قاراباغ
Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا
قاراباغ آزربايجانين ان قديم تاريخي ويلايتلريندن بيريدير. آذربايجانين آيريلماز ترکيب حيصه سي اولان قاراباغين آدي آذربايجان ديلينده کي " قارا " و " باغ " سؤزلريندن عمله گلميشدير. " قارا " و " باغ " سؤز بيرلشمه سي آذربايجان خالقي نين اؤزو قدر قديم تاريخه ماليکدير. دونيانين هر يئرينده بو سؤز بيرلشمه سي نين آذربايجانين کونکرئت اراضيسينه آيد ائديلمه سي ده دانيلماز حقيقتدير. آذربايجان خالقي نين اؤز دوغما تورپاغي نين بير پارچاسينا وئرديگي " قاراباغ " سؤزو ايلک منبعلرده هله 1300 ايل بوندان اول (7-جی عصردن!) ايشلنميشدير. قاراباغ اوّللر بير تاريخي-جوغرافي آنلاييش کيمي کونکرئت مکاني بيلديرميش، سونرا ايسه آذربايجانين گئنيش جوغرافي اراضيسينه آيد ائديلميشدير. يئري گلميشکن، بو حال آذربايجان اوچون خاراکتئريکدير: ناخچيوان شهري - ناخچيوان بؤلگه سي، شه کي شهري - شکي بؤلگه سي، گنجه شهري - گنجه بؤلگه سي، لنکران شهري -لنکران بؤلگه سي.
" قاراباغ" ين آذربايجانين کونکرئت بير ويلايتي نين، بير بؤلگه سي نين آدي کيمي فورمالاشماسي تاريخي اونون ائتيمولوگيياسي نين داها علمي شکيلده ايضاحينا ايمکان وئرير. چونکي آذربايجان ديلينده (همچي نين باشقا تورک ديللريند) " قارا " نين رنگدن باشقا " سيخ " ، " قالين " ، " بؤيوک " ، " توند " و باشقا معنالاري دا واردير. بو باخيمدان، " قاراباغ " تئرميني " قارا باغ " ، يني " بؤيوک باغ " ، " سيخ باغ " ، " قالين باغ " ، " صفالي باغ " و س. معناسي کسب ائدير. بئله ليکله، قاراباغين اؤزو کيمي " قاراباغ " سؤزو ده آذربايجان خالقينا مخصوصدور.
[redaktə / تحریر] سرحدلري و اراضيسي
قاراباغدان بحث ائدرکن قارشييا اوّلجه دن بئله بير سوال چيخير: قاراباغ هارادير، آربايجانين هانسي اراضيلريني احاته ائدير؟ بو سوالين جاوابي بو گون داها آکتوالدير و ارمني سئپاراتچيلاري طرفيندن تؤره ديلميش " داغليق قاراباغ پروبلئمي " نين درک ائديلمه سي اوچون موهوم اهميته ماليکدير. قويولموش سوالا جاواب اوچون ايلک منبعيه موراجيعت ائدک. واختي ايله بو اراضيني اهاته ائدن آذربايجان دؤولتي نين - قاراباغ خانليغينين وزيري اولموش ميرزه جامال جاوانشير اؤزونون " قاراباغ تاريخي " (1847) اثرينده بو مثله دن بحث ائدرکن يازيردي: " قديم تاريخ کيتابلاري نين يازديغينا گؤره قاراباغ ويلايتي نين سرحدلري بئله دير: جنوب طرفدن خودافرين کؤرپوسوندن سينيق کؤرپويه قدر - اراز چاييدير. ايندي (سينيق کؤرپو) قازاخ، شمسددين و دميرچي-حسنلي جاماعاتي آراسيندادير و روسييا دؤولتي مأمورلاري اونو روس ايصطيلاحيله کراسني موست، يعني قيرميزي کؤرپو آدلانديريرلار. شرق طرفدن کور چاييدير کي، جاواد کندينده آراز چايينا قوووشاراق گئديب خزر دنيزينه تؤکولور. شيمال طرفدن قاراباغين يئليزاوئتپوللا (گنجه قوبئرنيياسي نظرده توتولور) سرحدي کور چايينا قدر - گوران چاييدير و کور چايي چوخ يئردن (کئچيب) آراز چايينا چاتير. قرب طرفدن کوشبک، سالوارتي و ريکلي آدلانان اوجا قاراباغ داغلاريدير "
روسييا ايشغالي و موستملکه چيليگي نين ايلک دؤورونده قاراباغين اراضيسي و سرحدلري نين بئله دقيق تصوير ائديلمه سي اونونلا ايضاح اولونور کي، 1) بو فاکتي بيلاواسيته قاراباغين ايداره سيله مشغول اولان دؤولت آدامي يازير، باشقا سؤزله، همين فاکت رسمي سندلره عصاسلانان رسمي سؤزدور، روسييانين خيدمتينده اولان دؤولت آدامي نين رسمي سؤزودور؛ 2) ديگر طرفدن بو فاکت يالنيز رئالليغا، تجروبه يه اساسلانماقلا قالماييب ايلک منبعلرله ده ثوبوت اولونور. ميرزه جامالين مؤوقئيي نين دوغرولوغونو گؤسترمک اوچون قديم تاريخ کيتابلارينا ايستيناد ائتمه سي تسادوفي دئييل. گؤروندويو کيمي، سياسي-جوغرافي مکان اولاراق، تاريخده هميشه " داغليق قاراباغ " دئييل، بوتؤو حالدا، يني قاراباغين بوتون اراضيسيني - داغلاريني، دوزنلريني احاته ائدن عومومي بير " قاراباغ " آنلاييشي اولموشدور. باشقا سؤزله، " داغليق قاراباغ " آنلاييشي چوخ سونرالارين " محصولودور " ، سئپاراتچيليق نيتي ايله قاراباغين بير حيصه سينه وئريلميش آددير. عاديجه منطيق ده بونو ثوبوت ائدير: اگر داغليق قاراباغ وارسا، دئمه لي دوزن و يا آران قاراباغ دا وار! رئالليق دا بئله دير: بو گون آذربايجاندا هم داغليق قاراباغ وار، هم ده آران قاراباغ (يني دوزن قاراباغ)! اؤزو ده هم دوزن (اران)، هم ده داغليق قاراباغ هميشه، بوتون تاريخي دؤورلرده بير خالقين - آذربايجان خالقي نين وطني اولموشدور، ديلينده " قارا " و " باغ " سؤزلري اولان خالقين! آذربايجان خالقي نين يوزلرله ان قديم، ان نادير فولکلور نومونه لري، موسيقي اينجيلري محض قاراباغدا يارانميشدير، قاراباغلا باغليدير.
[redaktə / تحریر] خاریجی کئچیدلر
en:Karabagh