Sokotra

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Sokotra takımadasının haritası

Sokotra (Arapça سقطرى ;) dört adadan ve Arap Yarımadası'nın 350 km kadar güneyinde Hint Okyanusu'ndaki adacıklardan oluşur. Yemen'deki 'Adan Valiliği'nin bir parçasıdır.

Konu başlıkları

1 Coğrafya ve iklim
2 Bitki örtüsü ve fauna
3 İnsanlar ve ekonomi
4 Tarih
5 Kaynaklar
6 Dış bağlantılar

[değiştir] Coğrafya ve iklim

Sokotra'nın uydu görüntüsü 12°29′20.97″N, 53°54′25.73″E

Sokotra Dünya'nın kıtasal kökenli bölgeleri içerisinde en izole durumdaki yerlerinden bir tanesidir (ör. volkanik kökenliler değil). Takımadalar büyük ihtimalle Afrika'dan fay kırılması ile Orta Pliyosen devrinde ayrılmıştır, aynı çatlak olayı kuzeybatısındaki Aden Körfezi'nin açılmasını sağlamıştır.

Takımada ana ada Sokotra (3625 km² veya 1400mi²) ve "Erkek Kardeşler" olarak bilinen üç küçük adadan; Abd Al Kuri, Samha, Darsa — ve diğer insan yaşamayan kaya çıkıntılarından oluşur.

Ana ada üç coğrafi araziye sahiptir: dar sahil düzlüğü, karstik mağaraların içine işlemiş bir kireçtaşı yaylası ve Haghier Dağları. Dağlar 1525 metre (5000 fit) yüksekliğindedir.

İklim genellikle tropikal çöl iklimidir; az, mevsimsel (kış) ve iç yüksek kısımlarda daha çok olmak üzere yağmur yağışı olur. Muson sezonu sert rüzgarlar ve yüksek denizleri getirir.

[değiştir] Bitki örtüsü ve fauna

Dracaena cinsi ağaçlar

Sokotra takımadasının uzun coğrafi izolasyonu, şiddetli sıcağı ve kuraklığı birleşerek benzersiz ve harikulade endemik bitki örtüsünü yaratmıştır. Araştırmalar Sokotra'da bulunan 800 veya daha fazla bitki türünün üçte birinden daha fazlasının Sokotra dışında bulunmadığını göstermiştir. Takımada biyoçeşitlilik ve muhtemel ekoturizm merkezi olması açısından evsensel öneme sahiptir.

Sokotra'nın en göze çarpan bitkilerinden bir tanesi, garip görünüşlü ve şemsiye şekilli bir ağaç olan ejderin kanı ağacıdır (Dracaena cinnabari). Kırmızı özsuyu eskilerin ejderin kanı olarak adlandırdığı, ilaç ve boya olarak kullandıkları bir maddedir. Diğer sıradışı bitki ise Dorstenia gigas bitkisidir.

Ada grubu ayrıca zengin bir kuş faunasına sahiptir, bunların içinde birkaç endemik kuş türü bulunmaktadır, Sokotra Sığırcığı Onychognathus frater, Sokotra Güneşkuşu Chalcomitra balfouri, Sokotra Serçesi Passer insularis ve Sokotra Altın-kanatlı İspinozu Rhynchostruthus socotranus.

Birçok izole ada sisteminde olduğu gibi, yarasalar Sokotra'nın tek yerli memelileridir. Tersine, Sokotra çevresinde deniz biyoçeşitliliği zengindir, çok yaygın biyoçeşitliliğe sahip bölgelerden türemiş türlerin karışımından oluşur: batı Hint Okyanusu, Kızıl Deniz, Arabistan, Doğu Afrika ve geniş Hint-Pasifik.

[değiştir] İnsanlar ve ekonomi

Sokotra'daki insanların neredeyse hepsi ana adada yaşamaktadır. En önemli şehir Hadiboh'dur (2004 tahmini nüfusu 43.000). Abd Al Kuri'nin ve Samha'nın birkaç yüz kişiden oluşan nüfusu vardır, Darsa'da ise insan yaşamamaktadır.

Geleneksel olarak, takımada Muson rüzgarları nedeniyle Haziran ile Eylül ayları arasından ulaşılmazdır. Temmuz 1999'da yeni bir hava alanı açılmıştır. Çoğu Sokotralı hâlâ elektriksiz, akan su olmadan veya asfaltsız yollar ile yaşamaktadır.

Sokotra'da sadece Semitik Sokotri dili konuşulur, dil Mehri dili gibi Arap anakarasında konuşulan diğer Modern Güney Arabistan dilleri ile ilişkilidir.

Adanın başlıca ürünleri, hurma, hint hayvansal yağı, tütün ve balıktır. Ayrıca, sığır ve keçi yetiştirilmektedir.

1990'ların sonunda Birleşmiş Milletler Geliştirme Programı Sokotra adasını yakından incelemek için başlatılmıştır.

[değiştir] Tarih

Sokotra M.S. 1. yüzyıl Yunan gemici yardımcısı Eritre Denizi'nin Periplus'una ait notlarda Dioskouridou ("Dioscurides'in") olarak geçmektedir. Periplus ait notların çevirisinde, G.W.B. Huntingford Sokotra isminin kökeninin Yunanca olmadığını fakat Sanskritçe dvipa sukhadhara ("mutluluk adası") kelimesinden türediğine dikkat çekmektedir.

Yerel bir geleneğe göre, adanın yerlileri Thomas tarafından M.S. 52'de Hristiyanlığa çevrilmişlerdir. 10. yüzyıl Arap coğrafyacısı Abu Mohammed Al-Hassan Al-Hamdani kendi zamanında ada sakinlerinin çoğunun Hristiyan olduğunu belirtmiştir. 1507'de Portekiz adadaki Hristiyanları Arap İslami yönetimden kurtararak özgürleştirme nedenini göstererek işgalci kuvveti başkent Suk'a yerleştirmiştir. Ancak bekledikleri kadar hoş karşılanmamışlardır ve dört yıl sonra adayı terk etmişlerdir.

Adalar 1511'de Mahra sultanlarının kontrolüne geçmiştir. 1700'lerin sonunda Sokotra kısa bir süre için Avusturya İmparatorluğu'nun bir parçası olmuştur. Daha sorna 1886'de Kiş ve Sokotra Mahra Eyaleti'nin geri kalanıyla beraber Britanya hamiliğine girmiştir. Britanyalılar için önemli stratejik bir yerdi. P&O gemisi 1897'de 'Aden' Sokotra yakınındaki bir kayalığa çarptıktan sonra batmıştır ve 78 kişi ölmüştür.

1967'de Mahra sultanlığı kaldırılmıştır. Bağımsızlığının ardından, Sokotra Güney Yemen Halk Cumhuriyeti'nin (daha sonra Yemen Halk Demokratik Cumhuriyeti olmuştur) bir parçası olmuştur. Bugün şu an Yemen olarak bilinen yerin içindedir.

[değiştir] Kaynaklar

İngilizce Wikipedia'daki 9 Ağustos 2006 tarihli Socotra maddesi
- Casson, Lionel. 1989. The Periplus Maris Erythraei. Princeton University Press. ISBN 0-691-04060-5 .
- Doe, D. Brian. 1970. Socotra: An Archaeological Reconnaissance in 1967. Henry Field ve Edith M. Laird tarafından redakte edilmiştir. Field Research Projects, Miami.
- Schoff, Wilfred H. 1912. The Periplus of the Erythraean Sea. Longmans, Green, and Co., New York, Second Edition. Reprint: New Delhi, Oriental Books Reprint Corporation. 1974. (Yeni bir ciltli kitap basımı Coronet Books Inc tarafından yayımlanmıştır. Ayrıca South Asia Books tarafından da yayımlanmıştır, 1995, ISBN 8-121506-99-9)