Αερικό (φορολογία)
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Με το όνομα αερικό φέρεται στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία φορολογία που πρώτος επέβαλε ο Ιουστινιανός Α' (527-565) που θεωρήθηκε εξαιρετικά επαχθής αφού προστέθηκε πέραν των άλλων φόρων.
Ο Γάλλος ιστοριογράφος Σαμπανί στηριζόμενος στον «Κουϊάκιο» - ψευδώνυμο του Ιάκωβου Κυζάς – (περίφημου νομοδιδάσκαλου στον 16ο αιώνα και κορυφαίου ερμηνευτή του Ρωμαϊκού δικαίου) επεξηγεί με μακρές σημειώσεις ότι το «αερικό» ήταν είδος κεφαλικού φόρου επιβαλλόμενου προς απόκτηση από μέρους των υπηκόων του δικαιώματος να αναπνέουν!
Επίσης και ο Έλληνας ιστοριογράφος Σάθας παραθέτει στη «Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη» του (τόμος Στ’ σ.641) μεταξύ άλλων σχετικό διάταγμα του «αερικού» χαρακτηριζόμενο ως «υπέρ αέρος δίκαιον» δηλαδή ως δικαίωμα αναπνοής.
Παρά ταύτα η διπλή αυτή ερμηνεία ελέγχεται ως αβάσιμη λαμβάνοντας υπ΄ όψη ότι ο Προκόπιος ιστοριογράφος σύγχρονος του Ιουστινιανού στα περίφημα «Ανέκδοτά» του εξηγεί ότι την ονομασία αερικό την έδωσε ο ίδιος ο Αυτοκράτορας προκειμένου να δηλώσει ότι δεν επρόκειτο περί «τεταγμένου» φόρου αλλά περί «τυχαίας» είσπραξης φερόμενης και λαμβανόμενης ως από αέρος. Αντίστοιχο δηλαδή με το δημώδες και προσφιλές μέχρι σήμερα «ανεμομάζωμα».
Εξ άλλου ο Γερμανός ιστοριοδίφης Φρειδερίκος Σόφερ υποστηρίζει, κατά συμβιβαστική τρόπο του λέγειν, ερμηνεία παραδεχόμενος τον Προκόπιο αλλά και τον «Κουάκιο» σημειώνοντας: «Αληθοφανές είναι ότι ο Αυτοκράτωρ ο ίδιος χαρακτήρισε το φόρο ως από αέρος φερόμενο, αλλά είναι επίσης αληθοφανές ότι και οι υπήκοοι φορολογούμενοι συνεργούσης και της εν λόγω επωνυμίας «αερικό». ταύτισαν το πρόσθετο τούτο επαχθές βάρος ως αντίτιμο του δικαιώματος της αναπνοής αέρος».
Από φοροτεχνικής ιστορικής άποψης εις μεν το δημοσιευμένο υπό του Σάθα διάταγμα το Παλάτι ζητούσε από τους φοροεισπράκτορες «...εισκομίζειν τούτο (δηλαδή το αερικό») προς με, εν εκάστω μηνί, και λαμβάνειν απόδειξιν». Από τα αναφερόμενα όμως από τον Προκόπιο προκύπτει ότι η είσπραξη γινόταν είτε μηνιαία είτε ετήσια ως εφ άπαξ καταβολή.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το Βυζαντινό δημόσιο τότε εισέπραττε με τη πρόσθετη αυτή φορολογία του «αερικού» «...ανά παν έτος πλέον ή τριάκοντα κεντηνάρια».
Σημείωση: Το Βυζαντινό κεντηνάριο ήταν μονάδα βάρους ίση προς 100 λίτρες χρυσού. Κάθε λίτρα χρυσού ισοδυναμούσε με σημερινά 325 γραμμάρια.
