Spacjalizm
Z Wikipedii
Spacjalizm - krótkotrwała tendencja w malarstwie XX wieku, zapoczątkowany przez Lucio Fontanę.
Jednym z głównych założeń kierunku jest dążenie do przełamania dwuwymiarowości dzieła malarskiego. Niektórzy malarze stosowali w tym celu asamblaż, czyli wklejanie na płótna różnych obiektów pozamalarskich - potłuczonych talerzy, a nawet opony samochodowej. Lucio Fontana natomiast w bardzo prosty sposób włączył w płaską przestrzeń trzeci wymiar - poprzez przerwanie płótna. Fontana wystawiał więc w europejskich galeriach (w latach 1949 - 1951) przecinane przy pomocy brzytwy lub rozdzierane, niezamalowane płótna. Poprzez powstałe szczeliny widać było znajdujące się za obrazem przedmioty, w sposób optyczny włączone w sferę płaskiego dzieła.
Jak przyznał sam prekursor spacjalizmu, pomysł ów był dziełem przypadku. Fontana przypadkowo rozdarł jedno ze swoich płócien podczas przygotowywania wystawy w Paryżu, i zastanowiło go formalne znaczenie powstałego "okna".
Sam gest był wielokrotnie oceniany przez krytyków jako bezcelowy, a fontanowskie obrazy (tzw. Spacjale - wł. Spaziali) za nieatrakcyjne. Pomysł wydaje się jednak genialny w swojej prostocie i może być- jako jednorazowa idea- uznany za doskonały sposób przełamania płaskości dzieła malarskiego. Do takiego podejścia nie skłania jednak postawa samego Fontany, który z lubością rozpisywał się o ideologicznych implikacjach swojego gestu. W wydanym w 1951 r. Manifeście sztuki spacjalnej pisał m.in. o "erze spacjalnej". Pisał: "Nie chcę tworzyć obrazu, chcę otworzyć przestrzeń, stworzyć dla sztuki nowy wymiar, związać ją z kosmosem w całej jego rozciągłości, z nieskończonym poza płaską powierzchnią obrazu".
