Άνθιμος Γαζής
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Έλληνας συγγραφέας, από τους σημαντικότερους διαφωτιστές, που αγωνίστηκε για την διάδοση των ευρωπαϊκών ιδεών στην Ελλάδα. Γεννήθηκε στις Μηλιές Πηλίου το 1758. Αφού σπούδασε στη γενέτειρά του και στην Κωνσταντινούπολη, το 1796 έγινε εφημέριος του ναού της ελληνικής παροικίας στη Βιέννη της Αυστρίας.
Από το 1799 έως και το 1812 αναπτύσσει ιδιαίτερη συγγραφική και εκδοτική δραστηριότητα, εκδίδοντας έργα Ελλήνων ή ξένων συγγραφέων μεταφρασμένα από τον ίδιο. Ξεχωρίζουν βέβαια και δικά του έργα, όπως η «Ελληνική Βιβλιοθήκη», η οποία, σε δυο τόμους, περιλαμβάνει βιογραφίες αρχαίων συγγραφέων, και το Λεξικό της αρχαίας ελληνικής σε τρεις τόμους. Κατά το διάστημα 1811-1814, εξέδωσε το «Λόγιο Ερμή», το πιο αξιόλογο προεπαναστατικό περιοδικό, μέσα από το οποίο σχολιάζει ο ίδιος τα φιλολογικά γεγονότα και τη δημιουργία πνευματικών ευρωπαϊκών κινημάτων.
Ο Γαζής πίστευε ότι μόνο με την πνευματική αφύπνιση των υποδούλων θα επιτυγχανόταν η Επανάσταση. Έτσι, το 1814, σε συνεργασία με τον Καποδίστρια και άλλους σημαντικούς Έλληνες, ιδρύει τη Φιλόμουσο Εταιρεία, πολιτιστική οργάνωση, η οποία είχε ουσιαστικά πολιτική χροιά. Παράλληλα, σχεδιάζει την ίδρυση στην πατρίδα του προτύπου σχολείου, εστιασμένου στις φυσικές επιστήμες. Το 1817 φτάνει στην Οδησσό, προκειμένου να συλλέξει συνδρομές για τη σχολή. Εκεί τον βρίσκει ο Σκουφάς και του προτείνει να γίνει μέλος της Φιλικής Εταιρείας. Ο Γαζής διστάζει, κι έτσι γυρίζει στην Ελλάδα, όπου μαζί με το Γρηγόριο Κωνσταντά οργανώνουν τη σχολή. Εκεί τον συναντά ο Ξάνθος αυτή τη φορά και καταφέρνει να τον πείσει να μπει στην Εταιρεία. Ήταν ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες της, καθώς συνέβαλε στη μύηση νέων μελών και συνεννοήθηκε με ντόπιους οπλαρχηγούς, έτσι ώστε να προετοιμάσει την Επανάσταση. Υπήρξε ένα είδος συνδέσμου για τους Φιλικούς που βρίσκονταν στη Ρωσία και στη Μολδοβλαχία και τους μυημένους στην Πελοπόννησο και τη Στερεά Ελλάδα. Το Μάιο του 1821, κηρύσσει την επανάσταση στη Θεσσαλία και τη Μαγνησία και λαμβάνει μέρος στις μάχες. Κατά την περίοδο του Αγώνα ήταν μέλος του Αρείου Πάγου. Συμμετείχε σε όλες τις εθνοσυνελεύσεις, αλλά ύστερα παραμερίστηκε και έγινε σχολάρχης στην Τήνο και τη Σύρο, όπου και πέθανε το 1828.
