Şirket-i Hayriye
Vikipedi, özgür ansiklopedi
düzenlenmesi gerekmektedir.
Şirket-i Hayriye 1854'ten 1945'e kadar Boğaziçi'nde yolcu ve yük taşımacılığı yapan vapurculuk anonim şirketi.
17 Ocak 1851'de Reşid Paşa'nın desteği ve dönemin padişahı Abdülmecid'in onaylamasıyla kuruldu.Şirketin özelliği Türkiye'de kurulan ilk anonim ortaklık olmasıydı.Galatalı banker Manolaki Baltazzi'nin İngiltere'den yandan çarklı 6 vapur birden ısmarladı.Vapurların Türkiye'ye gelmeleri 1854'ü buldu.İlk zamanlarda Tersane-i Amire vapurlarıyla aralarında rekabet olmaması için yalnız Eminönü ile Boğaz köyleri arasında sefer yapma hakkı verilen şirket ilk seferini Üsküdar'a yaptı.
Şirketin zaman içinde 77 vapuru oldu.Bunlardan 66 tanesi İngiltere'de, 6 tanesi Fransa'da, 2 tanesi Almanya'da,1 tanesi Hollanda'da, 2 tanesi de İstanbul'da Hasköy'de inşa edildi.Şirketin yolcu vapurlarından başka 3 tane de kömür gemisi oldu.Şirket-i Hayriye'nin ilk kaptanlarının hemen hepsi, çoğu Rum olmak üzere gayrimüslimdi.Şirkette Türk olarak ilk kez Beykozlu Rıza Ömer Kaptan çalıştı.
Şirketin Avrupa yakasında; Salıpazarı,Kabataş,Beşiktaş,Ortaköy,Kuruçeşme,Arnavutköy,Bebek,Rumelihisarı (Kayalar),Boyacıköy,Mirgün (Emirgan),İstinye,Yeniköy,Tarabya,Kireçburnu,Büyükdere,Sarıyer,Yenimahalle,Rumelikavağı,Altınkum
Anadolu yakasında da; Haydarpaşa,Salacak,Harem,Üsküdar,Kuzguncuk,Beylerbeyi,Çengelköy,Vaniköy,Kandilli,Küçüksu,Anadoluhisarı,Kanlıca,Çubuklu,Paşabahçe,Beykoz ve Anadolukavağı ile Haliç'te Sütlüce iskeleleri vardı.
Şirket-i Hayriye, 1911'de Trablusgarp Savaşı, 1912'de Balkan Savaşı ve 1914'ten itibaren de I. Dünya Savaşı yıllarında vapurlarının çoğunu ordunun emrine verdi.I. Dünya Savaşı sona erdiğinde toplam 10 tane vapurunu kaybeden ve 5 vapuru da kullanılmaz hale gelen Şirket iflasın eşiğine geldi.Savaşın sonunda elinde ancak 18 tane vapur kalan Şirket-i Hayriye ancak devlet yardımıyla ayakta kalabildi.
Cumhuriyet'in ilanından sonra, 1944'te bütün vapurları, Hasköy'deki fabrikası,taşınır ve taşınmaz mal varlıklarıyla satın alınarak devletleştirildi.Vapurları ve mal varlığı Devlet Denizyolları İşletmesi'ne devredildi.15 Ocak 1945'te çıkarılan 4517 sayılı yasayla Şirket-i Hayriye fiilen ortadan kalktı.
