Ριέκα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

**Rijeka, Croatia**
Γεωγραφικό μήκος	45.33°N
Γεωγραφικό πλάτος	14.44°E
Δήμαρχος	Vojko Obersnel
Έκταση (km²)	675
Πληθυσμός (2006)	140,469 [1]
Ζώνη ώρας (UTC)	UTC+1 Central European Time

Η Ριέκα (στα ελληνικά γράφεται και Ριγιέκα ή Ριγέκα, για να πλησιάζει την τοπική προφορά), Rijeka στην κροατική γλώσσα, και Rika, Reka σε κροατικές διαλέκτους, Fiume στην Ιταλική γλώσσα και στα Ουγγρικά, Reka στα Σλοβένικα, Sankt Veit am Flaum σε παλαιά Γερμανικά, Folyómszentvít στα Ουγγρικά είναι το κύριο λιμάνι της Κροατίας. Rijeka και Fiume σημαίνουν ποταμός.

Βρίσκεται στον κόλπο Kvarner της Αδριατικής. Έχει 144.043 κατοίκους (240.000 στην ευρύτερη περιοχή το 2001) και είναι η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Κροατίας. Η πλειοψηφία των κατοίκων είναι Κροάτες (κατά 80.39% σύμφωνα με την απογραφή του 2001).

Η οικονομία της πόλης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις θαλάσσιες μεταφορές, τα ναυπηγεία και τον τουρισμό.

Στη Ριέκα βρίσκεται το Εθνικό Θέατρο της Κροατίας, που χτίστηκε το 1765, καθώς και το Πανεπιστήνιο της Ριέκα, που ιδρύθηκε το 1632. Τοπικές ποδοσφαιρικές ομάδες είναι η Φ.Κ. Ριέκα και η NK Orijent.

Πλοίο στο λιμάνι της Ριέκα

[Επεξεργασία] Ιστορία

Το σύμβολο της Ριέκας κατά την Αυστριακή κυριαρχία

[Επεξεργασία] Αρχαιότητα και Μεσαίωνας

Στην περιοχή υπάρχουν ερείπια από νεολιθικές εγκαταστάσεις. Οι παλαιότεροι οικισμοί είναι η κελτική Tarsatica σε ένα λόφο, το σύγχρονο Τρσατ στη Ριέκα, κι ο οικισμός μιας ναυτικής φυλής, των Λιβούρνων, στο φυσικό λιμάνι.

Την περίοδο του Αύγουστου, η Ταρσάτικα έγινε "αυτόνομη πολιτεία" (municipium) στη δεξιά όχθη του μικρού ποταμού Ργιετσίνα (Rječina) με την ονομασία Φλούμεν (λατ. flumen, ποτάμι). Μετά τον 4ο αιώνα, η πόλη ονομάστηκε Φλούμεν Σάνκτι Βίτι (ο ποταμός του αγίου Βίτου), προς τιμήν του προστάτη αγίου της πόλης. Από τον 5ο αιώνα κι έπειτα, η πόλη πέρασε στα χέρια των Φράγκων, των Κροατών και των Μαγυάρων, μέχρι που το 1466 πέρασε υπό την κυριαρχία των Αψβούργων της Αυστρίας.

[Επεξεργασία] Περίοδος των Αψβούργων

Η Ριέκα στο 1900

Ελεύθερο λιμάνι από το 1723, η Ριέκα κατά το 18ο και 19ο αιώνα αποτελούσε κτήση των Αψβούργων, αυστριακή, κροατική ή ουγγρική, μέχρι την ένωσή της με το βασίλειο της Ουγγαρίας το 1870. Αν κι η Κροατία είχε συνταγματική αυτονομία μέσα στην Ουγγαρία, η Ριέκα ήταν ανεξάρτητη κι η διακυβέρνησή της γινόταν κατευθείαν από τη Βουδαπέστη μέσω ενός κυβερνήτη, καθώς ήταν το μόνο διεθνές λιμάνι της Ουγγαρίας, το οποίο ανταγωνιζόταν το αυστριακό λιμάνι της Τεργέστης.

Η μεγάλη ανάπτυξη του λιμανιού, η επέκταση του διεθνούς εμπορίου κι η σύνδεση της πόλης με τους ουγγρικούς και αυστριακούς σιδηροδρόμους συνέβαλαν στην αύξηση του πληθυσμού από 21.000 το 1880 σε 50.000 κατοίκους το 1910.

[Επεξεργασία] Η διαφωνία Ιταλίας-Γιουγκοσλαβίας

Η ήττα της Αυστροουγγαρίας κατά το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου προκάλεσε την ύπαρξη δυο αντίπαλων πλευρών στη διοίκηση της πόλης: και η Ιταλία και το νέο Βασίλειο Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων (αργότερα Γιουγκοσλαβία) διεκδικούσαν τα ηνία της πόλης, λόγω της αδιαμφισβήτητης ύπαρξης εθνικών πληθυσμών στην περιοχή.

Μετά από σύντομη ιταλική κατοχή, διεθνής δύναμη από γαλλικά, βρετανικά και αμερικανικά στρατεύματα κατέλαβε την πόλη το Νοέμβριο του 1918, ενώ το μέλλον της αποφασιζόταν στο Συνέδριο Ειρήνης στο Παρίσι.

Οι διαπραγματεύσεις διακόπηκαν απότομα στις 12 Σεπτεμβρίου 1919, όταν κατέλαβαν την πόλη δυνάμεις Ιταλών ατάκτων εθνικιστών με επικεφαλής το συγγραφέα και ποιητή Γκαμπριέλε ντ' Ανούντσιο. Το περιστατικό έγινε δυο μέρες μετά τη Συνθήκη του Σεν Ζερμέν, με την οποία διαλυόταν η Αυστροουγγαρία.

Στις 12 Νοεμβρίου 1920, η Ιταλία κι η Γιουγκοσλαβία υπέγραψαν συνθήκη, σύμφωνα με την οποία η Ριέκα/Φιούμε θα αποτελούσε ανεξάρτητο ελεύθερο κρατίδιο. Η απάντηση του Ντ' Αννούντσιο ήταν η κήρυξη πολέμου στην Ιταλία. Ηττήθηκε από τις βασιλικές ιταλικές δυνάμεις, που πήραν τον έλεγχο της πόλης τον Ιανουάριο του 1921.

Έπειτα από διπλωματικές διεργασίες, η Συνθήκη της Ρώμης το 1924 απέδωσε στην Ιταλία τη Ριέκα και την πόλη Σούσακ στη Γιουγκοσλαβία, πόλεις-λιμάνια που συνδέονταν διοικητικά.

Κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, η πόλη ήταν στην εξουσία των φασιστών Ιταλών και μετά υπό την κατοχή των Γερμανών.

[Επεξεργασία] Μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο

Κατά το τέλος του πολέμου, γιουγκοσλαβικά στρατεύματα προέλασαν μέχρι την Τεργέστη το Μάιο του 1945. Το Φιούμε έγινε η κροατική όλη της Ριέκα (μέχρι το 1991 ανήκε στη Γιουγκοσλαβία) με τη Συνθήκη Ειρήνης του Παρισιού το 1947 ανάμεσα στην Ιταλία και τους Συμμάχους.

Με το κομουνιστικό καθεστώς του Τίτο, ιταλόφωνοι πληθυσμοί κυνηγήθηκαν κι εξορίστηκαν, ωθούμενοι από τις μαζικές εκτελέσεις εκατοντάδων "υπόπτων" Φασιστών, Ιταλών δημοσίων υπαλλήλων, στρατιωτικών και απλών πολιτών.