Kościół św. Grzegorza Wielkiego w Krakowie
Z Wikipedii
Kościół św. Grzegorza Wielkiego Papieża znajduje się w Krakowie-Ruszczy przy ul. Jeziorko 40.
Fundację pierwotnego romańskiego kościoła przypisuje się Jaksie Gryficie. Najstarsza wzmianka o tym fakcie pochodzi z 1222. Obecna świątynia pochodzi z fundacji Grzegorza Wierzbięty z Branic stolnika krakowskiego, a jej budowa trwała w latach 1416-1420.
Kościół murowany z cegły z zachowanymi częściowo wzorami z zendrówek, gotycki, orientowany o charakterze obronnym.Prezbiterium dwuprzęsłowe, zamknięte prostą ścianą, nakryte sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Od północy posiada gotycką zakrystię, od wschodu na miejscu dawnego Ogrojca i kaplicy grobowej rodu Badenich znajduje się nowa zakrystia wykonana w kształcie rotundy wg.projektu Adolfa Szyszko-Bohusza w 1925.Przy nawie głównej od zachodu kwadratowa wieża w której dolną część zostały wmurowane wapienne kostki.
[edytuj] Wnętrze
W barokowym ołtarzu głównym pochodzącym z 1 poł.XVII wieku znajduje się kopia rzymskiego obrazu Św. Grzegorza autorstwa Annibale Carracciego namalowana najprawdopodobniej ok.1664, tym cenniejsza gdyż rzymski oryginał z kościoła San Gregorio Magno uległ zniszczeniu. Tabernakulum hebanowe z alabastrowymi kolumienkami oraz płytkami mozaikowymi przedstawiającymi barokowe pejzaże pochodzi z ok.1700 i nie wykluczone, że zostało przerobione z pałacowego sekretarzyka.
W dwóch bocznych barokowych ołtarzach znajdują się wizerunek Matki Boskiej z Dzieciątkiem oraz krucyfiks z 2 poł.XVII wieku.
Po lewej stronie ołtarza głównego została wmurowana w ścianę kamienna płyta nagrobna Grzegorza Wierzbiety z Branic przedstawiająca klęczącego ze złożonymi do modlitwy dłońmi zakutego w zbroję rycerza, u jego stóp znajduje się tarcza z herbem Gryf.Drewniane unikalne epitafium z wyobrażeniem fundatora znajduje się dzisiaj w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie.
Po prawej stronie ołtarza znajduje się pamiątkowa płyta pochodząca z 1922 upamiętniająca wizytację kościoła dokonaną 11 września1918 przez kardynała Adama Stefana Sapiehę w towarzystwie wizytatora apostolskiego na Polskę, następnie nuncjusza papieskiego kardynała Achille Ratti późniejszego papieża Piusa XI.
W latach 2000-2005 kościół przeszedł gruntowną konserwację finansowaną między innymi przez Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa.W trakcie prac odkryto na bocznej ścianie prezbiterium oryginalną średniowieczną polichromię z przedstawieniem uczty eucharystycznej, oraz fragmenty renesansowych ornamentów roślinnych. Pozostała dekoracja malarska kościoła wyszła spod pędzla Józefa Dutkiewicza w latach 50-tych XX wieku.
Od 1417 do poł.XVIII wieku, do momentu kasacji kościół posiadał tytuł kolegiaty. Przy kościele na terenie dawnego przykościelnego cmentarza zachował się grobowiec rodziny Popielów ostatnich właścicieli Ruszczy.
[edytuj] Bibliografia
- Katalog zabytków sztuki w Polsce tom 1 woj. krakowskie, zeszyt 6 powiat krakowski opracował Józef Lepiarczyk wyd. Warszawa 1951.
- Tadeusz Chrzanowski, Marian Kornecki "Sztuka ziemi krakowskiej" wyd. Kraków 1982
- Krystyna Lenczowska "Od Jagiełły do Nowej Huty" [w] "Głos- Tygodnik nowohucki" z dnia 21 kwietnia 2001.
