Listri kanopat

Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor

En Henegipt e veze balzamet ar re varv kuit ma vreinfent. Graet e veze listri kanopat eus pevar lestr a veze miret enne flugez balzamet ar re varv. Lakaet e vezent e-kichen ar sarkofagenn war ur c’hef pe ur penton a-benn mirout holl korf an hini marv a-gevret. Graet e veze ivez abalamour ma kreded en dije ezhomm an hini marv eus e organoù evit ar vuhez goude ar marv. Savet e vezent gant maen-raz, alabastr, pri-poazh pe feilhañs.

Graet e veze an anv-se ivez eus listri a veze dalc’het enno dour an Nil evit evañ pe eus listri ma veze lakaet korf loened sakr a vee lakaet e-kichenn ar balzamegennoù.

[kemmañ] Orin an anv

Hendraourien eus an XIXvet kantvet an hini o dije badezet al listri-se diwar an anv-gwan latin « canopeus » : eus Kanopos. Kanopos (pe Kanobos) eo an anv a veze graet gant ar C’hresianed eus ar gêr egiptat Pikouat, e kornôg delta an Nil. Eno, da-larâs ar C’hresianed, e veze azeulet an doue Osiris dindan stummm ul lestr gant penn un den. Dre fazi e vo graet listri kanopat eus forzh peseurt lestr, dezhañ penn un den pe ul loen, gant an egiptourien gentañ.

[kemmañ] Emdroadur

Listri kanopat egiptat dezho penn bugale Horus.

Ne gemmas ket niver al listri-se a-hed ar c’hantvedoù, o stumm avat a cheñchas. Da gentañ e vezent kofek hag eeun a-walc’h. Adalek ren Amenofis III (nevezimpalaeriezh) e teujont da vezañ mistroc’h, dezhe diskoaz uhel hag ur sichenn strizh. Krennoc’h e teuas o stumm da vezañ e-pad ar Maread Izel.

En em dreiñ a reas ar stoufoù ivez. Ront pe plaen da gentañ e kemeront neuz an hini marv da vare an nevezimpalaeriezh. Adalek an XVIIIvet tierniezh an hini e krogas implij al stoufoù, dezhe stumm pevar bugel Horus evel ma c’haller o gwelet war ar skeudenn. E-doug prantad ar Ramsesed e teujont da vezañ implijet gant an holl.

[kemmañ] Mont en-dro

A-hervez e voe dizoloet implij al listri kanopat gant Champollion. Skrivañ a rae d’an 12 a viz Du 1812, e-keit ha ma oa oc’h imbourc’hiñ unan eus al listri kañv-se : « [...] Adlaaat a rejomp al lestr kanopat en dour berv hag aes e voe deomp tennañ un draezenn diouzh an deun anezhañ. Gronnet e oa en un tamm lien tanav, dezhañ c’hwec’h meudad led hag eizh meudad hed. […] Danvez loenel e oa, heñvel a-walc’h e neuz ouzh hini avu, kalon pe felc’h un den. […] Tostoc’h e oa d’ar felc’h dre e dolzennad^[1].

Karget e oa pevar bugel Horus da wareziñ pep a lestr disheñvel hag an organoù a oa ennañ gant skoazell doueezed disheñvel. Lakaet e veze pep lestr kanopat en ul lec'h resis eus ar bez a glot gant unan eus ar pevar avel. Setu amañ da-heul roll al listri gant an organ a veze miret ennañ, anv an doue hag an doueez gwarezer, hag an tu eus ar bez ma veze lakaet :

Ar skevent :
- An doue Hapi dezhañ penn ur babouz ;
- La déesse Neftis ;
- An norzh.

Ar stomog :
- An doue Douamoutef dezhañ penn un aourgi ;
- An doueez Neith ;
- Ar reter.

An avu :
- An doue Amset dezhañ penn un den
- An doueez Isis ;
- Ar c’hreisteiz.

Ar bouzelloù :
- An doue Kebec'hsenouf dezhañ penn ur falc’hun pe ur sparfell ;
- An doueez Serket ;
- Ar c’hornôg.

Ne veze ket tennet ar galon diouzh ar c'horfoù balzamet abalamour ma soñje da Egiptiz e chome an ene ennañ. Ne veze ket miret an empenn a veze tennet diouzh ar glopenn dre ar fri. Krediñ a raed ne oa ket a-bouez ha ne rae ken 'met teurel gludenn.