بهرام بیضایی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
بهرام بیضایی (زاده ۵ دی‌ماه ۱۳۱۷ در تهران) یکی از کارگردانان و نمایشنامه نویسان سینما و تئاتر ایران است بیضایی علاوه بر کارگردانی و نمایشنامه نویسی، در سینما عرصه‌های دیگری چون تدوین، ساخت عنوان بندی و تهیه کنندگی را هم تجربه کرده‌است. مژده شمسایی چهره پرداز و بازیگر همسر اوست.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] زندگی‌نامه
بهرام بیضایی در سال ۱۳۱۷ در تهران به دنیا آمد. خانواده‌اش اهل کاشان و آنگونه که خود بیضایی نوشته در کار تعزیه بودند. او تحصیلات دانشگاهی اش را در رشته ادبیات ناتمام گذاشت و در سال ۱۳۳۸ به استخدام اداره کل ثبت اسناد و املاک دماوند درآمد.
[ویرایش] فعالیت در سینما
فعالیت سینمایی را با فیلم‌برداری یک فیلم هشت میلیمتری چهار دقیقه‌ای سیاه و سفید در سال ۱۳۴۱ آغاز کرد و سپس اولین فیلم بلندش «رگبار» را در سال ۱۳۵۱ ساخت. آخرین فیلمی که از او به نمایش عمومی درآمد «سگ کشی» (۱۳۸۰) بود که با استقبال گسترده منتقدان و مردم روبرو شد.
[ویرایش] فعالیت در تئاتر
بهرام بیضایی یکی از معدود هنرمندان ایرانی است که هم در صحنه تئاتر کارنامه‌ای درخشان دارد و هم در سینما. در عین حال او همیشه به پژوهش در زمینه تئاتر هم علاقه داشته و در سالهای دهه ۱۳۴۰ کتابهایی را درباره تئاتر در چین، ژاپن و ایران منتشر کرده که هنوز هم منبع درسی دانشجویان تئاتر محسوب می‌شود. بهرام بیضایی نوشتن نقد، تحقیق و مطالب پراکنده درباره تئاتر و سینما در نشریات علم و زندگی، هنر و سینما، گاهنامه آرش، مجله موسیقی، کیهان ماه، ماهنامه ستاره سینما، کتاب چراغ و ... را در سال ۱۳۳۸ آغاز کرد.
اجراهای صحنه‌ای او اغلب از تئاترهای پر مخاطب بوده‌اند. بیضایی در سال ۱۳۵۸ نمایش مرگ یزدگرد را به روی صحنه برد. او بعد از هجده سال محروم شدن از صحنه در بهار ۱۳۷۷ دو نمایشنامه «کارنامه بنداربیدخش» نوشته خودش و «بانو آئویی» را به طور هم‌زمان در سالن چهارسو و سالن قشقایی واقع در تئاترشهر به روی صحنه برد. «شب هزارو یکم» را نیز در سال ۱۳۸۱ در سالن چهارسو اجرا کرد. در تابستان سال ۱۳۸۴ نمایش «مجلس شبیه در ذکر مصایب استاد نوید ماکان و همسرش مهندس رخشید فرزین» را که نمایشنامهٔ آن با نیم‌نگاهی به قتل‌های زنجیره‌ای نوشته شده بود، در سالن اصلی تئاتر شهر به روی صحنه برد که باز هم با استقبال گرم تماشاگران روبرو شد اما پس از مدتی کوتاه به دلیلی نامعلوم اجرای آن متوقف گردید.
در سالهایی که بیضایی از صحنه به دور ماند و مجال فیلمسازی را نداشت، به نوشتن نمایشنامه و فیلمنامه مشغول بود که اغلب آنان منتشر شده‌اند.
[ویرایش] فیلم‌شناسی
- زمانه ( حمیدرضا صلاحمند ) [تدوینگر] (۱۳۸۱)
- سگ کشی ( بهرام بیضایی ) [تدوینگر-کارگردان-فیلمنامه نویس-سرمایه گذار-طراح عنوان بندی] (۱۳۸۰)
- فصل پنجم ( رفیع پیتز ) [فیلمنامه نویس] (۱۳۷۵)
- بازی‌های پنهان ( کریم هاتفی نیا ) [تدوینگر] (۱۳۷۴)
- برج مینو ( ابراهیم حاتمی کیا ) [تدوینگر] (۱۳۷۴)
- روز واقعه ( شهرام اسدی ) [فیلمنامه نویس] (۱۳۷۳)
- مسافران ( بهرام بیضایی ) [تدوینگر-کارگردان-فیلمنامه نویس-تهیه کننده] (۱۳۷۰)
- شاید وقتی دیگر ... ( بهرام بیضایی ) [تدوینگر-کارگردان-فیلمنامه نویس-سازنده آنونس] (۱۳۶۶)
- باشو، غریبه کوچک ( بهرام بیضایی ) [تدوینگر-کارگردان-فیلمنامه نویس] (۱۳۶۵)
- دونده ( امیر نادری ) [تدوینگر] (۱۳۶۳)
- مرگ یزدگرد ( بهرام بیضایی ) [تدوینگر-کارگردان-فیلمنامه نویس-تهیه کننده] (۱۳۶۱)
- خط قرمز ( مسعود کیمیایی ) [داستان نویس] (۱۳۶۰)
- چریکه تارا ( بهرام بیضایی ) [تدوینگر-کارگردان-فیلمنامه نویس-طراح صحنه و لباس-تهیه کننده] (۱۳۵۸)
- کلاغ ( بهرام بیضایی ) [تدوینگر-کارگردان-فیلمنامه نویس] (۱۳۵۶)
- غریبه و مه ( بهرام بیضایی ) [تدوینگر-کارگردان-فیلمنامه نویس-] (۱۳۵۴)
- رگبار ( بهرام بیضایی ) [کارگردان-فیلمنامه نویس] (۱۳۵۱)
[ویرایش] اجراهای تئاتر
- سلطان مار (۱۳۴۵)
- مرگ یزدگرد (۱۳۵۷)
- کارنامه بنداربیدخش (۱۳۷۷)
- بانو آئویی (۱۳۷۷)
- شب هزارو یکم (۱۳۸۱)
- مجلس شبیه در ذکر مصایب استاد نوید ماکان و همسرش مهندس رخشید فرزین (۱۳۸۴)
[ویرایش] کتاب‌ها
- اتفاق خودش نمی‌افتد
[ویرایش] نمایشنامه‌ها
- سه برخوانی
- اژدهاک
- آرش
- کارنامه ی بندار بیدخش
- مترسکها در شب
- سه نمایشنامه ی عروسکی
- پهلوان اکبر می میرد
- هشتمین سفر سندباد
- دنیای مطبوعاتی آقای اسراری
- سلطان مار
- میراث و ضیافت
- چهار صندوق
- دیوان بلخ
- راه طوفانی فرمان پسر فرمان از میان تاریکی
- ندبه
- مرگ یزدگرد (مجلس شاه کشی)
- خاطرات یک هنرپیشه ی نقش دوم
- فتحنامه کلات
- پردهخانه
- جنگنامه غلامان
- افرا
- مجلس قربانی سنمار
- مجلس ضربه زدن
- سیاوش خوانی
- شب هزار و یکم
[ویرایش] فیلمنامهها
- طومار شیخ شرزین
- پرده نئی
- تاریخ سری سلطان در آبسکون
- چشمانداز
- روز واقعه
- عیار تنها
- عیارنامه
- قصههای میر کفنپوش
[ویرایش] جوایز
- نامزد سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی (مسافران) (۱۳۷۰)
- برنده سیمرغ بلورین جایزه ویژه هیات داوران (مسافران) (۱۳۷۰)
- نامزد سیمرغ بلورین بهترین تدوین (مسافران) (۱۳۷۰)
- برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه (سگ کشی) (۱۳۷۹)
- نامزد تندیس زرین بهترین فیلمنامه در جشن خانه سینما (سگ کشی) (۱۳۷۹)
- نامزد سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی (سگ کشی) (۱۳۷۹)
- نامزد سیمرغ بلورین بهترین فیلم (سگ کشی) (۱۳۷۹)
- برنده تندیس زرین بهترین کارگردانی جشن خانه سینما (سگ کشی) (۱۳۸۰)
- نامزد تندیس زرین بهترین فیلم جشن خانه سینما (سگ کشی) (۱۳۸۰)
- نامزد تندیس زرین فیلم منتخب انجمن نویسندگان و منتقدان (سگ کشی) (۱۳۸۰)
- نامزد تندیس زرین بهترین تدوین جشن خانه سینما (سگ کشی) (۱۳۸۰)
- نامزد لوح زرین بهترین تدوین جشنواره فیلم فجر (شاید وقتی دیگر ...) (۱۳۶۶)
- نامزد سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه (روز واقعه) (۱۳۷۳)
- کاندید تندیس زرین بهترین عنوان‌بندی جشن خانه سینما (سگ کشی) (۱۳۸۰)
- برنده مجسمه سپاس بهترین فیلمنامه (رگبار) [ دوره ۵ جشنواره سپاس (مسابقه)] (۱۳۵۱)
[ویرایش] منابع
بهرام بیضایی در وب‌گاه ایران اکت
[ویرایش] پیوند به بیرون
- بهرام بیضایی در بانک اطلاعات اینترنتی فیلم‌ها (IMDb)
- فیلم مرگ یزدگرد تکه یکم
- فیلم مرگ یزدگرد تکه دوم
- درباره بیضایی در روزنامه شرق
- دریافت آثار بیضایی
- دریافت، آرش
