اً

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

اً. علامت نصب در زبان عربی که در شیوهٔ نگارش فارسی با الف‌بای گرفته شده از عربی به کار می‌رود.

الفبای فارسی ا ب پ ت ث ج چ ‌ ح خ د ذ ر ز ‌ ژ س ‌ ش ص ض ط ظ ع غ ف ق ک گ ل م ن و ه ی حروف دیگر ء آ اً هٔ

به این علامت تنوین نصب گفته می‌شود. در رسم الخط زبان فارسی که شکل حروف مانند الفبای عربی است از این علامت استفاده می‌شود و مانند حرف نون تلفظ می‌شود. در الف‌باهای فارسی که از زبان لاتین گرفته شده است این علامت با حرف «N» نشان داده می‌شود و در الفبای تاجیکی برای تنوین نصب علامتی وجود ندارد در این الفبا حرف «نون» با حرف H نشان داده می‌شود.

فهرست مندرجات ۱ شکل‌های نوشتاری ۲ کاربردهای معنایی ۳ دیدگاه‌های مختلف ۴ پانویس ۵ منابع ۶ جستارهای وابسته ۷ پیوند به بیرون

[ویرایش] شکل‌های نوشتاری

در الف‌بای فارسی گرفته شده از عربی تنوین نصب به سه شکل نوشته می‌شود: اً، ـاً، ءً ^[۱]

[ویرایش] کاربردهای معنایی

• تا: ابداً؛ تا ابد.
• از: اصلاً؛ از اصل.
• علی ال: غفلتاً؛ علی الغفله.
• از روی: ارفاقاً؛ از روی ارفاق. لطفاً؛ از روی لطف. علماً؛ ازروی علم. تفضلاً؛ از روی تفضل.
• بال: فرضاً؛ بالفرض.
• به: تدریجاً؛ به‌تدریج.
• فی ال: فوراً؛ فی الفور.
• برحسب: اتفاقاً؛ برحسب اتفاق. و این نصب در همه جا در قافیه اشعار به «آ» تبدیل می‌شود.^[۲]

[ویرایش] دیدگاه‌های مختلف

• استفاده از تنوین در واژه‌های فارسی یا با منشایی غیر از عربی نادرست شمرده می‌شود. از نظر بسیاری از کارشناسان زبان فارسی واژه‌هایی مانند: «گاهاً»، «تلفناً»،... نادرست است. ابوالحسن نجفی در غلط ننویسیم می‌نویسد:« تنوین قیدساز مخصوص کلمات عربی است و الحاق آن به واژه‌های فارسی یا به واژه‌های مأخوذ از زبان‌های فرنگی غلط است. از استعمال ترکیب‌هایی چون دوماً، جاناً، گاهاً، ناچاراً، تلفناً،‌ تلگرافاً و نظایر این‌ها باید مطلقا پرهیز کرد.» .^[۳]

• برخی هنگام نوشتن فارسی با الف‌بای گرفته شده از عربی از حرف نون به جای تنوین استفاده می‌کنند و از کاربرد تنوین اجتناب می‌ورزند. برای مثال می‌نویسند:«مثلن»، ^[۴] نوشتن تنوین نصب به‌صورت «نون» از دیرباز مطرح بوده است چنان که محمدپروین گنابادى مى‌نویسد: «مرحوم صادق هدایت معتقد بود به فرض بخواهیم كلمه‌هاى تنوین‌دار را به كار بریم، براى اینكه به آنها رنگ فارسى ببخشیم باید آنها را همچنان كه تلفظ مى‌شوند بنویسیم تا این همه گرفتارى‌هاى املایى از میان برود.»^[۵]

• بعضی‌ از کارشناسان زبان فارسی اعتقاد دارند نباید از تنوین در زبان فارسی استفاده کرد چون دخالت نحوی در زبان است. به جای آن باید از ساخت فارسی عبارات بهره برد. برای مثال نباید گفت«مثلاً» و بهتر است از همان «برای مثال» استفاده کرد. داریوش آشوری در این باره می‌نویسد:«راهِ حلِ درستِ مسأله نه تغییرِ شکلِ نگارشیِ این تکواژِ وابسته‌یِ (bound morpheme) قیدساز از [-اً] عربی به [-ن]-ِ فارسی، بلکه بازگشت به ساختارِ درست و سالمِ ساختمانِ قید در زبانِ فارسی ست.»^[۶]

[ویرایش] پانویس

1. ↑ دستور خطّ فارسی مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی، صفحهٔ ۲۰
2. ↑ علی‌اکبر دهخدا، جلد ۱ صفحه‌ٔ ۲۳۷
3. ↑ ابوالحسن نجفی، صفحه ۱۱۷
4. ↑ جست‌وجوی "مثلن" در تاریخ ۱۴ بهمن ۱۳۸۵ با متور جست‌وجوی گوگل به بیش از بیست و هشت هزار یافته منتج شد.
5. ↑ افشین دشتی
6. ↑ داریوش آشوری

[ویرایش] منابع

• دهخدا، علی‌اکبر. لغت‌نامه دهخدا جلد ۲ شماره مسلسل ۱. تهران: چاپخانهٔ مجلس، ۱۳۲۵.
• نجفی، ابوالحسن. غلط ننویسیم، فرهنگ دشواری‌های زبان‌ فارسی. چاپ دوازدهم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۸۴، 7-0559-01-964، ‏۱۱۷. 
• دستور خطّ فارسی مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی. چاپ پنجم، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ۱۳۸۵، ۳-۱۳-۷۵۳۱-۹۶۴ ISBN. ‏، وب‌گاه
• دشتی، افشین. «بررسی سه پیشنهاد در شیوه نگارش خط فارسی، حتا مثلن خاهر». روزنامه شرقچهارشنبه ۱۰ تیر ۱۳۸۳، سال اول ۲۲۸ادبیات. 
• نگاهي به یک مقوله‌یِ زبانی: داستانِ تنوین، وب‌گاه جستار

[ویرایش] جستارهای وابسته

• تنوین

[ویرایش] پیوند به بیرون

• روزنامه شرق، [بررسی سه پیشنهاد در شیوه نگارش خط فارسی، حتا مثلن خاهر]
• وب‌گاه جستار