Wespenorchis

Van Wikipedia

Wespenorchis

Epipactis helleborine

Rijk:	Plantae (Planten)
Stam:	Embryophyta (Landplanten)
Klasse:	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade:	Bedektzadigen
Clade:	Eenzaadlobbigen
Orde:	Asparagales
Familie:	Orchidaceae (Orchideeënfamilie)

geslacht

Epipactis
Zinn (1757)

Wespenorchis (Epipactis) is een geslacht van ongeveer 70 soorten bloeiende planten in de orchideeënfamilie (Orchidaceae).

[bewerk] Naamgeving en ethymologie

Syn.: -
Nl: Wespenorchis
Fr: Epipactis, helleborine
En: Helleborine
De: Stendelwurzen

De wetenschappelijke geslachtsnaam Epipactis werd reeds door Theophrastos van Eresos, een filosoof en botanicus uit de Griekse oudheid gebruikt. Hij gebruikte deze naam echter, evenals in de middeleeuwen Giovanni Antonio Scopoli, Augustin-Pyrame de Candolle en Victor Albrecht von Haller niet voor dit geslacht, maar voor andere geslachten. De naam epipactis werd in 1757 door Johann Gottfried Zinn, een professor in de plantkunde aan de universiteit van Göttingen een dit geslacht toegekend.

Het geslacht is ondergebracht in de onderfamilie Epidendroideae, in de tak Neottieae, in de ondertak Limodorinae.

[bewerk] kenmerken

Alle soorten zijn meerjarige, kruidachtige planten. Ze zijn sterk afhankelijk van hun symbiose met hun schimmeldraden. Bij sommige soorten zijn de bladeren hierdoor dan ook gereduceerd en hebben ze weinig chlorofyl. Eén soort, Epipactis viridiflora, maakt zelfs helemaal geen chlorofyl aan.

Uit hun kruipende, vlezige wortelstokken kunnen nieuwe planten ontspringen, waaruit in het volgende voorjaar weer 20-70 cm hoge stengels ontspruiten.

Er zijn vier tot acht bladeren, gegolfd maar gaafrandig. De bladeren naar de top toe zijn kleiner. De punt is spits. Soorten met minder chlorofyl hebben blauw-paarse bladeren.

De tweezijdig symmetrische, kleurige bloemen groeien aan een eenzijdige aar.

[bewerk] Verspreiding

De wespenorchissen komen voor in de gematigde en subtropische gebieden van het noordelijk halfrond, in Noord-Amerika, Europa en Azië.

Om met Noord-Amerika te beginnen: hier is alleen Epipactis gigantea, oftewel Giant Helleborine, inheems. De Brede wespenorchis is daar ingevoerd.

Het zwaartepunt van het geslacht ligt echter duidelijk in de oude wereld. Veel soorten komen voor in het gebied ronde Middellandse Zee. Enkele soorten vind men zuidwaarts langs de kust van Oost Afrika, andere soorten vindt men oostwaarts tot in Rusland, China, Korea en Japan. Ook in Zuidoost-Azië komen een aantal soorten voor.

Deze orchideeën groeien op open plaatsen in bossen, tussen struiken, op kalkhoudende grond.

[bewerk] België en Nederland

In België en Nederland komen in het wild voor:

Bruinrode wespenorchis (Epipactis atrorubens)
Brede wespenorchis (Epipactis helleborine)
Duinwespenorchis (Epipactis neerlandica of E. helleborine subsp. neerlandica)
Geelgroene wespenorchis (Epipactis muelleri)
Kleinbladige wespenorchis (Epipactis microphylla)
Moeraswespenorchis (Epipactis palustris)
Paarse wespenorchis (Epipactis viridiflora of E. purpurata))
Smallippige wespenorchis (Epipactis leptochila)
Vergeten wespenorchis (Epipactis neglecta)

[bewerk] Taxonomie

Het geslacht Epipactis werd in 1842 door Thilo Irmisch met de toenmaals 5 bekende soorten in twee secties ingedeeld. In de 90-er jaren stelde Karl Robatsch een nieuwe classificatie op.

Erich Klein stelde in 2005 een nieuwe indeling van het geslacht voor: