Kardelen
Vikipedi, özgür ansiklopedi
|
|
Kardelen, bir çenekli çiçekli bitki familyalarından nergisgiller (Amaryllidaceae) içinde sınıflanan[1] Galanthus cinsi bitki türlerinin ortak adıdır. Türkiye'de halk arasında, "kardelen"den başka "garipçe", "Öksüz Ahmet", "aktaş", "boynu bükük", "karga soğanı" gibi yerel adlarla da anılan bu türler çok yıllık, soğanlı ve otsu bitkilerdir.[2]
Kardelenler, tıbbi açıdan önemli oldukları düşünülen bitkilerdir:[2]
- Türkiye'de halk arasında, toprak üstü kısımları kalbi kuvvetlendirici, mideye iyi gelen ve âdet söktürücü ilaç; toprak altı kısımları ise taze haldeyken ezilerek, çıbanları olgunlaştırmak için hazırlanan lapa olarak kullanılır.
- İçerdikleri ve ilaç olabilme olasılığı bulunan alkaloit ve lektinler nedeniyle, çok sayıda araştırmaya konu olmaktadırlar.
Türkiye'de 9 türünün doğada yetiştiği bilinen kardelenlerden bazılarının soğanları Türkiye'nin ihraç ürünleri arasında bulunmaktadır. Galanthus elwesii ile Galanthus ikariae ve/veya Galanthus latifolius adlı türler, uzun yıllardan beri ve başta Hollanda olmak üzere bazı ülkelere, "süs bitkisi" adı altında ihraç edilmiştir.[3] Güncel durumda, Galanthus elwesii ile Galanthus woronowii türleri dışındaki kardelen soğanlarının doğadan toplanarak ihraç edilmesi yasaktır. Bahsi geçen ve Türkçe'de sırasıyla "Toros kardeleni" ve "Karadeniz kardeleni" olarak anılan iki türün soğanlarının ihracatı ise sınırlandırılmıştır.[4]
Konu başlıkları |
[değiştir] Türler
İnternet üzerinden ulaşılabilen taksonomi kaynaklarında, kardelenler için farklı tür listeleriyle karşılaşmak mümkündür[5][6] ve bunların bazıları oldukça sınırlı sayıda kardelen türünü içerir.[7][8] Aşağıda sunulmuş olan listeyse, Birleşik Devletler Tarım Bakanlığı (United States Department of Agriculture, USDA) Tarımsal Araştırma Servisi (Agricultural Research Service, ARS) bünyesindeki DNA Kaynakları Bilgi Ağı (Germplasm Resources Information Network, GRIN)'nın kardelen türleri listesidir.[9] Wikispecies de güncel durumda listelediği her bir kardelen türü için bu kaynağa atıfta bulunmaktadır.[10]
- Tür: Galanthus x allenii
- Tür: Galanthus alpinus
- Tür: Galanthus angustifolius
- Tür: Galanthus cilicicus
- Tür: Galanthus elwesii - Toros kardeleni
- Tür: Galanthus fosteri
- Tür: Galanthus gracilis
- Tür: Galanthus x grandiflorus
- Tür: Galanthus ikariae
- Tür: Galanthus koenenianus
- Tür: Galanthus krasnovii
- Tür: Galanthus lagodechianus
- Tür: Galanthus nivalis - bayağı kardelen
- Tür: Galanthus peshmenii
- Tür: Galanthus platyphyllus
- Tür: Galanthus plicatus
-
- Alt tür: Galanthus plicatus byzantinus
- Alt tür: Galanthus plicatus plicatus
- Tür: Galanthus reginae-olgae
-
- Alt tür: Galanthus reginae-olgae reginae-olgae
- Alt tür: Galanthus reginae-olgae vernalis
- Tür: Galanthus rizehensis
- Tür: Galanthus transcaucasicus
- Tür: Galanthus trojanus
- Tür: Galanthus woronowii - Karadeniz kardeleni
[değiştir] Resimler
Aşağıda sunulmuş olan resimler, Wikimedia Commons'ın Galanthus kategorisinden seçilmiştir.
 The Snowdrop. Robert John Thornton. The Temple of Flora (1797-1810). |
 Galanthus nivalis. Otto Wilhelm Thomé. Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz (1885). |
 Bayağı kardelen, Galanthus nivalis. |
 Bayağı kardelen, Galanthus nivalis. |
 Galanthus plicatus. |
 Bayağı kardelen, Galanthus nivalis (doğrudan tarama). |
 Toros kardeleni, Galanthus elwesii (doğrudan tarama). |
 Galanthus gracilis (doğrudan tarama). |
[değiştir] Kaynaklar
- ^ Snowdrop. İngilizce Wikipedia. Sürüm: 13 Şubat 2007.
- ^ a b Çelik, D. S.; Ünver, N.; Önür, M. A. (2002). Galanthus elwesii Hook. bitkisi üzerinde anatomik çalışmalar. 14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, 29-31 Mayıs 2002, Eskişehir. Bildiriler (editör: Başer, K. H. C. ve Kırımer, N.). Web’de yayın tarihi: Haziran 2004. ISBN 975-94077-2-8
- ^ Kaya, G. İ., Kıvçak, B., Gözler, B. (2002). Galanthus nivalis L. subsp. cilicicus (Baker) Gottlieb-Tannenhain bitkisinden hazırlanan herba ve bulbus galanthi drogları üzerinde DAB 10'A göre yapılan kalite kontrol çalışmaları. 14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, 29-31 Mayıs 2002, Eskişehir. Bildiriler (editör: Başer, K. H. C. ve Kırımer, N.. Web’de yayın tarihi: Haziran 2004. ISBN 975-94077-2-8
- ^ Tarım ve Köyişleri Bakanlığı (2006). Doğal çiçek soğanlarının 2007 yılı ihracat listesi hakkında tebliğ (No: 2006/48). Resmî Gazete (Tarih: 21 Ekim 2006, Cumartesi. Sayı: 26326).
- ^ Galanthus. NCBI Taxonomy. Erişim: 22 Şubat 2007.
- ^ Galanthus. TÜBİTAK - Türkiye Taksonomik Tür Veritabanı. Erişim: 22 Şubat 2007.
- ^ Galanthus. ITIS - Integrated Taxonomic Information System. (Erişim: 22 Şubat 2007)
- ^ Galanthus. Taxonomicon. (Erişim: 22 Şubat 2007)
- ^ GRIN Species Records of Galanthus. USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network - (GRIN). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. Erişim: 22 Şubat 2007.
- ^ Galanthus. Wikispecies. (Sürüm: 6 Kasım 2006)
[değiştir] Dış bağlantılar
- Galanthus elwesii (Anadolu kardeleni) - ağaçlar.net
- Kardelen - Doğal Hayatı Koruma Derneği
