Gazne Devleti
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Gazne Devleti 963-1186 yılları arasında hüküm süren, İran'ın kuzeyinde, Horasan'da kurulmuş Türk devleti.
Samani Devleti'nin dağılma ve saray isyanları devresinde durumdan yararlanarak ortaya çıkan bir hanedanlıktır.
Konu başlıkları |
[değiştir] Siyasi Tarih
Samani Devletin önemli şahsiyetlerinden Horasan kumandanı Alptegin, 961'de Vezir Ali Muhammed Bel'ami ile birleşerek kendi adayını zorla Samani tahtına oturtmak istediğinde başarısızlığa uğrar.Levikler bu ülkenin başkentidir. Böylece Gazne Devleti'nin temeli atılmış olur.
Gazneliler Devleti sadece Alptegin'in beraberinde getirdiği Türk askerlerine dayanmaktadır.
Hanedanlık Gazneli Mahmud zamanında altın çağını yaşar (997-1027). başarılı bir komutan olarak bilinen Gazneli mahmud sadece ülkenin topraklarını yaymakla kalmaz aynı zamanda Gaznelilerin çoğunu da müslüman yapar.
Gazneli Mahmud'un oğlu olan [[1. Mesut</math>]] ==]]]'un tahta gelmesiyle hanedanlık geriler. Dandanakan Savaşı'yla da Selçuklular ülkenin büyük bir bölümünü ele geçirir.
Gazneliler devleti tarîhî kaynaklarda Yemînîler ve Sebükteginîler olarak da gecer.
[değiştir] Alp Tekin Dönemi
Samanoğullarının Horasan valisi olan Alp Tekin tarafından Samanoğulları yönetimi tanınmıyarak Gazne bölgesinde kurulan bir Türk-İslam devletidir. Bu dönemde Gazneliler tam bağımsız olmamışlar, tam olarak siyasi ve askeri faaliyette bulunamamışlardır.
[değiştir] Sebük Tigin Dönemi
Sebük Tegin döneminde tam bağımsız hale gelmiş ve hükümdarlık saltanat haline dönüşmüştür. Afganistan ve Pakistana kadar devlet genişlemiştir. Hindular İslamiyetle tanışmışlardır .
[değiştir] Gazneli Mahmut
997 yılında hükümdar olan Gazneli Mahmut, 999 Karahanlılardan yardım alarak Horasanı alarak Samanoğullarına son vermiştir. 1001-1027 yılında Hindistan üzerine 17 sefer düzenlenmiştir. Amaçları:
- Hindistanın yer altı ve yer üstü zenginliklerini ele geçirmek,
- Hindistanda İslamiyeti yaymak.
- İslam dünyasının lideri olmak.
Bunlara bağlı olarak Ganj nehrine kadar ülke yayılmış; Hindistan içlerinden kaynaklar sağlanmıştır. Devletin ekonomisi güçlenmiştir.
Gazneli Mahmut Abbasi halifesini Şii Büveyhoğullarına karşı korumuş; halife Gazneli Mahmuda Sultan ünvanını vermiştir. Bu tarihten sonra Türkler, Sünni İslamiyetin savunucusu konumuna gelmişlerdir. Sultan ünvanını kullanan ilk Türk hükümdarıdır.
1017 yılında Harzem bölgesini ele geçirdi.
Selçukluların büyük güç olacağını önceden sezmiş, Arslan Yabguyu esir alarak bunu engellemeye çalışmıştır.
[değiştir] Selçuklularla mücadele ve Yıkılış
1040 Dandanakan savaşı sonunda Gazneliler ağır yenilgi almışlardır. 1187 yılında Afganlar tarafından yıkılmıştır. Tarihçilere göre Gazneliler Türklerin kurduğu çok uluslu devletlerin ilkidir. Devletin çökmesinde çok uluslu yapı da sebep olmuştur.
[değiştir] Gazneli Hakanları
Sultan Alp Tegin tarafından kurulan bu devlet de uzun süreli olmamıştır.Yerini kendinden daha güçlü bir başka Türk devletine bıraktı.
M.S. 962 - 1183.
Kurucusu : ALP TEKİN.
Gazneliler İmparatorları :
- Alp Tekin (Tigin) (962)
- Ebu - İshak İbrahim (963 - 966)
- Bilge Tekin (966 - 972)
- Piri Tekin (972 - 977)
- Sebük Tekin (977 - 997)
- İsmail (997 - 998)
- Gazneli Mahmud (998 - 1030)
- Celalu'd - Devle ve Cemalu'l-Ebu -Ahmed Muhammed (? - 1041)
- I.Sultan Mes'ud (1030 - 1040)
- Sultan Mevlud (1040 - 1048)
- II.Sultan Mes'ud (1048 - 1049)
- Sultan Ali (1049 - 1051)
- Sultan Abdürreşid (1051 - 1052)
- Sultan Tuğrul (Mütegallibe) (1052 - 1053)
- Sultan Ferk-Zad (1053 - 1059)
- Sultan İbrahim (1059 - 1099)
- III. Sultan Mes'ud (1099 - 1115)
- Sultan Şir-Zad (1115 - 1116)
- Sultan Arslan - Şah (1116 - 1117)
- Sultan Behram-Şah (1117 - 1152)
- Sultan Husrev-Şah (1152 - 1160)
- Sultan Husrev-Melik (Melik Şah) (1160-1187)
[değiştir] Egemenlik Alanı
Kapladığı Alan : Maveraünnehir'den Ganj boylarına, Hindistan içlerine; Hazar kıyılarından Pamir yaylalarına kadar uzanan bölgeler. (4.700.000 km2)
[değiştir] Gazneli Kültürü
Gaznelilerde resmi dil Arapça ama orduda ve sokakta Türkçeydi. İran tarihçileri Gaznelileri kendi kültürlerine mal etmeye çalışmaktadırlar. Bugün Gazne şehrinde Gazne sultanlarından kalan "Zafer kuleleri" vardır.
[değiştir] Gaznelilerin Türk ve Dünya Tarihine katkıları
- Bugünkü Pakistan, Bangladeş yani Hindistan müslümanlarının islamlaşmasını sağlayan ülkedir.
- Karahanlılarla büyük mücadele yaparak birbirlerini yıpratmışlardır.
- Hindistan içlerine kadar müslümanlığı götürmüşlerdir.
Tarihteki büyük Türk devletleri
Büyük Hun İmparatorluğu | Batı Hun İmparatorluğu | Avrupa Hun İmparatorluğu | Ak Hun İmparatorluğu | Göktürk Kağanlığı | Avar İmparatorluğu | Hazar İmparatorluğu | Uygur Devleti | Karahanlı Devleti | Gazne Devleti | Büyük Selçuklu Devleti | Harzemşahlar | Altın Orda Devleti | Osmanlı İmparatorluğu | Büyük Timur İmparatorluğu | Babür İmparatorluğu |
