T-35

Z Wikipedii

T-35
T-35
Dane podstawowe
Państwo	ZSRR
Trakcja	gąsienicowa
Typ	czołg ciężki
Załoga	11
Historia
Prototyp	1932
Lata produkcji	1934-1939
Wycofanie ze służby	1941
Wyprodukowano	59
Dane techniczne
Silnik	gaźnikowy, 4-suwowy, 12-cylindrowy widlasty M-17M
Moc	500 KM
Transmisja	mechaniczna
Moc jedn.	11,1 KM/t
Nacisk jedn.	0,78 KG/cm²
Wymiary
Długość maksymalna	9,72 m
Szerokość	3,20 m
Wysokość	3,43 m
Prześwit	0,50 m
Masa
Masa bojowa	50-55 t
Pojemność zbiorników paliwa	910 l
Opancerzenie
Typ pancerza	nitowany i częściowo spawany z płyt walcowanych
Grubość pancerza	10-30 mm
Osiągi
Prędkości maksymalne
Na drodze	30 km/h
Zdolność pokonywania przeszkód
Brody bez przygotowania	1,7 m
Rowy	4,5 m
Zasięg	150 km
Dane operacyjne
Uzbrojenie
Artyleryjskie	1 armata KT-28 kal. 76,2 mm , 2 armaty B-3 kal. 45 mm
Strzeleckie	5-6 karabinów maszynowych DT kal. 7,62 mm
Użytkownicy
ZSRR

T-35 - czołg ciężki konstrukcji radzieckiej z okresu przed II wojną światową.

[edytuj] Historia

W 1929 roku biuro konstrukcyjne N.W.Barykowa otrzymało zadanie skonstruowania nowego czołgu ciężkiego. Prototyp wozu wyjechał z fabryki w lipcu 1932 roku. Jego konstrukcja była zbliżona do brytyjskiego czołgu ciężkiego A1E1 "Independent" o masie 42 t. Podobnie jak on T-35 był czołgiem pięciowieżowym. W głównej wieży prototypu umieszczono 76,2 mm armatę czołgową PS-3. Była to czołgowa wersja armaty polowej wz. 1927. W oddzielnym jarzmie umieszczono czołgowy karabin maszynowy DT. W dwóch mniejszych wieżach umieszczono armaty kalibru 37 mm typu B-3. Pozostałe dwie wieże były mniejsze i były uzbrojone w czkm DT.

Próby prototypu trwały od sierpnia 1932 do kwietnia 1933 roku. Następnie prototyp przewieziono do Moskwy. 1 maja 1933 prototyp brał udział w defiladzie na Placu Czerwonym w Moskwie. 11 sierpnia 1933 został warunkowo przyjęty do uzbrojenia Armii Czerwonej, z zastrzeżeniem że egzemplarze seryjne zostaną pozbawione wad wykrytych podczas testów prototypu. Produkcję i prace modernizacyjne zlecono Charkowskiej Fabryce Parowozów. W 1933 roku w Charkowie powstał drugi prototyp czołgu T-35. Miał on masę 42 ton i był prezentowany podczas defilad w Moskwie i Leningradzie, ale podobnie jak pierwszy prototyp nie został dopuszczony do produkcji seryjnej. Do produkcji seryjnej dopuszczono dopiero trzeci prototyp wyposażony w podwozie z dodatkowa para kół jezdnych.

Pierwsze seryjne wozy trafiły do jednostek w czerwcu 1934 roku. Pierwsza seria liczyła 10 egzemplarzy. Seryjne wozy były uzbrojone w armatę KT-28 (identyczną jak w czołgu T-28) i dwie armaty 20K kalibru 45 mm. Większość wozów była przystosowana do zainstalowania radiostacji z antenami poręczowymi, ale nie wszystkie zostały w nią wyposażone. Czołgi seryjne były pozbawione czkm DT umieszczonego w przedniej płycie kadłuba. Część wozów miała zainstalowany podwójny reflektor nad armatą 76,2 mm mający umozliwić walke w nocy.

Wozy budowane w następnych latach były poddawane kolejnym modyfikacjom. Część wozów wybudowanych w 1937 roku miała grubość pancerza zwiększoną do 23 mm, a w 1938 roku rozpoczęto produkcję wozów których pancerz miał grubość maksymalna 50 mm. Masa wozu wzrosła do blisko 50 ton i w celu utrzymania manewrowości na zadowalającym poziomie moc silnika zwiększono do 580 KM. W 1939 roku powstało ostatnich 6 czołgów T-35. Były one wyposażone w nowe wieże tzw. stożkowe. Kolejny raz pogrubiono pancerz. Masa wozów z nowymi wieżami wzrosła do 55 ton. Ogółem w latach 1933-1939 wyprodukowano 61 czołgów. Produkcja została wstrzymana ponieważ uznano je za zbyt słabo opancerzone, a doświadczenia z manewrów wykazały że dowódca czołgu nie jest w stanie skutecznie kierować ogniem wszystkich wież, a poszczególni celowniczowie nie są w stanie samodzielnie określić najważniejszych do zwalczania celów.

[edytuj] Pojazdy pochodne

• SU-14-Br2: prototyp działa samobieżnego z armatą Br-2 kal. 152,4 mm

• SU-14: prototyp działa samobieżnego z haubicą B-4 kal. 203 mm

• SU-14A: prototyp działa samobieżnego z armatą B-10 kal. 152,4 mm

[edytuj] Służba

Jeden z ostatnich wyprodukowanych czołgów T-35 z charakterystyczną spawaną wieżą główną.

Czołgi ciężkie T-35 weszły na uzbrojenie samodzielnych jednostek odwodu Naczelnego Dowództwa. Były one przydzielane jako wzmocnienie związkom operacyjnym szczebla armii i frontu. W 1932 roku istniało 6 takich samodzielnych pułków. Pierwsze wozy T-35 skierowano do 4. pułku czołgów stacjonującego w Charkowie. W 1934 roku przekształcono go w 5. brygadę czołgów ciężkich. W jednostce tej szkolono specjalistów załóg tych czołgów. W grudniu 1935 roku zatwierdzono etat brygady czołgów. Miała ona liczyć 38 czołgów T-35, 11 czołgów BT, 18 czołgów T-26 kierowanych radiem i dwa czołgi wyposażone w miotacze ognia. Etat ten z powodu niskiej produkcji T-35 najczęściej pozostawał na papierze i brygady czołgów z reguły nie posiadały takiej ilości czołgów T-35. Zastępowały je najczęściej czołgi T-28.

Do rozpoczęcia niemieckiej agresji czołgi ciężkie T-35 nie były używane bojowo. Czasami można spotkać informacje jakoby czołgi te brały udział w wojnie z Finlandią, lecz według radzieckich źródeł żaden T-35 nie brał udziału w tej kampanii. W walkach z Finami brał udział podobny do T-35, pojedynczy, prototypowy wielowieżowy czołg SMK. Czołg ten szybko zakończył swój szlak bojowy gdy wpadł na minę, a ze względu na jego wagę żołnierze Armii Czerwonej nie byli w stanie ewakuować z pola walki 55 tonowego, uszkodzonego kolosa. Finowie wielokrotnie fotografowali porzucony pojazd a zdjęcia te następnie trafiły w ręce Abwehry niemieckiego wywiadu wojskowego, który błędnie zidentyfikował czołg przedstawiony na zdjęciu jako T-35C.

Czołgi T-35 wzięły także udział w początkowej fazie wojny radziecko -niemieckiej. Odniosły duże straty. Jako wielkie, powolne i słabo opancerzone cele, były łatwo niszczone przez czołgi niemieckie. Wiele czołgów tego typu, porzucono, z powodu braku paliwa, na trasie odwrotu Armii Czerwonej. Ostatnie egzemplarze walczyły w obronie Moskwy w listopadzie-grudniu 1941 roku. Następnie wycofano je z pierwszej linii.

Jeden egzemplarz zachował się do dziś w Muzeum Pancernym w Kubiance pod Moskwą.

[edytuj] Bibliografia

• Magnuski, Janusz. Cięzki czołg T-35. Nowa Technika Wojskowa. 1994, nr 5, s. 11-17. ISSN 1230-1655.
• Panow, P.P., Solarz, J.. Czołgi sowieckie 1939-45. Warszawa : Wydawnictwo Militaria, 1996. ISBN 83-86209-71-2.