomende orchideeënsoort en waarschijnlijk ook de mooiste en meest spectaculaire. De plant dankt zijn naam aan de vorm van de bloem, die enigszins op een damesschoentje lijkt. Het is een soort van het middelgebergte, vooral van de Voor-Alpen. In België en Nederland komt hij in het wild niet voor.

[bewerk] Plant

Het Vrouwenschoentje is een meerjarige, kruidachtige plant die in de grond overwintert. De planten staan dikwijls in groepjes van enkele tot een meerdere tientallen exemplaren en worden van 15 tot 80 cm hoog. Een bloeistengel kan één of twee bloemen hebben.

[bewerk] Bladeren

De bladeren staan verspreid langs de stengel, zijn ovaal en tot 20 lang en 10 cm breed. De nerven zijn zoals bij de meeste orchideeën kromnervig. De bladeren zijn mat grasgroen. De bladeren verschijnen in het voorjaar voor de bloemstengel en blijven ook nog lang daarna groen. Zij overwinteren niet.

[bewerk] Bloemen

De bloemen zijn zeer opvallend voor een Europese orchidee. De grote, holle onderlip is felgeel, de andere bloembladen donkerrood tot bruin. In tegenstelling tot de meeste andere orchideeën heeft de bloem slechts 5 bloembladen (de onderste twee sepalen zijn met elkaar vergroeid en wijzen naar beneden). De bloem kan wel tot 10 cm of meer breed worden, de lip ongeveer 5 cm. De bloemen staan open van mei tot begin juli.

[bewerk] Voortplanting

Het Vrouwenschoentje gebruikt zijn opvallende lip als insectenval; vliegende insecten (meestal zandbijen) worden gelokt door geurstoffen en de belofte van nectar in de felgekleurde bloem, maar vinden geen houvast op de gladde stamper en glijden in de lip. Zij kunnen slechts naar buiten door een smalle opening waar zij de meeldraden passeren, zodat ze het stuifmeel op hun lichaam krijgen. Bij een volgende bloem komt het stuifmeel dan op de stamper terecht.

[bewerk] Habitat

Het Vrouwenschoentje komt voor op matig voedselrijke, humusrijke en kalkrijke bodem, in open naald- of loofbossen, boszomen, schaduwrijke hellingen en graslanden.

[bewerk] Verspreiding en voorkomen

De plant komt van nature voor in Europa, Azië, Japan en Noord-Amerika, in gematigde streken. In Europa komt hij voor in laag- en middengebergtes van het noorden van Schotland en van Scandinavië tot het zuiden van Griekenland. In het Verenigd Koninkrijk is de plant de laatste tien jaar nog van één vindplaats bekend, die zorgvuldig beheerd wordt. In Frankrijk zijn de meeste vindplaatsen in de kalkgebergtes aan de voet van de Alpen (Chartreuse, Vercors, Devoluy), de Champagnestreek en de kalkplateaus in Midden-Frankrijk (Causses). In België en Nederland komt hij in het wild niet (meer) voor. In België is hij het laatst gevonden in de 19e eeuw in het zuiden van het land.

[bewerk] Verwante en gelijkende soorten

Het Vrouwenschoentje heeft in Europa geen directe verwanten binnen hetzelfde geslacht. Door zijn grootte, kleur en vorm van de bloem kan hij met geen enkele andere bloem verward worden. Buiten het bloeiseizoen kan de plant verward worden met de Gele gentiaan (Gentiana lutea), die in dezelfde biotopen voorkomt en ongeveer dezelfde bladvorm heeft. Bij de Gele gentiaan zijn de bladeren echter blauwgroen van kleur, en staan ze kruisgewijs langs de stengel in plaats van verspreid.

[bewerk] Bedreigingen en Bescherming

Het Vrouwenschoentje wordt voornamelijk bedreigd door het uitgraven en plukken door verzamelaars en wandelaars, en verder door overbegrazing van hun biotoop. In de meeste Europese landen zijn er beschermingsmaatregelen van kracht.