Norma prawna

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Norma prawna-to wynikająca z przepisów reguła postępowania, wydana lub usankcjonowana przez państwo, zagwarantowana przymusem państwowym.

Norma dzieli się na trzy części: 1.Hipoteza-określa rodzaj sytuacji w przypadku której zaistnienia norma znajdzie zastosowanie 2.Dyspozycja-wskazuje obowiązujący w danej sytuacji sposób zachowania,tzn.że precyzuje co jest zabronione, a co należy zrobić 3.Sankcja-informuje nas, jakie skutki wywoła niezastosowanie się do dyspozycji normy.Należy zwrócić uwagę na to, że nie każda sankcja jest karą.Sankcja może też powodować nieważność danej czynności.

Norma prawna może mieć charakter generalny i abstrakcyjny lub indywidualny i konkretny. Generalność oznacza, iż norma nie jest skierowana do jednego, ściśle oznaczonego adresata (np. Jana Kowalskiego), ale do grupy podmiotów określonych przy pomocy nazwy rodzajowej (np. podatnik lub każdy człowiek). Abstrakcyjność oznacza, iż nakazane czy też zakazane zachowanie jest wymagane od adresata normy w każdym przypadku, gdy ziszczą się określone w normie prawnej okoliczności. Indywidualność oznacza, że norma jest skierowana do wskazanego podmiotu. Konkretność oznacza, że norma dotyczy ściśle wskazanej sytuacji. Normy prawne o charakterze generalnym i abstrakcyjnym są najczęściej spotykane w aktach prawa powszechnie obowiązującego (np. w kodeksie cywilnym), zaś normy o charakterze konkretnym i indywidualnym w aktach administracyjnych (np. pozwolenie budowlane).

Adresatem norm prawnych nie jest konkretna osoba np. Jan Kowalski, lecz każda osoba znajdująca się w określonej normą sytuacji lub posiadającą określone w normie cechy. Norma prawna ma wiec charakter ogólny. Ponadto normy prawne dotyczą pewnych powtarzalnych zachowań, bez zbytecznego uszczegółowienia określonych nią okoliczności. Oznacza to, że norma prawna ma charakter abstrakcyjny. Abstrakcyjny charakter norm prawnych jest konsekwencja tego, że niemożliwe było by zbytnie uszczegółowienie określonych przez normę prawną okoliczności, gdyż w konsekwencji doprowadziłoby to do objęcia systemem norm prawnych wszystkich jednostkowych, często niepowtarzalnych zachowań.

Istnieją różne teorie na budowę normy prawnej. Najbardziej rozpowszechniona jest teoria trójelementowej budowy normy prawnej, zgodnie z która wyróżnić można trzy elementy, tj: hipotezę, dyspozycję i sankcję.

• Hipoteza np: -Małżonkowie (...); -Sprzedawca, który otrzymał cenę wyższą od ceny sztywnej(...)

• Dyspozycja np: -(...) są obowiązani do wspólnego pożycia, do wzajemnej pomocy i wierności(...); -(...) obowiązany jest zwrócić kupującemu pobrana różnicę;

• Sankcja -(...) podlegać będzie pozbawienia wolności do lat trzech. -(...) podlega karze grzywny w wysokości od 10 000 zł do 100 000 zł.

Hipoteza- jest tą częścią normy prawnej, która opisuje warunki, w jakich stosowana jest norma prawna- wskazuje ona jej adresatów. Hipoteza zawiera albo opis sytuacji, w jakiej jest ona stosowana, albo opis cech , które posiada adresat normy prawnej.

Dyspozycja - określa obowiązek lub uprawnienia adresata normy prawnej. W dyspozycji zawarty jest opis pożądanego zachowania się adresata normy prawnej. Dyspozycja wskazuje wiec co powinien robić adresat normy prawnej lub od jakiego działania powinien się on powstrzymać.

Sankcja- jest to określenie ujemnych konsekwencji , które poniesie adresat normy prawnej w sytuacji, gdy postąpi niezgodnie z dyspozycją normy.

Obowiązujące normy prawne można klasyfikować według wielu różnych kryteriów. Ze względu na zakres swobody , pozostawiony adresatowi normy prawnej , wyróżnia się normy bezwzględnie obowiązujące i normy względnie obowiązujące. Adresat normy prawnej bezwzględnie obowiązującej powinien się zachować dokładnie tak jak określono w normie. Nie ma on pozostawionej swobody w wyborze postępowania. Inny charakter maja normy prawne względnie obowiązujące. Ten rodzaj norm znajduje zastosowanie w sytuacji, gdy ich adresaci postanowili nie dokonać wyboru innego zachowania niż określone w normie prawnej.

Normy prawne: • wg zakresu swobody pozostawionej adresatowi normy prawnej A) bezwzględnie obowiązujące B) względnie obowiązujące • wg sposobu określonych zachowań ludzkich: A) nakazujące B) zakazujące C) zezwalające

Innym kryterium podziału norm prawnych jest sposób określenia zachowań ludzkich. Na podstawie tego kryterium wyróżnia się następujące rodzaje norm prawnych: nakazujące, zakazujące i zezwalające (upoważniające lub uprawniające). Normy prawne nakazujące określają co ich adresat powinien uczynić, aby postępować z treści normy prawnej("osoby prawne i państwowe jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej są obowiązane obliczyć i odprowadzić podatek rolny- bez wezwania- na rachunek budżetu właściwej gminy ze względu na miejsce położenia gruntów"). Normy zakazujące określają od jakich działań adresat normy prawnej powinien się powstrzymać ("człowiek zarządu nie może bez zezwolenia spółki zajmować się interesami konkurencyjnymi..."). Normy zezwalające uprawniają do określonego zachowania się ("każdy wspólnik może przeglądać księgę udziałów").