فتح‌الله خان اکبر
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
فتح الله خان اکبر ملقب به سپهدار اعظم و معروف به سپهدار رشتی وکیل، وزیر و رئیس الوزرای دوره قاجار .
[ویرایش] زندگی
فتح الله خان اکبر فرزند حاج میرزا محمدعلی امشه‌ای معروف به حاجی خان در سال ۱۲۷۳ ه.ق (۱۲۳۴ ه.ش) دیده به جهان گشود و پس از اتمام تحصیلات در حد سطح، همچون پسرعمویش صادق خان اکبر محتشم الملک (سردار معتمد بعدی) وارد تشکیلات عریض و طویل عموی متمول و متنفذ خود اکبر خان بیگلربیگی (مالک و حاکم مشهور دوره ناصری و اجاره دار گمرکات شمال ایران) گردید. او و صادق خان خیلی زود مورد توجه اکبر خان قرار گرفتند و به نامزدی دو دختر او درآمدند. لیکن هنوز این نامزدی به ازدواج نیانجامیده بود که اکبر خان در سال ۱۳۰۷ ه.ق بدرود حیات گفت و فتح الله خان با هدف حفظ دارایی بیگلربیگی در خانواده، ترجیح داد بجای دخترعمو با بیوه جوان عموی خود ازدواج کند. از قضا دختری که نامزد فتح الله خان بود، اندکی بعد درگذشت و تمامی ثروت اکبر خان به تنها دختر و بیوهٔ او و در واقع به فتح الله خان و صادق خان رسید.
فتح الله خان در همان سال ۱۳۰۷ ه.ق با درجه امیر تومانی و عنوان بیگلربیگی اجاره دار گمرکات شمال ایران شد و بر جای عموی خود نشست و به تدریج ملقب به سالار افخم، سالار اعظم و سردار منصور شد. فتح الله خان سردار منصور مقارن با انقلاب مشروطیت برای اداره تلگرافخانه راهی پایتخت و در آنجا با آزادیخواهان و مشروطه طلبان آشنا شد و به آنان پیوست.
او در سال ۱۳۲۶ ه.ق دو هفته پیش از به توپ بسته شدن مجلس شورای ملی، به فرمان محمدعلی شاه قاجار به کلات و خراسان تبعید شد. ولی چندی بعد که عمو زادگانش میرزا کریم خان رشتی، عبدالحسین خان معزالسلطان (سردار محیی)، عمیدالسلطان و... با همکاری دیگر مشروطه خواهان انقلاب محرم ۱۳۲۷ ه.ق رشت را به راه انداختند و پس از آن قزوین و تهران را فتح کردند، او نیز همه کاره شد و به عضویت کمیسیون ۲۸ نفره سران مشروطه درآمد و به وزارت پست و تلگراف منصوب شد. نامبرده پس از آن در کابینه‌های اول، دوم و سوم محمدولی خان تنکابنی سپهدار اعظم در سمت خود ابقاء شد و در کابینه چهارم او به سمت وزارت عدلیه منصوب گردید (۱۳۲۷ و ۱۳۲۸ ه.ق) .
سردار منصور در سال ۱۳۳۳ ه.ق به ترتیب در کابینه‌های عین الدوله و فرمانفرما وزیر عدلیه و وزیر پست و تلگراف شد و همچنین در این سال از طرف اهالی طوالش و کرگانرود به نمایندگی دوره سوم مجلس شورای ملی برگزیده شد که به جهت تصدی پست دولتی از پذیرفتن آن خودداری کرد. در سال ۱۳۳۴ ه.ق که محمدولی خان تنکابنی با لقب سپهسالار اعظم مجدداً رئیس الوزراء شد، فتح الله خان هم با لقب سپهدار اعظم مجدداً وزیر پست و تلگراف شد. به همین خاطر در تاریخ، محمدولی خان به سپهدار تنکابنی و فتح الله خان به سپهدار رشتی نامبردارند.
او از سال ۱۳۳۶ ه.ق (۱۲۹۵ ه.ش) در سه کابینه وثوق الدوله وزیر داخله و وزیر جنگ شد. تا اینکه در آبان ۱۲۹۹ ه.ش ( ۱۳۳۹ ه.ق) فرمان ریاست الوزرایی به نام او صادر شد. لیکن کابینه او پس از سه ماه با وقوع کودتای رضا خان میرپنج ( سردار سپه و رضا شاه بعدی) سقوط کرد. سپهدار رشتی در سال های ۱۳۰۰ تا ۱۳۰۴ ه.ش نمایندگی رشت را در ادوار چهارم و پنجم مجلس شورای ملی بر عهده داشت، ولی پس از انقراض قاجاریه و روی کار آمدن سلسله پهلوی از فعالیت سیاسی کناره گرفت. او عاقبت در سال ۱۳۱۷ ه.ش در تهران چشم از جهان فروبست و در گورستان ابن بابویه در آرامگاه خانوادگی به خاک سپرده شد.
[ویرایش] منبع
1- با اختصار به نقل از " نمایندگان گیلان در مجالس قانونگذاری "، با همکاری هومن یوسفدهی، مجله گیله وا، شماره ۶۷، صفحه ۳۰ و ۳۱ .
