Wellen (België)

Van Wikipedia

Gemeente Wellen
ligging binnen het arr. Tongeren in de provincie Limburg
Wapen	Vlag

Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Limburg
Arrondissement	Tongeren
Geografische ligging	50°50′N, 5°20′E
Oppervlakte	26,72 km²
Bevolking (Bron: NIS)
Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkingsdichtheid	6.948 (01/07/2006) 50,68% 49,32% 260 inw./km²
Leeftijdsopbouw 0–19 jaar 20–64 jaar 65 jaar en ouder	(01/01/2006) 20,10% 65,43% 14,47%
Buitenlanders	1,50% (01/07/2006)
Economie
Werkloosheidsgraad	8,85% (01/01/2006)
Gemiddeld inkomen	12.563 euro/inw. (2003)
Politiek
Burgemeester	Johan Vanschoenwinkel (VLD)
Bestuur	CD&V, VLD
Zetels sp.a-ROB CD&V VLD	17 7 5 5
Deelgemeenten met postcode
Postcode	Deelgemeente
3830 3830 3831 3832	Wellen Berlingen Herten Ulbeek
Overige info
Zonenummer	012 - 011
NIS-code	73098
Politiezone	Borgloon
Webadres	www.wellen.be

Wellen (Limburgs: Wuèlle) is een gemeente in de provincie Limburg in België. De gemeente telt bijna 7000 inwoners.

Wellen ligt in Haspengouw, de fruitstreek in zuidelijk Limburg. Onder de inwoners van Haspengouw wordt de gemeente wel eens de bloembak van Haspengouw genoemd. Buurgemeenten zijn Alken (in het noorden), Hasselt (in het noord-oosten), Kortessem (in het oosten), Borgloon (in het zuiden) en Sint-Truiden (in het westen).

[bewerk] Geschiedenis

Het is onduidelijk wanneer Wellen precies is ontstaan, maar archeologische vondsten duiden op een vestiging in de Frankische tijd (5e - 7e eeuw). Het puin dat door de rivier de Herk op die plek wordt afgezet, blijkt een geschikte plek voor veeboeren. Wellene of Welnis wordt pas in de tweede helft van de 12e eeuw in 'officiële' bronnen vermeld.

De naam Wellen is afkomstig van het Middelnederlandse "wellene", en betekent bron of put. Er zijn immers vele en spontaan opwellende bronnetjes. Een andere uitleg voor de naam komt van het Latijnse villina terra, en betekent landbouwuitbating.

De gemeente was lange tijd verbonden aan de abdij van Munsterbilzen, en dit op zowel administratief, juridisch als kerkelijk gebied. De verbondenheid aan deze abdij komt door de landeigenares die het klooster stichtte rond 670. Landrada stond al haar wereldlijke bezittingen af aan de abdij. Vanaf de 12e eeuw werd de abdij een eerder elitair, adellijk stift voor dames en begon het zich te gedragen als een kapittel van kanunnikessen, geleid door een prinses-abdis. Deze prinses-abdis had verschillende rechten, zoals het tiendrecht en patronaatsrecht en grondrechten en hoogheerlijke rechten. Uiteindelijk noemde zij zich de soevereine vorstin van de abdij en haar gebieden. De door haar benoemde schepenbanken waren onderworpen aan de Loonse wetten, een beroep tegen een veroordeling kon aangetekend worden te Munsterbilzen. Vele Bokkerijders uit Wellen werden in dit beroep zo tot de doodstraf veroordeeld, op twee jaar tijd 27. Rond 1760 werd in Wellen 40% van de mannelijke bevolking genoemd in de processen rond de bokkerijders. Dankzij dit grote aantal beschuldigingen en doodstraffen kregen de inwoners van Wellen de bijnaam de Bokkerijders.

[bewerk] Economie

Wellen is altijd een agrarische gemeente geweest, maar hoe langer hoe meer werd de fruitteelt gecombineerd met het wonen in de gemeente. Vooral na de Tweede Wereldoorlog. Buiten de landbouw zijn er ook een aantal industriële bedrijven (of waren), zoals Sentinel (een diskettefabriek, zoals het genoemd wordt in de volksmond) en ANL Plastics (het plastiekfabriek). Beide bedrijven werden door de familie Neven opgericht en uitgebouwd. Sentinel ging vorig jaar failliet. Er is ook een stroopfabriek in Vrolingen dat nog min of meer op de traditionele manier te werk gaat.

[bewerk] Bezienswaardigheden

Wellen heeft ook een aantal bezienswaardigheden zoals een aantal kerkgebouwen.

De Sint-Jan de Doperkerk is de hoofdkerk van de gemeente. Het gebouw is een mengeling van romaanse, gotische en neogotische bouwstijlen.
De Ursullinenkapel is het enige restant van een neogotisch schoolcomplex.
Oetersloven kapel is een bedevaartskerk dat op 1 mei door velen uit de omgeving bezocht wordt.
Sint-Agathakerk te Berlingen is een neoklassiek - neogotisch gebouw.
Van de Sint-Lambertuskerk in Herten is niet echt geweten welke stijl het heeft, maar classiserende barok is een poging tot beschrijving.

Andere bezienswaardigheden:

Wellenmolen maakt deel uit van het Vlaams Industrieel Erfgoed.
Stroopstokerij Vrolingen
Oude Brouwerij Hayen behoort tot het culturele erfgoed
Historisch dorpsplein Ulbeek, waar het Haspengouws dorp in het Openluchtmuseum Bokrijk op gebaseerd is.
natuurgebied De Broekbeemd
de Canadawinning, Boswinning en Borgwinning, een aantal vierkantshoeves
het Kasteel Trockaert te Ulbeek is een classistisch kasteel gelegen tussen het groen met een Franse tuin en een brede gracht.