Teizm
Z Wikipedii
Teizm (gr. θεoς theos - bóg) to wiara w istnienie Boga, bogów lub bogiń, ingerujących w losy świata, który jest ich dziełem; czuwających nad biegiem wydarzeń lub podtrzymujących świat w istnieniu.
Termin został prawdopodobnie ukuty jako kontrast do słowa 'ateizm'.
Relacje z religiami.
Głównym źródłem poglądów teistycznych są religie.
- Przykładowe religie teistyczne: Chrześcijaństwo, Islam, Judaizm, Zoroastryzm.
- Istnieją również religie o przeciwnym do teizmu, ateistycznym światopoglądzie: Konfucjanizm, Taoizm.
Spis treści |
[edytuj] Podział teizmu
Poglądy na temat istnienia Boga dzielą się na trzy główne kategorie:
- teizm - w sensie ogólnym opinia że istnieje Bóg lub bogowie
- ateizm - w sensie ogólnym brak wiary, że istnieje Bóg lub bogowie albo opinia że nie istnieją.
- agnostycyzm - w sensie ogólnym opinia, że nie wiemy czy istnieje Bóg lub bogowie.
Podział poglądów ateistycznych i agnostycznych został przedstawiony w haśle ateizm.
Podkategoriami teizmu są:
- politeizm - pogląd że istnieje wielu bogów lub bogiń
- monoteizm - pogląd że istnieje tylko jeden Bóg. Jest standardową praktyką używanie słowa Bóg (z wielkiej litery) gdy odnosimy się do Boga monoteistycznych systemów wierzeń.
Specyficznymi odmianami monoteizmu są:
- Deizm - wiara w Boga który nie ingeruje w losy świata.
- Panteizm - wiara że bóg jest tożsamy ze światem.
- Panenteizm - wiara że świat jest częścią Boga.
Rodzaje politeizmu:
- Henoteizm - wiara w wielu bogów z których jeden jest najwyższym bogiem.
- Monolatria- wiara w wielu bogów, ale kult obejmuje tylko jednego z nich.
- Katenoteizm- specyficzny rodzaj monolatrii, w której główne bóstwo jest czczone w danym czasie.
[edytuj] Argumenty teistów
Uzasadnienie dla istnienia Boga przedstawiali przeważnie zwolennicy monoteistycznych religii. Do najczęstszych argumentów na rzecz wyboru teizmu należą:
- Argument kosmologiczny - zwany argumentem z Pierwszej Przyczyny. Także w wersji kalam.
- Argument teleologiczny - odwołujący się do projektu obserwowanego w przyrodzie.
- Argument moralny - istnieją obiektywne powinności moralne których dawcą jest Bóg.
- Argument z umysłu - rodzaj teleologicznej argumentacji że problem psychofizyczny nie może być rozwiązany w ramach materializmu
- Argument ontologiczny
- Argument z istnienia cudów - odwołujący się do objawienia lub doświadczenia wierzących.
- Argument kumulatywny - polegający na uzasadnieniu że najprostszym wyjaśnieniem dla wielu zagadnień poruszanych przez wcześniejsze argumenty jest hipoteza Boga; "Skoro prostota i moc eksplikatywna są zaletami w nauce, dlaczego nie mają nimi być w metafizyce?" (Jacek Wojtysiak);
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Jacek Wojtysiak Ostrożna wiedza teisty
- Jacek Wojtysiak Między ślepotą człowieka a dyskrecją Boga w ramach dialogu z niewierzącymi
[edytuj] Wybrana bibliografia
- Richard Swinburne "Czy istnieje Bóg?", Poznań, W Drodze, 1999, ISBN: 83-7033-370-2
- Stephen M. Barr "Współczesna fizyka a wiara w Boga", Techtra, 2005
- Gottfried Wilhelm Leibnitz "Teodycea O dobroci Boga, wolności człowieka i pochodzeniu zła", PWN, 2001
- John Hick "Argumenty za istnieniem Boga", Społeczny Instytut Wydawniczy, Kraków, 1994
- Rafał S. Niziński "Między teizmem a panteizmem. Charlesa Hartshornea procesualna filozofia Boga" KUL, ISBN: 83-7363-045-7
- Ronald Nash, "Faith & Reason. Searching for rational faith.", Zondervan Publishing House; ISBN: 0310294010
Akosmizm • Agnostycyzm • Animizm • Antyteizm • Ateizm • Binitarianizm • Deizm • Determinizm • Duoteizm • Ezoteryka • Euteizm i dysteizm • Gnostycyzm • Henoteizm • Ignostycyzm • Katenoteizm • Monizm • Monoteizm • Monolatria • Mistycyzm • New Age • Nondualizm • Nonteizm • Omniteizm • Pandeizm • Panendeizm • Panenteizm • Panteizm • Polideizm • Politeizm • Spirytualizm • Teizm • Thelema • Teopanizm • Teozofia • Transcendentalizm • Transteizm • Trynitarianizm • Unitarianizm
