aus Wikipedia, der freien Enzyklopädie
Frühere Maße und Gewichte in Stadt, Kurfürstentum und Königreich Hannover.
Bis 1836 galt das etwas kleinere Calenberger Maß.
Linie |
= 1/12 Zoll |
= 2,029167 mm |
= 2,028403 mm |
= 2,027014 mm |
Zoll |
= 1/12 Fuß |
= 2,435 cm |
= 2,4341 cm |
= 2,4324167 cm |
Fuß |
(Basisgröße) |
= 0,2922 m = 2,922 dm (1811 Kurfürstentum) |
= 0,29209 m = 2,9209 dm (1836 Königreich) |
= 0,29189 m = 2,9189 dm (1858) |
Elle |
= 2 Fuß |
= 0,58418 m = 5,8418 dm (1842) |
= 0,58419 m = 5,8419 dm (1850) |
|
Spann |
|
= ca. 0,24 m |
Klafter |
|
= 1,7526 m |
Lachter |
= 8 Spann |
= 1,9198–1,95 m |
Wegmaße |
Schritt |
= 1/6 Rute |
= 0,779 m |
Rute |
= 16 Fuß |
= 4,662 m (vor 1836) |
= 4,673 m (nach 1836) |
(Weg-)Stunde |
= 1000 Ruten |
= 4,662 km (vor 1836) |
= 4,673 km (nach 1836) |
(alte) Landmeile |
= 2 Stunden |
= 9,323 km (vor 1836) |
= 9,347 km (nach 1836) |
Meile |
|
= 7,4192 km |
Quadratrute |
= 1 Rute² |
= 21,73 m² (vor 1836) |
= 21,842 m² (nach 1836) |
Morgen |
= 120 Quadratruten |
= 2608 m² (vor 1836) |
= 2621 m² (nach 1836) |
Morgen |
= 120 Quadratruten |
= 2621 m² |
altländer Morgen |
= 4 Morgen |
= 10484 m² |
Schachtrute |
|
= 6,3798592 m³ |
Hohlmaße, flüssig
Nößlein, Nösel, Ösel |
= ½ Ort |
= 0,461 l = 460,938 ml |
= 0,487 l = 486,744 ml |
Ort, Quartier |
= ½ Kanne |
= 0,922 l = 921,875 ml |
= 0,973 l = 973,488 ml |
Kanne |
= ½ Stübchen |
= 1,844 l |
= 1,947 l |
Stübchen |
= 1/10 Anker |
= 3,688 l |
= 3,894 l |
Eimer |
= 4 Stübchen |
= 14,75 l |
= 15,5758 l |
Anker |
= ¼ Ohm |
= 36,875 l |
= 38,9395 l |
Ohm, Ahm |
(Basisgröße) |
= 147,5 l (1714) |
= 155,758 l (1836) |
Oxhoft |
= 1½ Ohm |
= 221,25 l |
= 233,637 l |
Fuder |
= 4 Oxhoft |
= 885 l |
= 934,548 l |
Hohlmaße, fest
Mühlenkopf |
= ½ Stübchen |
= 1,947 l |
Stübchen, Hoop |
= ½ Metze |
= 3,894 l |
Metze(n), Spint |
= ¼ Himten |
= 7,7879 l |
Himte(n) |
= ½ Scheffel |
= 31,152 l |
Scheffel |
= 1/3 Malter |
= 62,3 l |
Malter |
(Basisgröße) |
= 186,91 l = ca. 1,87 hl (1836) |
Wispel |
= 6 Malter |
= 1,12146 m³ |
Vierup |
= 19 Scheffel |
= 1,18376 m³ |
Fuder |
= 13 Malter |
= 2,42983 m³ |
Last |
= 16 Malter |
= 2,99056 m³ = 2990,56 l = ca. 29,9 hl |
5 hannoversche Scheffel = 6 berliner Scheffel = 9 lübecker Scheffel
In manchen Gegenden, etwa Celle oder Verden, wurden die Getreidemaße auch anders unterteilt:
- Celle
- 1 Last = 25 Wispel = 10 Scheffel = 100 Himten
- Verden
- 1 Malter = 1½ Scheffel = 12 Himten
Ostfriesland
Krug |
|
= 1,3845 l |
Vierup |
= 36 Krug |
= 49,843 l |
Quentchen, Quint |
= ¼ Lot |
= 3,654 g |
|
= 5 g |
Lot(h) |
= 1/32 Pfund |
= 14,616 g |
|
= 50 g |
Pfund |
(Basisgröße) |
= 490,116 g (alt) |
= 489,608 g (1826 Kurfürstentum) |
= 467,711 g (1835 Königreich) |
= 500 g = ½ kg (1850 Post, 1858 allgemein) |
Zentner, Centner |
= 100 Pfund |
= 49,012 kg |
= 48,961 kg |
= 46,771 kg |
= 50 kg |
Schiffslast |
= 4000 Pfund |
= 2 t |
Apothekergewichte
Gran |
= 1/20 Skrupel |
= 60,9 mg |
Skrupel |
= 1/3 Drachme |
= 1,218 g |
Drachme |
= 1 Quentchen |
= 3,654 g |
Unze |
= 8 Drachmen |
= 29,232 g |
Pfund |
= 12 Unzen |
= 350,783 g |