ئىران - ئىراق ئۇرۇشى
From Wikipedia
ئىران - ئىراق ئۇرۇشى ---- ئىران بىلەن ئىراق 1980 - يىلى 9 - ئايدىن باشلاپ 1986 - يىلى 8 - ئايغىچە 8 يىل ئۇرۇشتى . ئىران بىلەن ئىراق ھەر ئىككىلىسى ئاسىيانىڭ غەربىگە جايلاشقان ئىسلام دۆلەتلىرى . ئۇلارنىڭ دۆلەت چىگرىسى ئۇزۇنلىقى 1200 كىلومىتىردىن ئاشىدىغان خوشنا ئەللەر ، ئۇزۇندىن بىرى ئىككى دۆلەت ئۇتتۇرىسىدا كىلىشەلمەي كىلىۋاتقان كىلىۋاتقان چىگرا مەسىلىسى بار بولۇپ ئىككى دۆلەت چىگرا ساقلاش قىسىملىرى پات - پات توقۇنۇشۇپ تۇراتتى . بۇنىڭدىن باشقا بۇ ئىككى دلەت ئوتتۇرىسىدى دىننى مەزھەپچىلىك مەسىلىسى بۇ ئۇرۇشنىڭ ۋۇجۇتقا چىقىشىدىكى ئەڭ مۇھىم سەۋەپ بولۇپ ، ئىران ئىراق ھەر ئىككىلىسى ئىسلام دۆلەتلىرى بولسىمۇ لېكىن ئىران خەلقىنىڭ %90 تى ئىسلام دىنىڭ سۇننى مەزھىپىگە تەۋە ئىراق خەلقىنىڭ %60 تى ھەم سۇننى مەزھىپىگە تەۋە ئىدى ( لېكىن ھوقۇق سۇننىلەرنىڭ قولىدا ئىدى ) .
1979 - يىلى ئىران ئىسلام ئىنقىلاۋى غەلىبە قىلغاندىن كىيىن ئىران ھۆكۇمىتى ھەرقايسۇ ئىسلام دۆلەتلىرىنى ئىسلام ئىنقىلاۋى ئېلىپ بىرىشقا چاقىرىدۇ ، شۇ قاتاردا ئىككىنچى چوڭ شىئەلەر دۆلىتى بولغان ئىراقتىكى شىئەلەرنى قوزغۇلۇپ ئىسلام ئىنقىلاۋى ئىلىپ بىرىپ ھازىرقى ئىراق ھاكىمىيىتىنى ئاغدۇرۇپ تاشلاپ ئىسلام دۆلىتى قۇرۇشقا كۇچكۇرتىدۇ .
يۇقارقىدەك سەۋەپلەر تۇپەيلى ئىككى دۆلەت مۇناسىۋىتى يىرىكلىشىپ 1980 - يىلى 9 - ئاينىڭ 22 - كۇنى ئىران ئىراق ئۇرۇشى ئاخىرى پارتىلايدۇ . بۇ ئۇرۇش ئەمەلىيەتتە ئىسلام دىنىدىكى ئىككى مەزھەپ ئوتتۇرىسىدىكى مەزھەپچىلىك ئۇرۇشى ، شۇنداقلا ئامىرىكا ۋە سابىق سوۋىت ئىتتىپاقىدىن ئىبارەت ئىككى قۇتۇپنىڭ يىڭىدىن ئىشلىگەن قوراللىرىنى كۆز - كۆز قىلىش ئۇرۇشى بولۇپ قالىدۇ .
بۇ ئۇرۇشتا 600 مىڭدىن ئوشۇق ئىران خەلقى ، 400 مىڭدىن ئوشۇق ئىراق خەلقى ھاياتىدىن ئايرىلىدۇ . 3 مىليۇندىن ئارتۇق خەلىق چەتئەللەرگە مۇساپىر بولۇپ چىقىپ كىتىدۇ . بۇ قىتىمقى ئۇرۇش ئىككى دۆلەتكە 900 مىليارت دوللاردىن ئوشۇق زىيان ئېلىپ كىلىدۇ . ئەينى ۋاقىتتىكى باي - گۇزەل بۇ دۆلەتلەر ئىقتىسادى بىراقلا 20 - 30 يىل كەينىگە چىكىنىپ كىتىدۇ .
anayurt munbiri torem yollanmisi
