Hoằng Lộc
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Hoằng Lộc là một xã thuộc huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa, Việt Nam.
Mục lục |
[sửa] Giới thiệu chung
Hoằng Lộc, trước Cách mạng tháng Tám năm 1945 là Hoằng Bột, gồm hai làng Hoằng Nghĩa và Bột Hưng, có tiếng là một vùng quê hiếu học xứ Thanh (tỉnh Thanh Hóa).
Hoằng Lộc nằm trong địa bàn Hoằng Hóa, một huyện có nền văn hiến lâu đời. Có câu phương ngôn rằng: "Cơm Nông Cống, cá Quảng Xương, văn chương Hoằng Hóa". Trong huyện, Hoằng Lộc là đất văn học lâu đời. Có thể vì lẽ đó mà từ thế kỷ 19, giới nho sĩ Hoằng Hóa đã lập văn từ thờ Khổng Mạnh và những bậc văn nhân của huyện ngay trên đất Hoằng Lộc.
Theo Thần phả, vua Lý Thái Tông, trên đường đi dẹp giặc Chiêm Thành, đã đóng quân ở đây và mệnh danh vùng đất này là nơi "địa linh nhân kiệt". Văn bia ở Văn từ huyện Hoằng Hóa đã khắc họa địa thế và vị trí đặc sắc của Hoằng Lộc: "Hình thế thì có núi Phong Châu làm án, có dòng sông Mã uốn quanh, non sông đúc kết khí thiêng, sinh trưởng nhân tài anh tuấn... kẻ sĩ nhiều người đỗ đạt, danh tiếng lẫy lừng, đứng hàng đầu Châu Ái mà sánh chung cả nước".
Hoằng Lộc còn là quê hương của Nguyễn Quỳnh, con người tài ba được xã hội đương thời xếp vào "Tràng An tứ hổ": "Nhất Quỳnh, nhì Nam, tam Hoàn, tứ Tuấn".
[sửa] Truyền thống khoa bảng
[sửa] Những người đỗ đại khoa
Hoằng Lộc là xã có truyền thống về học hành, khoa cử, là nơi sản sinh ra nhiều nhà khoa bảng có nhiều đóng góp vào sự nghiệp phát triển văn hóa, xây dựng và bảo vệ đất nước.
Hoằng Lộc có lịch sử khoa cử 438 năm, lịch sử ghi nhận kể từ năm có vị khai khoa là ông Nguyễn Nhân Lễ, đỗ tiến sĩ khoa Tân Sửu, Hồng Đức thứ 12 (1481) đến khoa thi nho học cuối cùng triều Khải Định (1919).
Trong hơn bốn thế kỷ, Hoằng Lộc có mười hai người được đề danh trên bảng vàng đại khoa, trong đó có bảy vị được khắc tên tại bia đá đặt tại Văn Miếu Quốc Tử Giám; có hai người đỗ tam khôi là ông Bảng nhãn Bùi Khắc Nhất và ông Thám hoa Nguyễn Sư Lộ; hai người đỗ Đình nguyên Hoàng giáp là ông Nguyễn Thứ và ông Nguyễn Lại (hai kỳ thi này không lấy tam khôi); một người đỗ Hội nguyên là ông Nguyễn Nhân Thiệm và hai người đỗ Hoàng giáp là ông Nguyễn Cẩn và ông Nguyễn Bá Nhạ.
Danh sách mười hai người đỗ đại khoa:
- Nguyễn Nhân Lễ: Đệ tam giáp đồng Tiến sĩ xuất thân, khoa Tân Sửu Hồng Đức 12 (1481), lúc 21 tuổi.
- Nguyễn Thanh: Đệ tam giáp đồng Tiến sĩ xuất thân, khoa Tân Sửu Quảng Hòa 1 (1541), lúc 36 tuổi.
- Nguyễn Sư Lộ: Đệ nhất giáp chế khoa xuất thân đệ tam danh (Thám Hoa), khoa Chế khoa năm Giáp Dần, Thuận Bình thứ 6 (1554).
- Bùi Khắc Nhất: Đệ nhị giáp Chế khoa xuất thân đệ nhị danh (Bảng Nhãn), khoa Chế khoa Ất Sửu năm Chính trị thứ 8 (1565), lúc 33 tuổi.
- Nguyễn Cẩn: Đệ nhị giáp Tiến sĩ xuất thân thứ 3 (Hoàng Giáp), khoa Cảnh thìn Diên Thành thứ 3 (1580) lúc 44 tuổi.
- Nguyễn Nhân Thiệm: Hội nguyên khoa Quý Mùi Quang Hưng thứ 6 (1583) triều Lê Thế Tôn, lúc 49 tuổi.
- Nguyễn Thứ: Đình nguyên Hoàng giáp, khoa Mậu Tuất Quang Hưng thứ 21 (1598) triều Lê Thế Tôn, lúc 27 tuổi.
- Nguyễn Lại: Đình nguyên Hoàng giáp, khoa Kỷ Mùi Hoằng Định thứ 20 (1619), triều Lê Kính Tông, lúc 39 tuổi.
- Nguyễn Ngọc Huyền: Đệ tam giáp đồng Tiến sĩ xuất thân, khoa Tân Sửu Bảo Thái thứ 2 (1721) triều Lê Dụ Tôn, lúc 37 tuổi.
- Lê Huy Du: Đệ tam giáp đồng Tiến sĩ xuất thân, khoa Đinh Mùi Chiêu Thống nguyên niên (1787) triều Lê Mẫn Đế, lúc 31 tuổi.
- Nguyễn Tôn Thố: Đệ tam giáp đồng Tiến sĩ xuất thân thứ 5, khoa Ất Mùi Minh Mệnh thứ 16 (1835), lúc 43 tuổi.
- Nguyễn Bá Nhạ: Đệ nhị giáp Tiến sĩ xuất thân thứ nhất (Hoàng Giáp) và là người đỗ thứ 2 khoa thi Quý Mão Thiệu Trị 3 (1843) lúc 22 tuổi.
[sửa] Bảng Môn Đình
[sửa] Nguyễn Quỳnh
Xem mục Nguyễn Quỳnh
[sửa] Trường Tố Như
[sửa] Hoằng Lộc ngày nay
[sửa] Hội làng Bột Thượng
Thời gian: 06-10-2005 Lịch âm
Địa điểm: Làng Bột Thượng, xã Hoằng Lộc, huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa.
Đối tượng tôn vinh: Thành hoàng làng là tướng Nguyễn Tuyên - người có công lớn giúp triều Lý.
Đặc điểm: Lễ mừng công thành hoàng làng tổ chức 3 ngày, lễ tế lợn, xôi, rượu.
[sửa] Chợ Quăng
Ở địa phương có bài đồng dao rằng:
- Ai về Hoằng Nghĩa mà coi
- Chợ Quăng một tháng bốn hai phiên đều
- Trai mỹ miều gắng công đèn sách
- Gái thanh tân chăm mạch cửi canh
- Trai thời chiếm bảng đề danh
- Gái thời dệt vải vừa lanh vừa tài.
Chợ Quăng mỗi tháng họp 42 phiên, gồm 30 phiên chiều và 12 phiên chợ đại. Theo truyền thuyết, có một vị tướng tài đánh đâu thắng đó. Trận cuối cùng, bị thua, bị đối phương chặt rơi mất đầu, viên tướng tự nhặt lấy đầu lắp vào cổ và tiếp tục ra roi phi ngựa. Gặp ba cụ già, ngài đưa ra cùng một câu hỏi "Người bị chém đứt đầu có sống nổi không?" và đều nhận được câu trả lời là "không", nên ngài đã quăng đầu mình, ngã vật ra chết. Từ đó nơi đây mọc lên một cái chợ gọi là chợ Quăng.
[sửa] Hình ảnh
 Giấy và bút |
 Một góc trời Hoằng Lộc |
 Hoa súng |
 Nhà thờ Nguyễn Quỳnh |
 Ruộng đồng |
 Ruộng bái |
[sửa] Phụ lục
[sửa] Tài liệu tham khảo
- Trần Văn Thịnh và các tác giả khác (1995). Danh sĩ Thanh Hóa và việc học thời xưa. Nhà xuất bản Thanh Hóa.
- Bùi Khắc Việt, Nguyễn Đức Nhuệ (1996). Hoằng Lộc, đất hiếu học. Nhà xuất bản Thanh Hóa.
