Jurij Andropow

Z Wikipedii

Jurij Władimirowicz Andropow 15 czerwca 1914 - 9 lutego 1984
5. Sekretarz generalny KPZR
Okres urzędowania	od 12 listopada 1982 do 9 lutego 1984
Partia polityczna	Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego
Poprzednik	Leonid Breżniew
Następca	Konstantin Czernienko
9. Przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej ZSRR
Okres urzędowania	od 16 czerwca 1983 do 9 lutego 1984
Poprzednik	Wasilij Kuzniecow
Następca	Wasilij Kuzniecow
4. Przewodniczący Komitetu Bezpieczeństwa Państwowego
Okres urzędowania	od 1967 do 1982
Poprzednik	Władimir Siemiczastny
Następca	Witalij Fiedorczuk

Jurij Władimirowicz Andropow, ros. Юрий Владимирович Андропов (ur. 15 czerwca 1914, zm. 9 lutego 1984) - radziecki działacz partyjny i państwowy. W ciągu swej stosunkowo długiej kariery pełnił różne ważne funkcję, m.in. szefa KGB, członka najściślejszych władz partyjnych i przez niespełna dwa lata faktycznego przywódcy ZSRR.

Andropow pozostaje, nawet w ponad dwadzieścia lat po jego śmierci, postacią kontrowersyjną. Dla jednych pozostaje, oczywiście jak na radzieckie warunki, liberalnym przywódcą, który rozpoczął pierwsze kroki w celu reform i odwilży, podjęte potem przez jego protegowanego Michaiła Gorbaczowa. Inni zaś pamiętają mu, iż był ambasadorem i jednym z kierowników tłumienia powstania na Węgrzech w roku 1956, oraz że, jako szef KGB, był współodpowiedzialny za nasilone represje wobec dysydentów. Nie ulega jednak wątpliwości, iż był to jeden z najbardziej znaczących polityków drugiej połowy XX wieku. Człowiek Roku 1983 (wspólnie z Ronaldem Reaganem) według magazynu Time.

Spis treści 1 Wczesne lata 1.1 Pierwsze stanowiska 2 W aparacie partyjnym i zsyłka na Węgry 3 Przed dojściem do władzy 4 Przywódca ZSRR 4.1 Sukcesja po Breżniewie 4.2 Rządy 4.3 Sukcesja po Andropowie 4.4 "Najlepszy przywódca radziecki" 4.5 Ciekawostki 5 Link zewnętrzny

[edytuj] Wczesne lata

Syn kolejarza Andropow najprawdopodobniej przyszedł na świat w Nagutskaja koło Stawropola. Ojca stracił w 1919 roku, matka zmarła w 1929. Pracował jako pomocnik kinomechanika, robotnik i marynarz śródlądowy. Ukończył Technikum Transportu Wodnego w Rybińsku. W 1930 wstąpił w szeregi Komsomołu.

[edytuj] Pierwsze stanowiska

Stosunkowo szybko piął się w górę. Pełne członkostwo w partii uzyskał w roku 1939. W latach 1940-1944 był szefem komsomołu w Karelo-Fińskiej SRR. W czasie okupacji jej części przez wojska hitlerowskie brał udział w walce partyzanckiej. W 1947 został drugim sekretarzem lokalnego komitetu partyjnego w Karelii.

[edytuj] W aparacie partyjnym i zsyłka na Węgry

Niedługo po wojnie Andropow przeprowadził się do Moskwy, gdzie pracował w KC Partii.

Wzrostowi pozycji Andropowa w aparacie centralnym na pewien czas położyło kres spięcie z następcą Józefa Stalina na stanowisku lidera sowieckiego Georgijem Malenkowem (panował w latach 1953-1955). Malenkow chciał bowiem usunąć I sekretarza KC KP Litwy Antanasem Sneckusem, bliskim sojusznikiem Michaiła Susłowa, z którym Malenkow był w złych stosunkach.

Na czele delegacji, która pojechała do Wilna w celu zbadania sprawy postawiony został Andropow. Jednakże wyprawa nie przyniosła oczekiwanych przez Malenkowa efektów, w związku z czym postanowił on nie zgłaszać wniosku o usunięcie szefa partii na Litwie. Ale po posiedzeniu, na korytarzu gmachu KC, ujął Andropowa za łokieć i szepnął mu: Nigdy ci tego nie daruję. Niedługo potem Andropow został zwolniony z pracy w aparacie i mianowany ambasadorem na Węgrzech, co jednoznacznie odczytano jako zesłanie.

W czasie swego pobytu na placówce w Budapeszcie był odpowiedzialny za organizację tłumienia powstania narodowego pod wodzą Imre Nagya i osadzeniem Janosa Kadara.

Po dojściu do władzy Nikity Chruszczowa i przeprowadzeniu pewnej destalinizacji Andropow, w roku 1957, wrócił do pracy w KC.

[edytuj] Przed dojściem do władzy

I od tego czasu kariera Andropowa nabrała wyraźnego rozpędu. Został członkiem sekretariatu KC w roku 1962, zajmując miejsce Susłowa. Niedługo potem został przewodniczącym KGB, zaś w roku 1973 wybrano go pełnoprawnym członkiem Politbiura, z zachowaniem teki szefa organów.

Mimo że, jak już się rzekło, uchodził za liberała w kierownictwie, o tyle kontynuował, a nawet w pewnym stopniu nasilił akcje przeciwko dysydentom. W roku 1978, kiedy papieżem wybrany został Jan Paweł II przebywał w Warszawie. Oskarżył nawet ówczesnego doradcę prezydenta Jimmy'ego Cartera Zbigniewa Brzezińskiego o kierowanie konspiracją, która miała na celu podminowanie ZSRR i Bloku Wschodniego poprzez wybór Polaka na papieża.

W maju 1981 Leonid Breżniew i Andropow oświadczyli wspólnie na spotkaniu z funkcjonariuszami KGB, że USA przygotowuje sekretny atak na ZSRR, na co odpowiedzieli postawieniem własnych sił nuklearnych w stan pełnej gotowości (operacja RYAN).

[edytuj] Przywódca ZSRR

[edytuj] Sukcesja po Breżniewie

Kiedy umarł Breżniew, wśród jego następców wymieniano Konstantina Czernienkę, Grigorija Romanowa, Wiktora Griszina lub Władimira Szczerbickiego. Kilka miesięcy przed śmiercią w maju 1982 jednak Andropow włączył się do gry rezygnując z funkcji szefa KGB i obejmując funkcję sekretarza KC KPZR, przez co stał się pierwszym i jedynym szefem organów bezpieczeństwa, który stanął na czele KPZR. Istnieją domysły, że przewaga Andropowa polegała na tym, że jego ludzie dysponowali kompromitującymi materiałami z racji kontroli nad KGB; jednak przewaga mogła też wynikać z energii, szerszych horyzontów i pomysłów reform, którymi jego konkurenci nie dysponowali. Niedługo potem został też tytularnym szefem państwa - Przewodniczącym Rady Najwyższej ZSRR.

[edytuj] Rządy

W opinii wielu historyków to Andropow rozpoczął proces stopniowej liberalizacji i odwilży w ZSRR, co zostało potem rozwinięte przez Gorbaczowa, który był jego bliskim protegowanym. Wielu też sądzi, że gdyby nie jego przedwczesna śmierć i objęcie władzy, na krótko wprawdzie, ale jednak, przez konserwatywnego (określanego jako reprezentanta betonu partyjnego) Czernienkę, być może program reform poszedłby dalej i spowodował konkretne zmiany. Ale to czysto akademickie spekulacje.

W polityce wewnętrznej Andropow znany był, oprócz pierwszych prób reform, z prób ograniczenia powszechnej korupcji i alkoholizmu. W polityce zaś zagranicznej kontynuował wojnę w Afganistanie, ale próbował ocieplenia na linii ZSRR-USA, co zostało odrzucone przez administrację Reagana (propozycję redukcji broni strategicznej).

W czasie swej krótkiej kadencji Andropow wsławił się odpowiedzią na list od amerykańskiej dziewczynki Samanthy Smith w Prawdzie, co sprawiło, że stała się najmłodszym ambasadorem dobrej woli w USA.

[edytuj] Sukcesja po Andropowie

W związku ze swoją przewlekłą chorobą Andropow nie pokazywał się pod koniec życia publicznie, więc nie za bardzo wiadomo, jak długo i świadomie uczestniczył w sprawowaniu rządów. Już po trzech miesiącach sprawowania władzy musiał być poddawany stałym dializom w związku z niewydolnością nerek. Kiedy zmarł na niewydolność nerek w lutym 1984 sądzono początkowo, że jego następcą zostanie Gorbaczow, ale i tak przestraszony śmiałością ograniczonych przecież reform Andropowa partyjny beton przeforsował nominację Czernienki, którego po upływie roku i tak zastąpił Gorbaczow.

Wiele osób twierdzi, że gdyby Andropowowi udało się w porę przeprowadzić konieczne reformy, być może ZSRR istniałby, umocniony, po dziś dzień. Dojście do władzy Czernienki niewątpliwie zahamowało ten proces.

Andropow, przez jednych ceniony, przez innych krytykowany, albo wręcz nienawidzony, został pochowany pod murami Kremla w Moskwie.

[edytuj] "Najlepszy przywódca radziecki"

W ogłaszanych ostatnio badaniach opinii publicznej w Rosji Andropow został uznany za "najlepszego przywódcę ZSRR", zostawiając w tyle Lenina, Stalina i Gorbaczowa. Pochlebnie wypowiada się też o nim prezydent Władimir Putin, na którego polecenie w siedzibie FSB, Łubiance, przywrócono tablicę pamiątkową ku jego czci.

[edytuj] Ciekawostki

W ZSRR krążył swego czasu dowcip na temat szybkiego i niespodziewanego przejęcia władzy przez Andropowa po śmierci Breżniewa:

Który z towarzyszy jest za towarzyszem Jurijem Władimirowiczem Andropowem może opuścić ręce i odwrócić się od ściany

Inny, nieco brutalny dowcip, który także nawiązuje do jego przeszłości w KGB brzmi:

- A wiesz, że towarzysz Andropow złamał rękę?
- Komu?

Dowcipy te, a było ich więcej, charakteryzują w pewnym stopniu sposób postrzegania Andropowa. Nawet widząc w nim reformatora, czy wręcz praojca pieriestrojki, trudno zapomnieć, skąd się wywodził.

[edytuj] Link zewnętrzny

• Zapomniany ojciec chrzestny polskiej demokracji - Jurij Andropow. Wypowiedz profesora Anatola Dnieprowa

Przewodniczący Komitetu Bezpieczeństwa Państwowego ZSRR
Iwan Sierow | Aleksander Szelepin | Władimir Siemiczastny | Jurij Andropow | Witalij Fiedorczuk | Wiktor Czebrikow | Władimir Kriuczkow | Leonid Szebarszyn | Władimir Bakatin |