Πεντάνιο
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
| Πεντάνιο | |
|---|---|
 |
|
| Γενικά | |
| Όνομα | n-πεντάνιο |
| Συνώνυμα | - |
| Χημικός τύπος | C5H12 |
| SMILES | CCCCC |
| Μοριακό βάρος | 72,15 g/mol |
| Εμφάνιση | Άχρωμο υγρό |
| Αριθμός CAS | 109-66-0 |
| Αριθμός EC | 203-692-4 |
| Ιδιότητες | |
| Σημείο τήξης | -129,7°C (143,45 K) |
| Σημείο βρασμού | 36,1°C (309,25 K) |
| Ειδικό βάρος | 0,626 (20°C) |
| Δείκτης διάθλασης (RI) | 1,3575 |
| Διαλυτότητα στο νερό |
0,04 g/100 ml (20°C) |
| Ασφάλεια | |
   |
|
| Προσδιορισμός κινδύνων |
Εξαιρετικά εύφλεκτο (F+), Επιβλαβές (Xn), Τοξικό για τους υδρόβιους |
| Σημείο ανάφλεξης | -49°C (224,15 K) |
| Θερμοκρασία αυτανάφλεξης |
296°C (569,15 K) |
| Φράσεις R/S | R: 12,51/53,65,66,67 S: 2,9,16,29,33,61,62 |
| MSDS | Σύνδεσμος MSDS |
| Η κατάσταση αναφοράς είναι η πρότυπη κατάσταση εκτός αν σημειώνεται διαφορετικά |
|
Το n-πεντάνιο ανήκει στην οικογένεια των κορεσμένων υδρογονανθράκων. Έχει χημικό τύπο C5H12 και είναι το πέμπτο μέλος της ομόλογης σειράς των αλκανίων.
Παράγεται από το πετρέλαιο και χρησιμοποιείται κυρίως ως καύσιμο και ως διαλύτης.
Πίνακας περιεχομένων |
[Επεξεργασία] Ιδιότητες
Το n-πεντάνιο είναι άχρωμο υγρό με ελαφριά χαρακτηριστική οσμή. Ανήκει στην οικογένεια των αλκανίων και μάλιστα είναι το πρώτο μέλος της ομόλογης σειράς που είναι υγρό σε συνθήκες περιβάλλοντος.
Το πεντάνιο απαντάται σε τρεις ισομερείς μορφές: το (κανονικό) n-πεντάνιο (CH3-(CH2)3-CH3) που είναι ένας γραμμικός υδρογονάνθρακας, το ισοπεντάνιο ή μεθυλο-βουτάνιο (CH-(CH3)2-CH2-CH3) και το νεοπεντάνιο ή διμεθυλο-προπάνιο (C-(CH3)4). Τα ισομερή αυτά παρόλο που έχουν ίδιο χημικό τύπο και μοριακό βάρος, έχουν διαφορετικές δομές και διαφορετικές ιδιότητες.
Όπως όλα τα αλκάνια, το n-πεντάνιο με περίσσεια οξυγόνου καίγεται προς διοξείδιο του άνθρακα και νερό:
C5H12 + 8 O2 → 5 CO2 + 6 H2O
Επίσης υφίσταται αλογόνωση με χλώριο σύμφωνα με μηχανισμό ελευθέρων ριζών (βλέπε αλκάνια):
C5H12 + Cl2 → C5H11Cl + HCl
Αυτή η αντίδραση δίνει ως προϊόν ένα μείγμα 1-, 2-, και 3-χλωρο-πεντανίων ή περισσότερο χλωριωμένων παραγώγων.
Τέλος το n-πεντάνιο μπορεί να υποστεί αντίδραση ισομερειώσεως μέσω καταλυτικής αναμόρφωσης κατά την οποία μετατρέπεται σε ισοπεντάνιο με αποτέλεσμα την αύξηση του αριθμού οκτανίου του προϊόντος.
[Επεξεργασία] Χρήσεις
Το n-πεντάνιο χρησιμοποιείται κυρίως ως καύσιμο και ως διαλύτης αλλά και σπανιότερα ως πηγή υδρογόνου μέσω της αντίδρασης αναμόρφωσης.
Λόγω του γεγονότος ότι είναι ο πιο πτητικός υγρός υδρογονάνθρακας, χρησιμοποιείται συχνά στο εργαστήριο ως διαλύτης ο οποίος μπορεί εύκολα να απομακρυνθεί με εξάτμιση. Είναι άπολη ένωση και έτσι μπορεί να διαλύσει μόνο άπολες ενώσεις ενώ αναμιγνύεται πλήρως με άλλους κοινούς διαλύτες όπως οι χλωράνθρακες, οι αρωματικοί υδρογονάνθρακες και οι αιθέρες.
Σε μίγματα με ισοπεντάνιο χρησιμοποιείται στην παραγωγή διογκωμένου πολυστυρενίου, αλλά και ως προωθητικό ψεκασμού για τα αεροζόλ.
[Επεξεργασία] Ασφάλεια - Υγεία
Το n-πεντάνιο είναι ένα εξαιρετικά εύφλεκτο και πτητικό υλικό το οποίο πρέπει να αποθηκεύεται σε καλά αεριζόμενο μέρος και μακριά από πηγές ανάφλεξης. Είναι τοξικό για τους υδρόβιους οργανισμούς και πρέπει να αποφεύγεται η απελευθέρωσή στο περιβάλλον ή στην αποχέτευση.
Τέλος, είναι επιβλαβές για τον άνθρωπο, σε περίπτωση κατάποσης μπορεί να προκαλέσει βλάβη στους πνεύμονες ενώ η εισπνοή ατμών μπορεί να προκαλέσει υπνηλία και ζάλη.
