Ludwik Lejzer Zamenhof
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
De Ludwik Lejzer Zamenhof isch de Erfinder vun de Chunschsprooch Esperanto. Er isch am 15. Dezembr 1859 in Bjałystok (Pole) ufd Welt chumme un am 14. April 1917 in Warschau gschtorbe. Vum Beruef her isch er a Ougearzt gsi. Bjałystok isch e ethnisch stark vermischti Stadt gsi, mit Pole, Russe, Dütsche und Jude un e jeder het si eige Sprooch gschwetzt. Si Ätti het sich gezielt vu sinem Judetum abgrenzt, isch Atheist gsi un het Aaschluss ans westliche Europa gsuecht, isch au inere jiidische Uffklärigsbewegig debii gsi. Gschafft het de Ätti als Franzesich- un Dütschlehrer un au als Zensor fird Veröffentlige im Zarereich. Sel isch spöter guet gsi fir de Suun, woner e Mengi politische Sache z' veröffentlige gha het.
1874 isch L.L. Zamenhof nach Warschau ans Gymnasium un spöter nach Moskau an d Uni zum Medizin go studiere.
1887 het er e jiidischs Meidli, Klara Silbermik, d Tochter vuneme Fabrikant, ghirote un mit ihre drei Chinder: Adam, Sofia un Lidia, großzoge.
Nebe sinere Liideschaft fir sini international Sprooch isch er zytlebens als Ougearzt tätig gsi.
Wil er inere ethnisch so stark vermischte Stadt ufgwachse isch, het er schu frie e Mengi Sprooche glehrt, doch het auch selber gmerkt, was es fir Schwierigcheit mitbringt, wenn de eine de andere nit verstoh cha. Nit ellei vum Praktische her, doch au wege Vorurteile gegenenander. Dorum het Zamenhof sich gar frieh demit befaßt, e Sprooch z' schaffe, wu e jeder schnell cha lehre un wo niemes devu bevorzugt wird. Nooch mehrere Versuch un langjorje Tüftele het er 1885 e endgültige Entwurf fertig gha un and Öffentlichkeit brocht. Doch het er sel Büechli, "Internationale Sprache" unterem Pseudonym rusbrocht: "Esperanto" (E Hoffende). In de Folg ischs em glunge, e Zytschrift un Adressbüecher usezbringe un nooch un nooch het er e Mengi Aahänger um sich gsammelt, vor allem us Weschteuropa, wu sich ufklärerische Gidanke nit eso geged Zensur hen uflehne mieße wie im russische Zarereich.
