Αστεροσκοπείο του Πούλκοβο (Pulkovo)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Το Αστεροσκοπείο του Πούλκοβο (αγγλικά Pulkovo Space Observatory, ρώσικα:Пулковская астрономическая обсерватория ) της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών βρίσκεται 19 χιλιόμετρα νότια της Αγίας Πετρούπολης στο λόφο του Πούλκοβο, 75 μέτρα πάνω από το ύψος της θάλασσας, μόλις 8,5 χιλιόμετρα από το θερινό ανάκτορο της τσαρικής οικογένειας στο Τσάρσκογιε Σέλο (ρώσ. Царское Село). Πρόκειται για το μοναδικό μεγάλο αστεροσκοπείο που βρίσκεται κοντά στις 60 μοίρες βόρειου πλάτους, κοντά δηλαδή στην πολική ζώνη. Αυτή η θέση επιτρέπει παρατηρήσεις που παρόμοιες δεν μπορούν να προσφέρουν άλλα βόρειοευρωπαϊκά αστεροσκοπεία όπως αυτά στο Γκρήνουιτς (Greenwich) ή στην Ουπσάλα (Uppsala). Επιπλέον ορισμένα ουράνια σώματα μπορούν να παρατηρηθούν ικανοποιητικά μόνο απο το Πούλκοβο και όχι από τις Άλπεις ή τα Κανάρια Νησιά.

[Επεξεργασία] Ιστορία

Το αστεροσκοπείο τέθηκε σε λειτουργία στις 19 Αυγούστου 1839 από τον γερμανό αστρονόμο Φρίντριχ Γκέοργκ Βίλελμ Στρούβε (Friedrich Georg Wilhelm Struve), ο οποίος έγινε και ο πρώτος διευθυντής του αστεροσκοπείου ώσπου να διαδεχτεί από τον γυιό του Ότο το 1861. Αρχιτέκτονας του κτιρίου ήταν ο Αλεξάντερ Μπριούλοφ (αγγλ. Alexander Bryullov).

Το αστεροσκοπείο ήταν εξοπλισμένο με την τελευταία τεχνολογία της εποχής, μεταξύ άλλων και διοπτρικό τηλεσκόπιο με τον τότε μεγαλύτερο φακό του κόσμου διαμέτρου 38 εκατοστών. Κύρια απασχόληση του αστεροσκοπείου ήταν η εξακρίβωση τών συντεταγμένων τών αστέρων και των αστρονομικών σταθερών. Επιπλέον αντικείμενο ήταν και η γεωγραφική έρευνα τών ρωσικών χωρικών και της παραπέρα εξέλιξης του προσανατολισμού (αγγλ. navigation). Στον εορτασμό τών πενήντα χρόνων από την ίδρυση, τέθηκε σε λειτουργία ενα αστροφυσικό εργαστήριο και το παγκόσμια μεγαλύτερο διοπτρικό τηλεσκόπιο με διάμετρο φακού 76 εκατοστών.

Η ιδέα για την κατασκευή ενός νέου και μοντέρνου κεντρικού αστεροσκοπείου στην Ρωσία είχε ωριμάσει μέχρι το 1827 μεταξύ των μελών της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών σε τέτοιο βαθμό, ώστε τίποτα δεν θα εμπόδιζε την πραγματοποίηση του. Το μέχρι τότε υπάρχων αστεροσκοπείο στεγάζονταν εκείνη την εποχή στην αίθουσα τεχνών στο κέντρο της Αγίας Πετρούπολης. Οι διερχόμενες άμαξες έξω από το κτίριο, που ολοένα και πλήθαιναν, επηρέαζαν με τα τραντάγματα που προκαλούσαν την λειτουργία και επιστημονικές εργασίες αχρηστεύονταν ολοένα. Με την δωρέα του τσάρου προς την Ακαδημία μιας περιοχής έκτασης 0,22 τετραγωνικών χιλιομέτρων βρέθηκε το οικόπεδο για την ανέργεση τού καινούριου αστεροσκοπείου. Με τσαρική εντολή ζώνη ενός χιλιομέτρου γύρω από το αστεροσκοπείο έγινε προστατευόμενη και κάθε μεγαλύτερη κατασκευή έπρεπε να τύχει της έγκρισης της διοίκησης του παρατηρητηρίου. Τα εγκαίνια έγιναν στις 21 Ιουλίου 1835 και ήδη πρωτύτερα δόθηκαν εντολές για την κατασκευή των απαραίτητων μηχανημάτων σε εργαστήρια στο Λονδίνο, Βερολίνο, Αμβούργο, Μόναχο και Αγία Πετρούπολη σύμφωνα με τις ακριβείς οδηγίες του Στρούβε.

Το αστεροσκοπείο πέρασε δύσκολες στιγμές κατά τις μέρες της Οκτωβριανής Επανάστασης του 1917, τον Οκτώβριο 1919 και κατά την πολιορκία της Αγίας Πετρούπολης από τα γερμανικά στρατεύματα μεταξύ Σεπτεμβρίου 1941 και Ιανουαρίου 1944. Μεταξύ 1917 και 1919 το αστεροσκοπείο έγινε πεδίο μαχών τών οπαδών και αντιπάλων της Οκτωβριανής Επανάστασης με σφοδρώτατες συγκούσεις που κατέστρεψαν μεγάλο μέρος τών εγκαταστάσεων. Μετά τις αναταραχές στα πρώτα χρόνια της επανάστασης το αστεροσκοπείο του Πούλκοβο μπόρεσε να κατακτήσει πάλι την φήμη ενός από τα καλύτερα αστεροσκοπεία του κόσμου, φήμη που είχε και στα μέσα του 19ου αιώνα. Την δεκαετία του ΄30 υπέφερε από τις εκκαθαρίσεις του Στάλιν. Πολλοί επιστήμονες, μεταξύ τών οποίων και ο διευθυντής Μπόρις Γερασίμοβιτς, συνελήφτηκαν και εκτελέστηκαν με διάφορες ασήμαντες κατηγορίες. Στα χρόνια της πολιορκίας από τους γερμανούς στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμοτο αστεροσκοπείο επλήγη απο τους συνεχείς βομβαρδισμούς του πυροβολικού και της αεροπορίας κατά τους οποίους καταστράφηκε ολοσχερώς μαζί με την γύρο περιοχή και το πάρκο. Ευτυχώς για το αστεροσκοπείο, τα βασικότερα μηχανήματα μπόρεσαν να μεταφερθούν σε σίγουρη τοποθεσία στο κέντρο της Αγίας Πετρούπολης πριν ξεκινήσουν οι μεγάλοι βομβαρδισμοί και έτσι γλύτωσαν την καταστροφή. Επίσης χάρη ιδίως στην παρέμβαση της βιβλιοθηκαρίου τού αστεροσκοπείου μπόρεσε να σωθεί ανάλογα και το μεγαλύτερο μέρος των έργων της βιβλιοθήκης που περιείχε πολλά σπάνια χειρόγραφα και βιβλία από τον 15ο ως και 19ο αιώνα, καθώς και θεμελιώδη έργα στον τομέα της αστρονομίας και γεωδεσίας. Ειρωνία της τύχης, καταστράφηκαν ολοσχερώς από εμπρησμό στις 5 Φεβρουαρίου 1997 γύρω στα 1.500 από τα 3.852 έργα. Τα υπόλοιπα έργα έχουν υποστεί επίσης βλάβες είτε από τις φλόγες, είτε από τα νερά της πυροσβεστικής.

Τον Μάρτιο του 1945, πριν δηλαδή λήξη ακόμα ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, διατάχτηκε από τον Στάλιν η εκ νέου ολοκληρωμένη ανέγερση του αστεροσκοπείου σύμφωνα με τα παλιά αρχικά σχέδια και με μια προστατευτική ζώνη ακτίνας 3 χιλιομέτρων. Μετά απο επίπονες προσπάθειες σε δύσκολους καιρούς έγιναν τον Μάιο του 1954 τα εγκαίνια του ανακατασκευασμένου φημισμένου αστεροσκοπείου.

Στις 2 Απριλίου 1997 ο Μπόρις Γιέλτσιν με διάταγμά του έθεσε μεταξύ άλλων και το αστεροσκοπείο στη λίστα με τα ειδικής αξίας αντικείμενα πολιτιστικής κληρονομιάς της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

Κάθε χρόνο οι αστρονόμοι του Πούλκοβο δημοσιεύουν πέντε με εφτά έργα με ανακαλύψεις ή σχεδόν ανακαλύψεις. Έτσι για παράδειγμα ανακαλυφτηκε πρόσφατα η έκρηξη μιας σουπερνόβας σε ένα μακρινό γαλαξία, πράγμα που καταγράφεται μια φορά στα 30 χρόνια!

Πέρα από παράρτημα του αστροφυσικού εργαστηρίου της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών το Πούλκοβο είναι και σεισμικός σταθμός, ο μόνος του είδους του στα βορειοδυτικά της Ρωσίας

[Επεξεργασία] Τελευταία νέα

(Δεκέμβριος 2005) Παρόλη την ιστορία και τα πρόσφατα επιτεύγματα, το αστεροσκοπείο που κατάφερε να επιβιώσει πάνω απο 160 χρόνια σε δύσκολες στιγμές της ιστορίας, τώρα κινδυνεύει από έναν αυτοκινητόδρομο! Ειδικότερα ο αυτοκινητόδρομος M-20 που συνδέει την Αγία Πετρούπολη με το Κίεβο και που διαπερνά τον λόφο του Πούλκοβο πρόκειται να διαπλατυνθεί και να γίνει έξη γραμμών. Λόγω τής αυξημένης μόλυνσης και της αντανάκλασης από τα φώτα τών οχημάτων. Ήδη η κατάσταση είναι αρκετά ανησυχητική, καθώς το αστεροσκοπείο βρίσκεται μεταξύ μιας χωματερής και του αεροδρομίου. Οι αναθυμιάσεις και οι σκόνες της χωματερής σε συνδυασμό με τους κραδασμούς από τα αεροπλάνα δυσχεραίνουν το έργο του αστεροσκοπείου. Επιπλέον και οι αντανακλάσεις την νύχτα από τα φώτα της πόλης ήδη οδήγησαν σε μειωμένη ορατότητα, ετσι ώστε μια ολόκληρη ομάδα αντικειμένων στο διάστημα χαμηλού φωτισμού να μη μπορούν πλέον να εντοπιστούν. Με την διαπλάτυνση του αυτοκινητόδρομου η λειτουργία του παρατηρητηρίου πιθανότατα θα πρέπει να ανασταλεί.

Επίσης κίνδυνος ελοχεύει και από το αεροδρόμιο: Πρόκειται να συνδε8εί με το Παλάτι του Κωνσταντίνοφ (αγγλ. Konstantinovsky Palace) με ένα δρόμο ταχείας κυκλοφορίας παράλληλο προς τον αυτοκινητόδρομο για το Κίεβο.

[Επεξεργασία] Εξωτερικές συνδέσεις

• Επίσημη σελίδα (αγγλικά και ρωσικά)