Κόσμος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Κόσμος, δηλαδή στολίδι. Το εύτακτο τμήμα του όντως Όντος, που ορίζεται ως «Άπειρον διατεταγμένον και κεκοσμημένον». Για την Ελληνική θρησκευτική, κοσμολογική και φιλοσοφική σκέψη, ο αιώνιος και σφαιρικός Κόσμος είναι άφθαρτος, αγέννητος (ως «αναδυθείς αφ’ εαυτού») και μόνος αρχιτέκτων της εσωτερικής του τάξεως, επιδέχεται λογική εξήγηση και είναι καθεαυτός ένα λογικώς οργανωμένο οικοδόμημα.

Συμφώνως προς τη μαρτυρία του Ιαμβλίχου (Πυθ., β 59) και του Αετίου (ΙΙ 1,1) πρώτος ο Πυθαγόρας απεκάλεσε «Κόσμο» το Σύμπαν, λόγω θαυμασμού για την ευταξία του: «ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ ΠΡΩΤΟΣ ΩΝΟΜΑΣΕ ΤΗΝ ΤΩΝ ΟΛΩΝ ΠΕΡΙΟΧΗΝ ΚΟΣΜΩΝ, ΕΚ ΤΗΣ ΕΝ ΑΥΤΩΙ ΤΑΞΕΩΣ».

Ο Κόσμος, ο οποίος κατά τον Αναξαγόρα ετέθη σε τάξη και διεκοσμήθη υπό του Νοός ( «ΟΜΟΥ ΠΑΝΤΑ ΧΡΗΜΑΤΑ ΗΝ, ΝΟΥΣ ΔΕ ΑΥΤΑ ΔΙΕΚΡΙΝΕ ΚΑΙ ΔΙΕΚΟΣΜΗΣΕ» στον Αέτιο, Ι 3, 5) είναι τόσο θαυμαστός, ώστε ο ίδιος δηλώνει σαφώς πως οι όποιες ταλαιπωρίες του βίου των θνητών μηδενίζονται μπροστά στο εξαιρετικό προνόμιο της δυνατότητος «ΤΟΥ ΘΕΩΡΗΣΑΙ ΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΕΡΙ ΤΟΝ ΟΛΟΝ ΚΟΣΜΟΝ ΤΑΞΙΝ».

Το αυτό υποστηρίζει και ο Σενέκας, περιγράφοντας τον άνθρωπο ως φιλοπερίεργο θεωρητή των θαυμασίων της Φύσεως (De otio V 3-4).