Jose Martin Arana
Wikipedia(e)tik
Jose Martin Arana Arregi (Beasain, Gipuzkoa, 1846ko martxoaren 9a - Beasain, Gipuzkoa, 1921eko ekainaren 5a) fabrika burua eta Beasaingo alkatea izan zen. Joxe Frantzisko Aranaren semea zen, Fábrica de Hierros San Martín lantegiaren sortzailea. Kale batek bere izena darama bere omenez jaioterrian.
Beasaingo Burugorriñea baserrian jaio zen. Bizitzak kolpe latzak eman zizkion, izan ere berak izandako hamabi semeetatik batzuk sasoirik onenean hil baitzitzaizkion, ospitale batean laguntzaile-lanak eginez kutsatu omen zen medikua esate baterako, eta ezagunena, Periko, 1914ean udal-epaile zena, honen anaia Serafin alkateorde zen garaian.
XX. mende hasierako urteetan bere izena duen kaleko etxeak eraiki ondoren, baserria utzi eta lehenengo atariko behe-solairuko etxera aldatu zen bere familiarekin, urte gutxira Kale Nagusiko lehen zenbakia duen "Aranaren Etxea" ezaguna egin zuen arte. Denak sailean eraiki zituen, bost atari zituztela, udalari lurrak erosi eta garai bateko erremonte eta zesta punta pilotalekua bota ondoren.
[aldatu] Lantegia
Gaur egun Kale Nagusiko bigarren zenbakiko etxearen orubean, hura bizi zen etxearen pare-parean, zerra mekanikodun lantegi bat zuen 1915. urte aldera, gero, Química Forestal, S.A. (QUIFOSA) izenez, pago-egurretik alkohola egiten zuen lantegi bilakatu, eta egur horren lehen tratamendurako Lizarrustin zuen beste lantegi baten osagarri izan zena. Gaur egungo etxea eraikitzeko, lantegi hura bota egin zuten 1956an.
[aldatu] Tinta-fabrika
XIX. mendearen amaieran tinta-fabrika sortu zuen, bere seme Serafin Parisera bidaliz zientzia kimikoak ikas zitzan. Han, Serafinek, Emile Hunolt gazte frantziarraren lagun egin eta berau Beasaingo fabrika zuzentzeko kontratatu zuen; handik gutxira, 1903an, frantziarra Jose Martinen alaba Estefaniarekin (Fani) ezkondu zen, gerora, oraindik haren abizena daraman enpresaren jabe bakartzat geldituz.
[aldatu] Alkatetza
Bi aldiz izan zen Beasaingo alkate:
- 1876-1878: Beste gauza batzuen artean, bi pilotaleku zoragarri eraiki zituen. Bata, pilotan eskuz jokatzeko, Bideluze plazaz hitz egiterakoan azaldu dena; eta bestea, berriz, Errebote, Punta eta Erremontez. Bi pilotaleku horiek egiteko diru asko behar izan zen, 18.000 pezeta inguru, eta bien artean angelu zuzena osatzen zuten; bata, ibaiarekiko perpendikular zegoen, orain Usurbe antzokia dagoen lekuan, eta bestea ibaiaren norabidean. Herriko lehen ur-biltegia eraiki zen, gaur egun Txindoki Institutua dagoen lur-sailetan ezagutu genuena, zegozkion ur-ekartzeak ere eginez
- 1899-1902:
