اپرتی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
اِپَرتی یکی از شاهان ایلام باستان در جنوب غربی ایران بود.
با رو به ضعف نهادن دودمان سیماش، خاندان پر قدرت تازه‌ای در صحنه تاریخ ایلام ظاهر می‌شود. مؤسس و بنیانگذار این دودمان را اپرتی نامیده‌اند. چنان که پیش از این گفته شد درباره اصل و تبار و خاستگاه اپرتی هیچ سند و مدرکی در اختیار نیست. سکوت منابع را برخی از پژوهشگران چنین تفسیر می‌کنند که اپرتی می‌باید یک غاصب تاج و تخت بوده باشد که قدرت خود را نه از طریق وراثت بلکه با زور و جنگ به دست آورده باشد. وی به احتمال زیاد یکی از فرماندهان موفق واپسین پادشاه سیماش بود (ام. کمبرت، ادبیات ایلام، تاریخ عمومی ادبیات، ص 51). مدارک موجود چیز زیادی درباره این پادشاه نمی‌گویند؛ اما معلوم شده که عنوان اپرتی (شاه انشان و شوش) بوده است (اسناد و مناقشات، ص 1). از این عنوان چنین معلوم می‌گردد که قلمرو حکومت اپرتی تمامی سرزمین‌های ایلامی، یعنی مناطق کوهستانی، انشان و جلگه شوش را شامل می‌شده است.
دستیابی اپرتی به قدرت می‌باید با فراز و نشیب‌های زیاد و مشکلات فراوان اندکی پس از 1850 پ.م صورت گرفته باشد. از این پادشاه تنها مدارکی درباره دو سال نخستین حکومتش به عنوان فرمانروای متحد (شوش و انشان)، در شوش به دست آمده است (خاطرات 23: شماره‌های 292 ـ 291، 302 ـ 295، و 305). وی ظاهرا" چند سال پس از قبضهٔ حکومت و تکیه زدن بر سریر پادشاهی حوالی 1830 پ.م درگذشت.
اپرتی در تمامی کتیبه‌های موجود عنوان (شاه) را دارد و هرگز (نماینده بزرگ) خوانده نشده است. بنابراین، تنها کتیبه‌ای که از نخستین سال فرمانروایی وی باقی مانده (خاطرات: شماره 292، ص 6)، به شیوه سالنامه‌های سومری، سال به قدرت رسیدن او را به (سالی که در آن اپرتی به مقام شاهی رسید) نامگذاری کرده و در مقابل نام وی علامت یزدان را قرار داده است. این نخستین و البته تنها باری است که اپرتی در کتیبه‌ای به مقام ایزدی دست می‌یابد، چرا که بعدها پنداری فرمانروایان به سرعت منسوخ می‌شود. قدر مسلم این است که پادشاهان ایلام خود را نماینده ایزدان به حساب می‌آوردند، اما بر خلاف رسم رایج در سومر و اغلب فرمانروایان اکدی، خود را هیچ‌گاه در مقام ایزدی نمی‌نشاندند. اپرتی، پسر خود شیلهه را جانشین خود نمود.
[ویرایش] منبع
دانشنامهٔ رشد
